Nhớ mãi những vụ thi hành án ở vùng cao biên giới một thời gian khó

Tâm sự người cán bộ 38 năm tuổi nghề, 31 năm tuổi Đảng

Tôi đến với nghề THADS như một cơ duyên. Tốt nghiệp Trung cấp Pháp lý thuộc trường Đại học Pháp lý Hà Nội, tháng 3 năm 1987 tôi nhận công tác tại Phòng Tư pháp huyện Phong Thổ, một huyện vùng cao biên giới của tỉnh Lai Châu (cũ). Huyện Phong Thổ khi đó có 31 đơn vị cấp xã, trong đó có 08 xã biên giới giáp với Trung Quốc, đời sống nhân dân, cán bộ lúc đó còn vô cùng khó khăn về mọi mặt. Dân cư gồm nhiều dân tộc chung sống, chủ yếu đồng bào dân tộc thiểu số, mặt bằng dân trí thấp; hồi đó một bộ phận cán bộ hiểu biết về pháp luật cũng còn hạn chế.

Công tác ở Phòng Tư pháp Phong Thổ được 06 năm, tháng 7 năm 1993 tôi được điều động sang công tác ở Đội THADS huyện, được bổ nhiệm làm Đội trưởng THADS huyện Phong Thổ. Khi đó mảng THADS vừa được chuyển giao từ Toà án nhân dân sang. Mặc dù đã 6 năm công tác trong lĩnh vực pháp luật, thời đó công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục chủ yếu còn thô sơ, cán bộ phải đến từng thôn bản, kiểu “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, vậy nên bước chân tôi đã đi đến từng thôn bản ở địa phương, hầu như 31 đơn vị xã ở Phong Thổ tôi đều đã đến. Thế nhưng lĩnh vực THADS với tôi vẫn còn khá mới mẻ, nghiệp vụ chuyên môn THADS thì tôi chưa có. Đội mới thành lập, hồi đó chỉ có 02 biên chế, tôi vừa là chấp hành viên vừa là lãnh đạo; và một đồng chí cán bộ nữ có nghiệp vụ về THADS từ Tòa án chuyển sang. Đến năm 1994 và 1995 Đội chúng tôi tiếp tục được bổ sung thêm 02 cán bộ nam.

Thời điểm sau khi thành lập Đội THADS, công việc ngày càng nhiều và tính chất phức tạp của các vụ việc cũng dần tăng lên. Anh em cán bộ, chấp hành viên trong Đội phải kiêm nhiệm nhiều công việc như kế toán, thủ kho, văn thư, tạp vụ... Nói chung, trăm dâu đổ đầu... cán bộ, chấp hành viên THADS!

Thời đó, điều kiện trang thiết bị không đảm bảo (như máy ghi âm, chụp ảnh, công cụ hỗ trợ hoàn toàn không có, đến năm 1996 mới được UBND huyện Phong Thổ hỗ trợ 03 triệu đồng cộng thêm tiền của Bộ Tư pháp cấp thì mua được một chiếc xe máy minsk cho anh em đi đánh án). Việc công tác tại vùng đồng bào dân tộc thiếu số ít người, điều kiện đi lại vô cùng vất vả, chúng tôi lại chưa hiểu hết phong tục tập quán, tiếng địa phương nên mọi thứ càng trở nên khó khăn hơn nhưng đó cũng chính là động lực để tôi bắt đầu cống hiến hết mình cho nghề THADS. Đến giờ, nhiều lúc anh em đồng nghiệp gặp nhau ngồi ôn lại kỷ niệm thời gian khó, thậm chí chúng tôi cũng không hiểu sao vất vả, khổ cực vậy mà chúng ta vẫn yêu nghề, say nghề, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ!

Những vụ thi hành án không thể nào quên

Trong suốt những năm công tác, tôi không bao giờ quên một vụ việc cưỡng chế thi hành án vào đầu năm 1996. Đây là vụ việc đầu tiên mở màn cho một nghề thi hành án vất vả, một vụ việc bồi thường cho người yếu thế (người phải thi hành án đã cố ý gây thương tích cho người khác dẫn đến phải bồi thường số tiền trên 100.000 đồng).

