Trước các yêu cầu mới của thực tiễn phát triển đất nước, để đáp ứng tốt hơn nguyện vọng chính đáng của người Việt Nam ở nước ngoài được nhập, được trở lại quốc tịch Việt Nam, đồng thời tiếp tục thu hút, tạo điều kiện, khuyến khích người Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có các chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trên các lĩnh vực “trở về thăm quê hương, đầu tư sản xuất kinh doanh, góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam” nên dự thảo Luật đã “nới lỏng” điều kiện nhập quốc tịch, được trở lại quốc tịch Việt Nam. Cùng với những chính sách mới về sử dụng đất, sở hữu nhà ở, kinh doanh bất động sản… đối với công dân Việt Nam đang định cư ở nước ngoài, quy định này sẽ góp phần tiếp tục phát huy ý thức dân tộc, lòng yêu nước, vai trò, tiềm năng, thế mạnh của khoảng 6 triệu người Việt Nam tại hơn 130 quốc gia, vùng lãnh thổ trở về xây dựng quê hương, đất nước.
Để góp phần hoàn thiện dự thảo Luật, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Phan Thị Mỹ Dung (Đoàn Long An) cho rằng, quy định mở rộng, nới lỏng điều kiện cho người nước ngoài được nhập quốc tịch Việt Nam của dự thảo Luật chưa rõ ràng và chưa thể hiện được nguyên tắc tôn chỉ Việt Nam là đất nước mà công dân có một quốc tịch, trừ một số trường hợp đặc biệt.
Bởi quy định như dự thảo Luật sẽ được hiểu người xin nhập quốc tịch Việt Nam chắc chắn được giữ quốc tịch nước ngoài khi việc giữ quốc tịch nước ngoài phù hợp với pháp luật nước đó (có nước cho phép công dân họ có nhiều quốc tịch) và nếu chúng ta không chứng minh được việc sử dụng quốc tịch nước ngoài sẽ phương hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, xâm hại an ninh, lợi ích quốc gia, trật tự, an toàn xã hội của Nhà nước Việt Nam.
 |
Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung. (Ảnh: Cổng TTĐTQH) |
Do vậy, nếu quy định ngay người xin nhập quốc tịch Việt Nam được giữ quốc tịch của nước mình thì sắp tới đây sẽ phát sinh rất nhiều trường hợp người xin nhập quốc tịch Việt Nam, bởi khi đó người ta nói rằng “tôi xin nhập quốc tịch Việt Nam vì Luật đã quy định người xin nhập quốc tịch Việt Nam được giữ quốc tịch nước ngoài và tôi hứa rằng khi được nhập quốc tịch, tôi không làm gì phương hại gì đến lợi ích quốc gia, đến an ninh, trật tự của đất nước Việt Nam”. Nếu chúng ta không chứng minh được việc nhập quốc tịch Việt Nam của người này có xâm phạm đến lợi ích quốc gia, gây mất an ninh, trật tự thì chúng ta phải giải quyết mà không có lý do để từ chối. Còn câu “và được Chủ tịch nước cho phép” được hiểu là một quy định về thủ tục và thẩm quyền (quyết định cho nhập Quốc tịch do Chủ tịch nước ký).
Từ phân tích trên, ĐB Dung đề nghị sửa đổi, bổ sung quy định như sau: “Người xin nhập quốc tịch Việt Nam thì phải thôi quốc tịch nước ngoài. Trường hợp người xin nhập quốc tịch Việt Nam quy định tại khoản 2 và khoản 2a Điều này được giữ quốc tịch nước ngoài nếu đáp ứng các điều kiện do Chính phủ quy định và được Chủ tịch nước cho phép.”.
Tương tự, ĐB Dung đề xuất sửa đổi điều khoản về xin trở lại quốc tịch Việt Nam như sau: “5. Người xin trở lại quốc tịch Việt Nam thì phải thôi quốc tịch nước ngoài. Trường hợp người xin trở lại quốc tịch Việt Nam được giữ quốc tịch nước ngoài nếu đáp ứng các điều kiện do Chính phủ quy định và được Chủ tịch nước cho phép.”.
Còn những điều kiện như thế nào sẽ được Chính phủ quy định cụ thể, mở rộng thêm và sẽ được xem xét cho từng trường hợp cụ thể như hiện nay chúng ta đang thực hiện Nghị định số 16/2020/NĐ-CP. ĐB Dung khẳng định, khi sửa đổi Luật này có hiệu lực, chúng ta sẽ sửa đổi Nghị định 16, mở rộng thêm, cụ thể các điều kiện, trường hợp được nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam là sẽ phù hợp.
“Vấn đề sửa đổi, bổ sung quy định việc nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam theo Tờ trình Chính phủ cũng như báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp sẽ tạo được những thuận lợi, đáp ứng được những lợi ích như đã phân tích trên. Nhưng bên cạnh đó, có thể có những ảnh hưởng tiêu cực liên quan đến vấn đề an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, phòng, chống tội phạm khi sẽ có nhiều người mang 2, 3 quốc tịch, trong đó có mang quốc tịch Việt Nam”, ĐB Dung lưu ý thêm.
 |
Đại biểu Dương Khắc Mai. (Ảnh: Cổng TTĐTQH) |
ĐB Dương Khắc Mai (Đoàn Đắk Nông) nhận định, dự thảo Luật đã có bước cải cách quan trọng khi nới lỏng điều kiện nhập và trở lại quốc tịch. Quy định này là tiếp tục thể chế hóa chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước trong việc tăng cường kết nối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Khi rào cản pháp lý được tháo gỡ, đó sẽ là động lực mạnh mẽ thu hút trí tuệ, nguồn vốn đầu tư đặc biệt là tình cảm của cộng đồng người Việt trên khắp thế giới trở về đóng góp cho sự phát triển của đất nước.
ĐB Mai bày tỏ ủng hộ quy định mới về việc trên lãnh thổ Việt Nam, Nhà nước chỉ công nhận duy nhất một quốc tịch Việt Nam của công dân Việt Nam có nhiều quốc tịch trong quan hệ với cơ quan có thẩm quyền tại Việt Nam. Đây là cơ sở quan trọng để giải quyết các tình huống xung đột pháp luật khi xử lý hành vi vi phạm của người nhiều quốc tịch, trong đó có quốc tịch Việt Nam, trên lãnh thổ Việt Nam, đặc biệt là trong các trường hợp người đó mang quốc tịch của quốc gia mà Việt Nam chưa có hiệp định tương trợ tư pháp. Thực tế trong thời gian qua, đã có nhiều trường hợp người nhiều quốc tịch lợi dụng quốc tịch nước ngoài để che giấu hoặc né tránh trách nhiệm hình sự tại Việt Nam, đặc biệt trong các vụ án về rửa tiền, buôn bán ma túy, hoặc lừa đảo, tội phạm công nghệ cao. Quy định này giúp tăng cường chủ quyền pháp lý quốc gia, đảm bảo an ninh và trật tự xã hội.
Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận rằng, khi mở rộng điều kiện nhập và trở lại quốc tịch, số lượng người mang nhiều quốc tịch tham gia vào các quan hệ dân sự như thừa kế, sở hữu bất động sản, đầu tư… sẽ tăng. Do đó, ĐB Mai kiến nghị các cơ quan chức năng cần sớm đánh giá tác động và xây dựng cơ chế pháp lý phù hợp để quản lý hiệu quả những vấn đề có thể phát sinh trong tương lai.
