Chúng tôi gặp NSƯT Lê Mai khi bà sống một mình trong căn nhà chưa đến 30m2. Cứ tưởng cuộc sống của bà phải quạnh quẽ, cô đơn lắm, nhưng trong suốt cuộc nói chuyện, bà luôn thể hiện niềm vui sống và tinh thần lạc quan.
Bà bảo: “Đó là do “tốt số”, là nhờ vào “hồng phúc” từ các con gái. Ở tuổi của tôi, nhiều người vẫn còn nặng nợ chuyện đời lắm nhưng tôi thì khoảng 10 năm nay không phải lo chuyện gì cả. Con cái đều có cuộc sống thành đạt, hạnh phúc, tiền bạc cũng không thiếu thốn gì. Mỗi thân mình mà không lo được nữa thì còn nói chuyện gì”.
Tuổi già ở một mình không tránh khỏi những lúc buồn vì vắng người nhưng bà thấy mình vẫn còn may mắn khi không rơi vào tình cảnh cô đơn hay thiếu thốn. Bởi ngay sát vách là nhà của cô con gái thứ Lê Khanh, có chuyện gì chỉ cần ới một tiếng là con cháu chạy đến, hay có món gì ngon cũng mang sang cho bà hoặc gọi bà sang ăn cùng cho vui.
Hồi bà mới dọn ra ở riêng, nhiều người cũng không tránh khỏi sự lo ngại cho tuổi già của bà. Cô con gái Lê Vy sống ở Pháp cũng nhiều lần muốn đón mẹ sang ở cùng nhưng bà chỉ sang chơi một đôi tháng rồi lại về.
“Tôi đi xem tướng số, người ta bảo số bà phải sống một mình mới được thư thả. Ngẫm thấy đúng lắm. Tuổi già cần được nghỉ ngơi, không làm phiền đến cho con cháu là sướng nhất. Thích đi đâu, làm gì tùy ý. Vả lại, tôi thấy mình vẫn còn sức khỏe để tự lo cho bản thân được”, NSƯT Lê Mai nói.
Cuộc ly hôn kỳ lạ
NSƯT Lê Mai và NSND Trần Tiến đến với nhau khi cùng công tác ở Đoàn Kịch nói Trung ương. Cuộc sống thời bao cấp khó khăn, gánh nặng kinh tế dồn lên vai khiến tình cảm vợ chồng cứ dần sứt mẻ.
Bà bảo: “Ông ấy tuổi Sửu, tôi tuổi Dần nên dễ sinh khắc khẩu. Tuổi còn trẻ nhưng rất hay cãi nhau nên cuộc sống vợ chồng khi đó rất mệt mỏi”. Mới hơn 30 tuổi, nghệ sĩ Lê Mai đồng ý ký vào quyết định ly hôn. Khi đó, cô con gái út Lê Vy mới được 3 tuổi.
Cuộc ly hôn của ông bà thời kỳ đó có thể nói là khá lạ lùng. Do không có tiền để mua nhà khác nên dù đã ly hôn nhưng cả nhà vẫn ở chung trong căn hộ 24m2. “Vết tích” chia tay được dựng lên bằng một tấm vách ngăn đôi. Một bên là nghệ sĩ Trần Tiến ở, bên này là bà và 3 cô con gái đều “chui hết vào với mẹ”.
Dù đã xác định không liên quan gì đến nhau, việc ai người nấy làm nhưng vì vẫn sống chung nhà nên có những chuyện không thể “khuất mắt trông coi”. Lại cãi cọ, ghen tuông và mâu thuẫn.
