Phân cấp, phân quyền 70 nhiệm vụ trong lĩnh vực Tư pháp

Phân cấp, phân quyền 70 nhiệm vụ

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, Bộ Tư pháp đã rà soát tổng số 67 văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) gồm 18 luật, 2 pháp lệnh, 30 nghị định, 1 quyết định, 3 thông tư liên tịch, 13 thông tư. Trên cơ sở kết quả rà soát có tổng 181 nhiệm vụ, thẩm quyền do các cơ quan trung ương thực hiện, trong đócó 111 nhiệm vụ, thẩm quyền thuộc cơ quan Trung ương không thực hiện phân quyền, phân cấp và 70 nhiệm vụ phân quyền, phân cấp (đạt tỉ lệ 38%).

Cụ thể, có 11 thủ tục hành chính (TTHC) đã được Bộ Tư pháp tham mưu Chính phủ phân cấp tại Nghị định số 112/2025/NĐ-CP ngày 29/5/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định thuộc lĩnh vực bổ trợ tư pháp; 37 nhiệm vụ (gồm 26 TTHC và 11 nhiệm vụ quản lý nhà nước) được phân quyền, phân cấp tại Nghị định số 121/2025/NĐ-CP ngày 11/6/2025 của Chính phủ quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tư pháp; 22 nhiệm vụ dự kiến sẽ phân quyền, phân cấp trong Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi), Luật Phổ biến giáo dục pháp luật (sửa đổi) và tại Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cũng cho biết, còn 111 nhiệm vụ, thẩm quyền thuộc cơ quan Trung ương không thực hiện phân quyền, phân cấp, do các nhiệm vụ này tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế, trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các VBQPPL; tham mưu, giúp Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước trong các lĩnh vực, chiến lược phát triển ngành, lĩnh vực; tổ chức thi hành pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ, ngành; chế độ báo cáo, thống kê…

Riêng đối với các TTHC, trước khi thực hiện rà soát, thực hiện phân quyền, phân cấp, Bộ Tư pháp đang trực tiếp giải quyết 64 TTHC, trong đó qua rà soát có 09 TTHC không cần phải thực hiện việc phân quyền, phân cấp do đây là các TTHC đã thực hiện toàn trình, không phụ thuộc vào địa giới hành chính hoặc các TTHC vừa thực hiện ở Trung ương và ở các cấp địa phương.

55 TTHC còn lại cần rà soát để phân quyền, phân cấp, Bộ Tư pháp đề xuất phân quyền, phân cấp 37 TTHC cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh thực hiện, đạt tỉ lệ 67%.

Việc phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tư pháp đã được thực hiện bảo đảm các nguyên tắc được nêu tại Kết luận số 155-KL/TW ngày 17/5/2025, Kết luận số 137-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị và Kết luận số 121-KL/TW ngày 24/01/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW; phù hợp với các nguyên tắc được quy định tại Luật tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.

Những lĩnh vực tư pháp chuyển giao cho cấp xã thực hiện

Theo Nghị định số 120 ngày 11/6/2025 của Chính phủ quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 02 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tư pháp, các lĩnh vực được chuyển giao cho UBND cấp xã gồm:

Thứ nhất, Đăng ký khai sinh cho trẻ em sinh ra tại Việt Nam có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam còn người kia là người nước ngoài hoặc người không quốc tịch; có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam cư trú ở trong nước còn người kia là công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; có cha và mẹ là công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; có cha và mẹ là người nước ngoài hoặc người không quốc tịch. Trẻ em được sinh ra ở nước ngoài chưa được đăng ký khai sinh về cư trú tại Việt Nam, có cha và mẹ là công dân Việt Nam; có cha hoặc mẹ là công dân Việt Nam.

Thứ 2, Đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài; giữa công dân Việt Nam cư trú ở trong nước với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; giữa công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài với nhau; giữa công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài với công dân Việt Nam hoặc với người nước ngoài; người nước ngoài cư trú tại Việt Nam có yêu cầu đăng ký kết hôn tại Việt Nam thì UBND xã nơi cư trú của một trong hai bên thực hiện đăng ký kết hôn.

Thứ 3, Đăng ký giám hộ, chấm dứt giám hộ giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài cũng cư trú tại Việt Nam.

Thứ 4, Đăng ký nhận cha, mẹ, con, giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài; giữa công dân Việt Nam cư trú ở trong nước với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; giữa công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài với nhau; giữa công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài với công dân Việt Nam hoặc với người nước ngoài; giữa người nước ngoài với nhau mà một hoặc cả hai bên thường trú tại Việt Nam.

Thứ 5, Đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc cho công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên cư trú ở trong nước; người nước ngoài đã đăng ký hộ tịch tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam.

Thứ 6, UBND cấp xã nơi cư trú của công dân Việt Nam ghi vào Sổ hộ tịch việc hộ tịch của công dân Việt Nam đã được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài.

Thứ 7, Đăng ký khai tử, UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người chết thực hiện việc đăng ký khai tử cho người nước ngoài hoặc công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài chết tại Việt Nam.

UBND cấp xã khai thác, sử dụng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử để đăng ký hộ tịch theo thẩm quyền; cấp bản sao trích lục hộ tịch; cấp Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân; xác nhận thông tin hộ tịch đối với các trường hợp đã đăng ký hộ tịch tại các cơ quan đăng ký hộ tịch trên địa bàn; thống kê số liệu đăng ký hộ tịch; thực hiện các hoạt động quản lý nhà nước khác trong lĩnh vực hộ tịch trên địa bàn theo quy định pháp luật.

