Trước đây đã có nhiều trường hợp bệnh nhân ung thư dùng sữa mẹ để duy trì sự sống. Tuy nhiên, nếu như trước đây đó chỉ như một phương pháp tự phát thì mới đây khoa học đã có câu trả lời chính xác cho phương thuốc kỳ diệu trên.
Tình cờ tìm ra
Hiện nay trên toàn cầu mỗi năm có tới 200.000 ca tử vong vì ung thư bàng quang. Căn bệnh này có tỷ lệ tái phát cao và hầu như không có cách điều trị triệt để. Thế nhưng những người mắc căn bệnh này có cơ hội được điều trị khỏi hoàn toàn, bởi các nhà khoa học đã tìm và nghiên cứu ra một loại thuốc thử nghiệm có tên là Hamlet (Human Alpha-lactalbumin Made Lethal to Tumor). Hợp chất này có thể tiêu diệt các tế bào ác tính trong khối u mà không gây tổn hại đến các tế bào khỏe mạnh.
Ý tưởng này tình cờ được khám phá ra vào năm 1995, bởi Giáo sư Catharina Svanborg, người dẫn đầu một nhóm nghiên cứu tại Đại học Lund, Thụy Điển, khi đang nghiên cứu về kháng sinh. Ban đầu, các nhà nghiên cứu đã rất ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng các tế bào ung thư đã biến mất. Khi kiểm tra kỹ hơn, nhóm nghiên cứu càng vui mừng hơn nữa khi nhận thấy rằng, “Sữa mẹ đang khiến tế bào ung thư ‘tự chết’. “Nhìn qua kính hiển vi, chúng tôi rất vui mừng khi kết quả thử nghiệm lặp lại hiệu quả tới 2 lần. Chúng tôi đã sử dụng các tế bào không phải ung thư trong một thời gian dài trong những thí nghiệm tương tự và chúng đã không chết”, giáo sư giải thích.
Thông tin về việc tình cờ phát hiện ra hợp chất điều trị ung thư, bà Catharina Svanborg kể lại, “Khả năng tiêu diệt tế bào ung thư của Hamlet rất huyền diệu. Ban đầu chúng tôi đang tìm kiếm các chất chống vi khuẩn mới và sữa mẹ là một nguồn rất tốt. Trong một thí nghiệm, chúng tôi cho tế bào ung thư và vi khuẩn cùng hiện diện. Và chúng tôi đã vô cùng ngạc nhiên, khi cho sữa mẹ vào hỗn hợp này, các tế bào ung thư đã chết. Đó là một phát hiện hoàn toàn tình cờ và may mắn”.
Thí nghiệm đã chỉ ra rằng, trong sữa mẹ chứa một protein phổ biến gọi là alpha-lactalbumim.Và khi sữa người liên kết với một axit béo được gọi là axit oleic, nó tạo ra một phức hợp protein-lipid, có khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư. Theo Bà Svanborg nhận thấy, hợp chất này nhanh chóng thu nhỏ khối u não xâm lấn mạnh nhất, cũng như ung thư bàng quang và ung thư đại tràng.
Theo giáo sư Svanborg, cơ chế tấn công tế bào ung thư của Hamlet như sau: đầu tiên chất này có thể né tránh phòng vệ bên ngoài của tế bào ung thư, sau đó nhắm mục tiêu đến các mitochondria và nhân của tế bào. Hành động này sẽ cắt đứt nguồn năng lượng của tế bào ung thư và khiến chúng bị chết đi, cả quá trình này gọi là apoptosis.
Hợp chất Hamlet đã được cấp bằng sáng chế và ban đầu được công bố trong những tạp chí khoa học đa ngành, Proceedings of the Academy of Science, vào năm 1995. Sau đó, công trình nghiên cứu đã được công bố trên các tạp chí quốc tế khác bao gồm Tạp chí Y học New England, Tạp chí Ung thư Quốc tế, Oncogene, Nghiên cứu Tế bào Thực nghiệm và Vi sinh Phân tử.
Trong 30 năm qua, nhóm nghiên cứu đã phát triển và thử nghiệm thuốc Hamlet trên một loạt các bệnh ung thư ở động vật và con người. Kết quả, thuốc Hamlet có thể tiêu diệt hơn 40 loại tế bào ung thư trong các phòng thí nghiệm và Giáo sư Svanborg hy vọng rằng các thử nghiệm hiện tại và trong tương lai sẽ chứng minh tính hiệu quả của nó đối với con người.
Ban đầu, các thử nghiệm trên chuột cho thấy Hamlet hạn chế sự phát triển của khối u não và ung thư bàng quang. Nó cũng ngăn ngừa sự phát triển của ung thư đại tràng ở chuột con, khi cho vào nước uống của chúng. Thậm chí, nó cũng có thể được sử dụng để ngăn ngừa khối u phát triển ở những người có tiền sử di truyền ung thư.
Nhóm nghiên cứu tiến hành một thử nghiệm trên 9 bệnh nhân ung thư bàng quang. Kết quả cho thấy, 8 người trong số này bắt đầu “thải” tế bào khối u chết qua đường nước tiểu chỉ sau hai giờ tiêm Hamlet. Khối u của họ giảm kích thước và thay đổi tính chất trong vài ngày tiếp theo. Trong khi đó, các mô khỏe mạnh nằm cạnh khối u ác tính không bị ảnh hưởng hay có dấu hiệu độc tính. Điều này đồng nghĩa với việc nó không có tác dụng phụ khiến suy nhược cơ thể.