Chúng tôi hỏi bà về chi tiết trong cuốn tự truyện của nghệ sĩ Lê Vân viết về thời kỳ này, dù ly hôn nhưng cả nhà vẫn ăn cùng mâm và thậm chí có lúc vẫn ngủ chung giường. Bà thành thật: “Đó là do hoàn cảnh và cũng là vì muốn con cái vẫn có tình cảm của bố và mẹ. Hơn nữa, ông ấy cũng không tự nấu ăn được nên cứ đến bữa là các con lại gọi bố ra ăn cơm. Rồi cũng có lúc con cái mủi lòng, tác động để bố mẹ quay lại với nhau. Nhưng đó là thời gian đầu thôi, vì sau đó thấy cũng không cải thiện được tình cảnh của bố mẹ nên các con tôi cũng không ai đề đạt đến chuyện này nữa mà hoàn toàn ủng hộ chuyện bố mẹ ly hôn”.
Để tránh sự chung đụng, bà dọn hẳn xuống bếp ở, ban ngày thì mang bếp ra ngoài nấu, xong lại mang vào đút xuống gầm giường. Sau này, Lê Vân mua căn nhà rộng 360m2 ở Thụy Khuê, cả nhà chuyển đến đó sinh sống. Ông ở phía đầu nhà, bà ở cuối dãy.
Họ chỉ thực sự sống đúng nghĩa của cuộc sống ly hôn với mỗi người mỗi nhà khi Lê Vân có gia đình riêng. Bà chuyển về căn nhà ở Phan Đình Phùng sống cạnh nhà con gái Lê Khanh cho đến tận bây giờ. Nhiều năm qua đi, ông bà vẫn gặp nhau vào những dịp lễ, Tết khi cùng đến nhà con cái ăn cơm, nhưng sự xa cách thì vẫn như xưa. “Chúng tôi hạn chế nói chuyện với nhau, cùng lắm là chào nhau khi đến và lúc ra về thôi”, bà nói.
Hỏi bà, ly hôn lúc mới ngoài 30 tuổi thì có bao giờ nghĩ đến chuyện đi bước nữa, bà bảo: “Lúc đó cũng có nhiều người đặt vấn đề nhưng cứ nghĩ đến cảnh có ba đứa con ở bên thì không dám nữa. Đó cũng là cái may, chứ không thì chắc gì đã có được sự thảnh thơi như bây giờ...”.
Cuộc sống thảnh thơi hiện tại của nghệ sĩ Lê Mai là “sáng đi bộ một vòng lên Hồ Tây, rồi ra quán nước đầu ngõ ngắm người qua lại”. Trước đây, bà cũng mở một quán nước nhỏ để bán cho vui, vừa là nơi tụ hội của các nghệ sĩ về hưu, nhưng vì dư luận xì xào “nghệ sĩ mà đi bán nước” nên bà dẹp luôn quán. Giờ niềm vui lớn nhất với bà là nhận được điện thoại mời đi đóng phim, vừa đỡ nhớ nghề và cũng không phải ngồi chơi “giết thời gian” nữa.
Trong cuốn tự truyện “Lê Vân yêu và sống”, Lê Vân đã kể nhiều chi tiết về sự thiếu trách nhiệm của cha mình với vợ con, khiến cho mẹ chịu nhiều áp lực của cuộc sống mưu sinh, nghề nghiệp cũng tụt dốc.
Nhưng với nghệ sĩ Lê Mai, khi đã trải qua những ngọt bùi cay đắng đời người, bà học cách sống bình thản và coi đó là số phận. “Trong các con gái, Lê Vân rất cá tính và sâu sắc. Những lúc tôi bận diễn thì Vân hay mẹ chăm sóc các em.
11 tuổi vào trường múa, Vân đã biết dành tiêu chuẩn “thanh sắc” là hơn 20kg gạo mang về cho mẹ. Vân thấu hiểu được sự vất vả của tôi vì Vân là chị cả và cũng chứng kiến nhiều chuyện buồn của mẹ. Lúc Vân viết tự truyện tôi không hề biết. Khi đọc, tôi cũng bị sốc nhưng tôi hiểu cá tính của con. Giờ nhìn lại tôi không thấy trách ông Tiến mà coi duyên phận của tôi với ông ấy chỉ đến thế. Số tôi cũng không được nhờ chồng nhưng bù lại được nhờ con. Đó là hạnh phúc mà đến giờ nhiều người vẫn coi cuộc sống của tôi là hình mẫu”.
