Ở nơi lưu giữ những bộ óc vĩ đại nhất thế giới

Bảo tàng giải phẫu và bệnh học 

Bảo tàng lịch sử y học Mütter nằm tại thành phố Philadelphia (Pennsylvania, Mỹ) từ năm 1863, còn được biết đến là bảo tàng giải phẫu, nơi lưu giữ các hồ sơ bệnh lý, những trang thiết bị y học, thậm chí là các dị vật được lấy từ trong cơ thể của con người. Mới nghe qua đã thấy sởn gai ốc.

Chuyện có thật là đã có nhiều khách tham qua bước ra khỏi viện bảo tàng trong tình trạng nôn khan, tái mét mặt mày. Họ không đủ can đảm xem hết những mẫu vật được trưng bày tại đây. Thế nhưng, bảo tàng này được coi là “thánh đường” cho các bác sĩ tương lai, phục vụ mục đích nghiên cứu và giảng dạy y khoa. Đây cũng là một trải nghiệm đáng giá đối với các du khách yêu thích cảm giác mạnh.

Bảo tàng mang tên bác sĩ Thomas Dent Mütter, người được ca ngợi nhờ đạo đức cao vời, tài năng thiên bẩm và khao khát cải tiến nền y khoa Mỹ. Bảo tàng nhằm phục vụ việc nghiên cứu và giảng dạy y khoa.

Tại đây trưng bày rất nhiều dị vật, các tiêu bản giải phẫu, mẫu bệnh lý, dụng cụ khám chữa bệnh truyền thống. Bộ sưu tập cơ thể người đầu tiên được trưng bày tại bảo tàng y học này được ủng hộ bởi bác sĩ Mütter.

Trong suốt sự nghiệp của mình, Mütter tích lũy được một bộ sưu tập lớn các tài liệu nghiên cứu, những điều kỳ quặc và dị thường y khoa. Ví như, bộ sưu tập những bàn tay sừng sững của những người mang căn bệnh gout – căn bệnh mà vị bác sĩ này cũng phải chịu đựng trong cuộc đời của mình.

Bảo tàng còn trưng bày nhiều mẫu vật kỳ lạ khác như ruột già của người mắc chứng táo bón mãn tính từ năm 1892; các mẫu ruột của bệnh nhân tả vào năm 1849 (được bảo tồn ở Trường Cao đẳng Y khoa Philadelphia, được đưa vào bảo tàng năm 2013); một lọ da khô của người phụ nữ da trắng mắc chứng rối loạn tâm thần (cô tự bóc da chân của mình mỗi khi lên cơn). 

Du khách cũng sẽ phải kinh ngạc khi chứng kiến phần hàm bị ung thư của cựu Tổng thống Hoa Kỳ Grover Cleveland; bàng quang có chứa sỏi của Chánh án John Marshall hay xác ướp một người phụ nữ béo phì khi chết toàn bộ cơ thể đã tự động chuyển hóa thành một khối sáp giống như xà phòng.

Đến các mảnh xương tay chân, xương chậu, xương đùi bị cắt cụt, chôn vùi của các binh lính Mỹ tham gia cuộc Nội chiến 1861; khuôn mặt của bệnh nhân giang mai; khung xương của cặp sinh đôi dính liền… Bảo tàng cũng trưng bày 139 hộp sọ người, trong đó có cả nhà giải phẫu học người Hy Lạp Joseph Hyrtl năm 1874. 

Bộ não bị đánh cắp của một thiên tài

Nhưng có lẽ, một mẫu vật vừa kỳ lạ, vừa gợi ra sự sợ hãi nhưng lại có sức hút cực lớn đối với khách tham quan nằm ở lối ra vào phòng trưng bày chính của bảo tàng. Nằm lọt thỏm trong một hộp kính, những du khách kỹ tính có thể chú ý đến những vết nhoè trên kính, nơi mà hàng ngàn du khách phải gí trán mình vào gần nhất có thể để chiêm ngưỡng mẫu vật bên trong. Thứ mê hoặc họ chính là một hộp gỗ nhỏ, chứa 46 lát cắt bộ não của thiên tài vật lý Albert Einstein. Mỗi lát dày khoảng 20 micron, được bảo quản trong các phiến kính. 

Được biết, vào năm 1955, khi Einstein qua đời tại New Jersey (Mỹ) ở tuổi 76, bộ não của ông đã bị đánh cắp bởi một nhà nghiên cứu bệnh học tên Thomas Harvey vì mục đích nghiên cứu. Sau này, gia đình của Einstein mới chấp nhận việc này. Harvey đã bảo quản một trong những bộ óc vĩ đại nhất thế giới trong lọ thuỷ tinh hay đôi khi đặt vào một hộp nước ép táo lên men dưới ngăn mát tủ bia.