Người phải thi hành án tên là ông Pháng người dân tộc Mông trú tại bản Sùng Phài, xã Sùng Phài, huyện Phong Thổ. Trong quá trình xác minh điều kiện thi hành án, anh em chúng tôi xác minh được gia đình ông Pháng có lợn, trâu, bò, gà hàng năm thu được nhiều lúa và ngô, nhưng gia đình ông sống biệt lập không ở cùng dân bản. Khi chúng tôi động viên ông Pháng thi hành án nhưng ông Pháng có thái độ không hợp tác, không tự nguyện thi hành, còn tỏ thái độ chống đối. Gia đình ông lúc đó có 02 con trai đang độ tuổi trưởng thành, tính cách ngang tàng giống như ông Pháng. Theo chính quyền địa phương cung cấp thì ông Pháng thuộc đối tượng có tiếng ngang ngược, không chấp hành chủ trương, chính sách của địa phương.

Cán bộ thi hành án đã nhiều lần lặn lội về tận bản gặp gỡ, vận động, giáo dục, thuyết phục ông Pháng tự nguyện thi hành án nhưng ông Pháng không chấp hành án. Chúng tôi lập Biên bản xác minh được tài sản gia đình ông có 01 con lợn trên 100kg, giá trị thời điểm đó khoảng 300.000 đồng đủ để cưỡng chế thi hành án (chi trả cho người được thi hành án và chi phí cưỡng chế). Sau khi thống nhất, tôi đã cùng anh em trong đội lên kế hoạch cưỡng chế và báo cáo lãnh đạo UBND huyện Phong Thổ và các cơ quan, ban ngành có liên quan để phối hợp thực hiện.

Xác định cưỡng chế chỉ là biện pháp cuối cùng nên chấp hành viên vẫn kiên trì thuyết phục, thậm chí trước và trong buổi cưỡng chế chúng tôi còn nhờ cán bộ UBND xã tác động một lần nữa nhưng không được, cuối cùng Đội THADS tiến hành các bước kê biên tài sản bảo đảm thi hành án. Trong thời gian chuẩn bị cưỡng chế thi hành án, ông Pháng không hợp tác thi hành. Chúng tôi tiến hành thống nhất với các ngành sẽ tổ chức cưỡng chế và gửi Thông báo cho UBND, người phải thi hành án, người được thi hành án. Triệu tập đầy đủ các thành phần để tiến hành tổ chức cưỡng chế thi hành án thì nhận được nguồn tin ông Pháng và con trai đã chuẩn bị súng tự chế (kíp) nếu ai dám vào nhà ông thì bắn.

Sau khi nắm được thông tin, Đội THADS báo cáo tình hình vụ việc với UBND huyện và UBND xã tạm dừng việc cưỡng chế, việc thu hồi súng được huyện chỉ đạo giao cho cơ quan Công an và tăng cường thêm lực lượng hỗ trợ cho Đội thi hành án.

Khi thống nhất và có chỉ đạo cơ quan Công an đã cử 03 đồng chí vào làm việc với ông Pháng. Sau khi áp sát, khống chế ông Pháng thành công, Công an đã thu được 3 khẩu súng kíp, lúc đó Đội thi hành án tiến hành đọc lệnh cưỡng chế, do nhân lực còn mỏng Đội thi hành án phối hợp với các đồng chí Công an trong đó có đồng chí cán bộ Công an huyện (sau này đồng chí đã chuyển về Bộ Công an có Quân hàm là Thiếu tướng nay đã nghỉ hưu) vào chuồng bắt lợn. Khi bắt lợn vợ ông Pháng chống đối, giằng co rất dữ dội với cán bộ Thi hành án. Tuy nhiên, nhờ sự phối hợp của lực lượng Công an và chính quyền địa phương đã cưỡng chế thành công vụ việc (bắt lợn cân lên được trên 100kg và đã bán ngay thời điểm đó). Vụ việc cưỡng chế thành công, người được thi hành án nhận được khoản tiền bồi thường thì cơ quan THADS họ mừng rơi nước mắt; số tiền bán lợn còn lại sau khi trả chi phí cưỡng chế thì trả cho gia đình ông Pháng.