Thực hiện TTHC theo hướng “phi địa giới hành chính”

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, trên cơ sở nguyên tắc lấy người dân làm trung tâm, tạo thuận lợi nhất cho cá nhân, tổ chức khi thực hiện TTHC, Nghị định 120 đã quy định việc thực hiện TTHC theo hướng “phi địa giới hành chính”, tức là người dân có quyền đến bất cứ UBND cấp xã nào để yêu cầu được giải quyết các TTHC mà không phụ thuộc vào nơi cư trú.

Trường hợp cá nhân lựa chọn thực hiện TTHC về hộ tịch không phải tại UBND cấp xã nơi thường trú hoặc nơi tạm trú thì UBND cấp xã nơi tiếp nhận yêu cầu có trách nhiệm hỗ trợ người dân nộp hồ sơ đăng ký hộ tịch trực tuyến đến đúng cơ quan có thẩm quyền theo quy định (khoản 1 Điều 5 Nghị định).

Đồng thời, tăng cường trách nhiệm của cơ quan đăng ký hộ tịch trong việc tra cứu thông tin của công dân khi giải quyết yêu cầu đăng ký hộ tịch theo hướng: Khi nộp hồ sơ đăng ký hộ tịch, người yêu cầu có quyền lựa chọn nộp/xuất trình bản giấy hoặc bản điện tử giấy tờ hộ tịch (bao gồm cả giấy tờ hiển thị trên VnelD) hoặc chỉ cung cấp thông tin về giấy tờ hộ tịch của cá nhân (số, ngày, tháng, năm, cơ quan đăng ký), cơ quan đăng ký hộ tịch có trách nhiệm tra cứu thông tin trên Hệ thống thông tin giải quyết TTHC cấp tỉnh thông qua kết nối với Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Việc trả kết quả cũng được quy định theo hướng linh hoạt, thuận lợi hơn, theo đó, nhiều TTHC (người yêu cầu đăng ký khai sinh, đăng ký khai tử, đăng ký nhận cha, mẹ, con, đăng ký giám hộ, đăng ký thay đổi, chấm dứt giám hộ, đăng ký giám sát việc giám hộ, chấm dứt giám sát việc giám hộ; đăng ký thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại dân tộc không phải có mặt tại cơ quan đăng ký hộ tịch để ký vào Sổ hộ tịch) được trả kết quả qua bưu chính, trên môi trường điện tử mà không yêu cầu người dân phải có mặt tại cơ quan giải quyết TTHC.

Thời gian thực hiện và chi phí tuân thủ TTHC được giảm tối đa để bảo đảm mục tiêu cắt giảm, đơn giản hoá TTHC.

Bên cạnh đó, Nghị định quy định cụ thể các trường hợp và trách nhiệm của các cơ quan phải tiếp tục thực hiện đối với những nhiệm vụ đang trong quá trình giải quyết, hệ quả pháp lý của các nhiệm vụ đã thực hiện, tài liệu, hồ sơ mà trước đó UBND cấp huyện có trách nhiệm giải quyết; việc giải quyết các TTHC đã thực hiện việc nộp hồ sơ trước ngày 01/7/2025 để bảo đảm không tạo khoảng trống pháp lý khi thực hiện phân quyền, phân cấp.

Thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ tổ chức tập huấn chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ, công chức trực tiếp giải quyết các TTHC, nhất là cho đội ngũ công chức hộ tịch - tư pháp cấp xã. Bên cạnh đó, ngoài đường dây nóng để hướng dẫn giải đáp các khó khăn, vướng mắc, bất cập trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tư pháp khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính theo chỉ đạo tại Kết luận số 155-KL/TW ngày 19/5/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Đồng thời, các đơn vị chuyên môn của Bộ Tư pháp cũng sẵn sàng tiếp nhận, hướng dẫn giải đáp các khó khăn, vướng mắc, đề xuất, kiến nghị của các cơ quan, đơn vị, địa phương về các lĩnh vực thuộc lĩnh vực quản lý.

Đối với các cấp chính quyền địa phương, ngay sau khi Bộ Tư pháp công bố các TTHC trong các lĩnh vực được sửa đổi, Bộ trưởng đề nghị các địa phương khẩn trương công bố để thực hiện trên địa bàn theo quy định của pháp luật về kiểm soát TTHC.

Việc rà soát, đánh giá để xác định các nhóm nhiệm vụ cần phân cấp, phân quyền triển khai trong thời gian ngắn, trong bối cảnh các Bộ, ngành đang tập trung cho việc sắp xếp bộ máy, do đó có thể có những nhiệm vụ còn chưa được nghiên cứu thấu đáo, còn có điểm chưa đồng bộ, thống nhất, có thể có nhiệm vụ chưa bảo đảm khả thi hoặc chưa rõ TTHC. Vì vậy, đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương kịp thời phản ánh về Bộ Tư pháp.

Đồng thời đề nghị các cấp chính quyền địa phương quan tâm, bố trí đầy đủ trang thiết bị, phương tiện làm việc với cấu hình, tính năng phù hợp, bảo đảm đường truyền Internet tốc độ cao, thông suốt để triển khai nhiều TTHC trực tuyến. Chú trọng việc bố trí, điều động, sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức, trong đó có công chức Tư pháp - Hộ tịch, để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ được phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền. Tăng cường tổ chức tập huấn, trang bị kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ công chức tại địa phương, nhất là công chức Tư pháp - Hộ tịch.