Những đột phá này giúp nhóm nghiên cứu của bà Svanborg càng có thêm động lực. “Đây là một dự án tuyệt vời. Nó sẽ mở ra những cách nghĩ mới về cấu trúc protein, sinh học tế bào và bản chất của bệnh ung thư”, bà nói.
Trước đó, công trình của bà Svanborg không được chú ý đến, bởi phát hiện tình cờ này xuất phát từ một phòng thí nghiệm nhỏ. Hơn thế nữa, bản thân bà Svanborg không gây được ảnh hưởng, bởi bà là giáo sư chỉ có chuyên môn về bệnh truyền nhiễm, chứ không phải bệnh ung thư. Tuy nhiên, khi cộng đồng nghiên cứu ung thư bắt đầu cởi mở hơn, bà Svanborg đã có cơ hội công bố những phát hiện mới nhất của mình tại hội nghị chuyên đề về sữa mẹ ở Florence, Italy vào tháng 4/2017. Theo đó, nhóm nghiên cứu của bà đã khám phá ra cách tạo ra Hamlet nhân tạo, sẵn sàng phát triển thành một loại thuốc điều trị ung thư mới.
Tiến sĩ Leon Mitoulas, chủ trì hội nghị cho hay, “Không ai có thể nghĩ rằng sữa mẹ có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư? Chúng ta đang thực sự đang ở đỉnh cao của thời đại vàng son khi nghiên cứu về sữa người”
Về phần mình, bà Svanborg khẳng định, “Hamlet đã sẵn sàng trở thành một loại thuốc mới. Chúng tôi đang tiến hành tất cả các bước cần thiết, thử nghiệm và thử nghiệm lâm sàng hướng tới mục tiêu tạo ra một liệu pháp chữa ung thư mới. Những thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn này sẽ được thử nghiệm đối với bệnh ung thư đại tràng, ung thư bàng quang và cổ tử cung cũng như các loại khó chữa khác”.
Nhờ sự ảnh hưởng này, mới đây, 40 bệnh nhân bị ung thư bàng quang cũng đang tham gia vào các thử nghiệm lâm sàng với một loại thuốc này. Sau giai đoạn điều trị ban đầu, 40 bệnh nhân tham gia thử nghiệm lâm sàng sẽ được theo dõi trong hai năm để cho phép các nhà nghiên cứu phân tích hiệu quả lâu dài của thuốc sau điều trị.
Ngoài ra, cuộc thử nghiệm lâm sàng lớn nhất hiện nay đang diễn ra tại Prague, Cộng hòa Séc, với một nhóm bệnh nhân ung thư bàng quang. Các bác sĩ cho bệnh nhân dùng thuốc thông qua ống vào bàng quang và mỗi bệnh nhân sẽ dùng thuốc 6 lần trong khoảng 1 tháng trước khi trải qua phẫu thuật.
Không có tác dụng phụ
Nói về công hiệu của thuốc Hamlet, theo Tiến sĩ Matthew Lam, Giám đốc truyền thông khoa học tại Worldwide Cancer Research, một tổ chức từ thiện có trụ sở tại Vương quốc Anh tài trợ cho nghiên cứu ung thư trên khắp thế giới, cho biết: “Với thử nghiệm ban đầu trong phòng thí nghiệm cho thấy, thuốc an toàn và hiệu quả trong điều trị một số bệnh ung thư”.
“Sẽ phải mất một thời gian dài để chúng tôi nghiên cứu xem phương pháp điều trị này có an toàn để phát triển thành các thử nghiệm lớn hơn hay không. Đồng thời cũng phải mất nhiều năm nữa chúng tôi mới biết được liệu phương pháp điều trị này có hiệu quả hơn các lựa chọn điều trị hiện có hay không. Lúc đó mới quyết định được đây có phải là phương pháp mới hữu hiệu nhất để điều trị ung thư”, Tiến sĩ Matthew Lam cho hay.
Trong khi đó, nhóm nghiên cứu của bà Catharina Svanborg cho biết, thuốc Hamlet có khả năng nhắm đến khối u mà có ít tác dụng phụ, hoàn toàn không giống hóa trị và xạ trị, phá hủy một số tế bào khỏe mạnh và gây ra một loạt các tác dụng phụ như: rụng tóc, buồn nôn và tổn thương đến thần kinh. “Chúng tôi tin rằng, loại thuốc mới này sẽ cân bằng được 2 vấn đề lớn, đó là hiệu quả điều trị và tác dụng phụ”, Giáo sư Catharina Svanborg chia sẻ.
Dự kiến thuốc mới sẽ có kết quả trong thời gian tới đây. Kết quả cuối cùng bao gồm một loạt các công nghệ phân tử và phân tích mô, từ đó sẽ cung cấp các công cụ chính xác hơn để xác định hiệu quả thuốc ở mỗi bệnh nhân. Hiện tại, kết quả tích cực của nghiên cứu ung thư bàng quang đã giúp nhóm nghiên cứu củng cố tiềm năng của loại thuốc điều trị ung thư mới này.
Nhóm nghiên cứu cũng đang phát triển các giải pháp cho các bệnh nhân ung thư khác, bao gồm u não, ung thư đại tràng – các bệnh đang rất khó chữa bằng các phương pháp điều trị hiện tại. “Mục tiêu lớn nhất của nhóm nghiên cứu hướng tới đó là thuốc Hamlet sẽ được sử dụng như một biện pháp điều trị ung thư trên toàn thế giới. Nó cũng có thể sử dụng trong việc phòng ngừa. Loại thuốc này cũng trao cho những bệnh nhân dễ mắc một số bệnh ung thư hoặc những người bị khối u có thể tiếp cận và điều trị thành công”, bà Svanborg khẳng định.