Vụ việc, tưởng chừng như đã xong nhưng đúng ngày họp Hội đồng nhân dân huyện ông Pháng đưa vợ lên trụ sở UBND huyện (tay băng bó) vu cho cán bộ THADS đánh vợ ông gãy tay. Ngay khi đó các đồng chí lãnh đạo chỉ đạo đưa vợ ông Pháng ra Trung tâm Y tế để khám xem có đúng hay không để giải quyết nhưng qua khám bệnh thì xác định tay bà vợ không bị sao và đương sự buộc phải thú nhận băng bó tay lên huyện là để vu cáo, ăn vạ. Sau khi được tuyên truyền, giáo dục, ông Pháng đã nhận thức ra và không có thái độ chống đối hay tiếp tục gây áp lực cho các cơ quan, ban ngành.

Sau vụ việc của ông Pháng Đội THADS huyện Phong Thổ còn tổ chức cưỡng chế huy động lực lượng thành công 02 vụ việc cũng rất đáng nhớ. Các vụ việc chủ yếu thu giữ tài sản là vật nuôi (trâu) của người phải thi hành án. Ngày đó, người dân chủ yếu có tài sản thường là vật nuôi không có tiền mặt, có những vụ việc anh em họ hàng của người phải thi hành án chây ỳ, chống đối, chửi bới, dọa nạt, không hợp tác dùng liềm cắt cỏ dọa cán bộ thi hành án, cắt dây buộc trâu đuổi trâu lên đồi để tẩu tán tài sản. Có những vụ việc bắt được trâu đưa về trụ sở để bán đấu giá thì người phải thi hành án mới chịu mang tiền đến để thi hành, trong thời gian đó, anh em trong Đội phải thay nhau chăn, dắt trâu rất vất vả, nếu để mất lấy đâu ra mà đền.

Trọn đời với công tác THADS

Có thể nói công tác THADS từ những ngày đầu tôi được làm Đội trưởng cho đến bây giờ, nhìn lại thì quả là một nghề khó khăn phức tạp, điều kiện thời đó vừa mới xóa bỏ bao cấp, cán bộ và nhân dân rất nghèo, nhất là các huyện, các xã biên giới của tỉnh Lai Châu là vô cùng khó khăn, dân còn nghèo ăn không đủ thì lấy đâu ra để thi hành, giao thông đi lại khó khăn, chủ yếu là đi bộ, trình độ hiểu biết pháp luật của một số cán bộ, nhân dân còn hạn chế.

Hồi đó, hệ thống văn bản pháp luật còn chồng chéo chưa rõ ràng, cụ thể, khi tổ chức thi hành án việc tham gia của một số ngành còn ở mức độ, đặc biệt đối với các xã mà người phải thi hành án có người nhà làm ở UBND thì thường gặp trở ngại, kéo dài.

Thấm thoát thời gian trôi đi mới ngày nào vào nhận công tác đến nay đã sắp đến tuổi nghỉ hưu, bản thân tôi đã có 38 năm công tác trong ngành Tư pháp, có 32 năm làm công tác THADS, 31 năm tuổi Đảng. Nhiều đêm nằm nghĩ, thấy rằng nghề nào, ngành nào cũng có sự vất vả riêng. Điều quan trọng hơn cả là phải biết yêu ngành, yêu nghề, giữ gìn đoàn kết nội bộ cơ quan, chịu khó nghiên cứu, học hỏi, làm việc thì đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân, không tơ hào tư túi, thì dẫu khó khăn vất vả đến đâu cũng đạt được kết quả.