Ông ta đã chia mẫu vật thành 240 khối và 1.000 mảnh cắt siêu nhỏ chỉ có thể nhìn thấy bằng kính hiển vi và gửi tới các nhà nghiên cứu trên toàn thế giới. Các nhà khoa học nghiên cứu não của Einstein đã kết luận rằng nó không bình thường, bởi nó nhẹ hơn trọng lượng trung bình của não bộ một người đàn ông trưởng thành, vùng não dưới lớn hơn bình thường khoảng 15%, và thiếu một kẽ hở là khe nứt Sylvian. Ngoài ra, bộ não của thiên tài vật lý thiếu một số thay đổi thoái hóa thường có ở một người 76 tuổi. 

Một phần của bộ não được Harvey gửi đến khoa giải phẫu Bệnh viện Princeton. Từ đây, nhà thần kinh học Lucy Rorke Adams đã tặng lại 46 lát cho Bảo tàng Mütter để đảm bảo chúng an toàn trước khi bà qua đời vào năm 2011.

Đến nay, đây là mẫu vật quý giá nhất của bảo tàng lịch sử y học này. Khi soi qua kính hiển vi, người không chuyên có thể chỉ thấy các mảnh mô nho nhỏ có kích thước như một con tem, các nhánh và đường cong duyên dáng như các nhánh của một con sông. Những mảnh não còn lại này mặc dù không thể tiết lộ gì về bí ẩn đằng sau trí tuệ thiên tài của nhà vật lý, nhưng lại có sức hút khó cưỡng đối với du khách thập phương, các nhà khoa học, các sinh viên, học sinh…

“Khi nhìn vào những mảnh mô của một bộ óc vĩ đại nhất thế giới, tôi có cảm giác rùng mình và hào hứng. Ông ấy có thể nhìn thấy một thế giới khác biệt với chúng tôi, khai phá được những điều tuyệt vời mà hầu hết tất cả mọi người đều không thể thấy được” – cô Karen O’Hair, một du khách đến bảo tàng chia sẻ.

Sức hút giải đáp bí ẩn thiên tài

Lịch sử nhân loại luôn gắn liền với sự xuất hiện của các cá nhân hiếm hoi đã có những đóng góp mang tính đột phá cho mỗi lĩnh vực nhất định. Đơn cử, bà Murasaki Shikibu – người phụ nữ nổi tiếng nhất trong việc đổi mới văn học Nhật Bản. Hoạ sĩ, nhà điêu khắc Michelangelo được gọi là “bậc thầy” của nền hội hoạ nước Ý. Bà Marie Curie, nhà khoa học người Pháp gốc Ba Lan đã nhận được hai giải Nobel trong hai lĩnh vực khác nhau là vật lý và hoá học với nghiên cứu chất phóng xạ.

Nhà triết học người Đức Arthur Schopenhauer là người đặt nền tảng cho lý thuyết siêu hình trong các lĩnh vực tâm lý học, mỹ học, đạo đức học, chính trị học và Phật học. Ông là người đã mở rộng tư duy của nhân loại về cách trải nghiệm thế giới, những danh nhân sau này ảnh hưởng bởi vị triết gia này chính là Friedrich Nietzsche, Wagner, Ludwig Wittgenstein, Sigmund Freud và nhiều người khác.

Còn về thiên tài vật lý người Đức Albert Einstein là những phát kiến vĩ đại về lý thuyết tương đối tổng quát, một trong hai trụ cột của vật lý hiện đại. Các nhà khoa học hiện nay nhận định rằng phải mất một trăm năm, cộng hưởng với sức mạnh tính toán khổng lồ từ công nghệ máy móc tinh vi hiện đại mới có thể hoàn toàn chứng minh được chính xác lý thuyết của Einstein. Theo đó, nền vật lý hiện đại mới chứng minh được sự tồn tại của sóng từ trường trong chưa đầy 5 năm trở lại. 

Quả thực, những thiên tài vĩ đại nhất của nhân loại đã giải đáp cho chúng ta biết về những bí ẩn của thế giới, của vũ trụ. Tuy nhiên, hiểu biết của chúng ta hiện nay về trí thông minh của họ vẫn còn là điều bí ẩn. Điều gì đã và đang diễn ra trong những bộ óc của thiên tài? Điều gì làm nên một thiên tài? Có thể thấy, đó đã và đang là một đề tài hóc búa, nhưng đầy hấp dẫn đối với các nhà triết gia, nhà tư tưởng, nhà khoa học từ trước tới nay. Đến người bình thường cũng cảm thấy thu hút bởi những bộ óc siêu việt, có trí tưởng tượng hơn người. Tuy nhiên, đến nay nguồn gốc của thiên tài vẫn chưa được phát hiện chính xác là từ đâu.

Có lẽ đó cũng chính là sức hút của 46 lát cắt não của Einstein trong một bảo tàng Mütter – một bảo tàng về giải phẫu và bệnh học có vẻ rùng rợn đối với phần lớn du khách.