Số lượng quá ít so với tiềm năng
Tại Hội nghị Phát triển DN KH&CN năm 2017 diễn ra mới đây, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho biết, chiến lược phát triển KT-XH giai đoạn 2011 - 2020 đã đặt ra cho ngành KH&CN nhiều nhiệm vụ tập trung cần giải quyết để đạt được mục tiêu Việt Nam có vị trí cao trong khu vực về ứng dụng KH&CN, trong đó đặc biệt ưu tiên các lĩnh vực Công nghệ thông tin, Điện tử, Cơ khí chính xác, Tự động hóa…
Báo cáo của Bộ KH&CN cho biết, hiện cả nước có trên 300 DN KH&CN, trong đó có nhiều DN có hoạt động KH&CN và đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực như giao thông, xây dựng, y tế, nông nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực công nghệ cao. Tổng doanh thu của các DN này trong năm 2016 đạt hơn 14.400 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế gần 1.300 tỷ đồng.
Nhiều DN KH&CN đã có doanh thu lớn, sản phẩm có chất lượng cao, đáp ứng được nhu cầu trong nước và vươn ra thị trường quốc tế, tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu. Bên cạnh đó, nhiều DN KH&CN cũng đã quan tâm đầu tư đổi mới công nghệ, nghiên cứu phát triển sản phẩm công nghệ, công nghệ cao thông qua việc tái đầu tư, dành những nguồn lực xứng đáng cho nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của DN. Một số DN KH&CN cũng đã đạt được các giải thưởng uy tín trong và ngoài nước như: Giải thưởng Sao vàng Đất Việt, Giải thưởng sáng tạo kỹ thuật Việt Nam, Giải thưởng Môi trường Việt Nam….
Tuy nhiên, Thứ trưởng Trần Văn Tùng cho biết, số lượng DN KH &CN những năm qua còn ít so với tiềm năng và mục tiêu đề ra bởi cách tổ chức thực hiện chính sách có nhiều hạn chế. Một số nơi, việc cấp phép đầu tư và công nhận DN KH&CN còn thiếu thống nhất giữa các sở, ngành liên quan.
Khả năng tiếp cận ưu đãi khó
Theo TS Đào Quang Thủy, Cục Phát triển thị trường và DN KH&CN, thực trạng hoạt động của DN KH&CN cho thấy, bên cạnh những DN có tiềm lực kinh tế mạnh, có khả năng thương mại hóa thành công các kết quả nghiên cứu, thì còn rất nhiều DN gặp khó khăn trong việc đưa các sản phẩm của mình ra thị trường. Bởi trong thực tế, quá trình thương mại hóa các kết quả KH&CN gặp nhiều rào cản, như quy định về công nhận sản phẩm mới, tâm lý e ngại từ người tiêu dùng, khó thương mại hóa các sản phẩm hướng tới những đối tượng thu nhập thấp, vấn đề bảo hộ bản quyền sở hữu trí tuệ…
Ông Chu Bá Long, Phòng Quản lý công nghệ và thị trường công nghệ (Sở KH&CN TPHCM) cho rằng việc chứng nhận DN KH&CN cần gắn liền với việc xác nhận danh mục sản phẩm hàng hóa hình thành từ kết quả nghiên cứu KH&CN, làm cơ sở để xem xét ưu đãi về thuế thu nhập DN khi tỷ lệ doanh thu từ việc SXKD các sản phẩm hàng hóa hình thành từ kết quả KH&CN trên tổng doanh thu của DN đáp ứng điều kiện quy định. Tuy nhiên, kết quả KH&CN thông thường chỉ giải quyết vấn đề cho một phần của sản phẩm thương mại, không giải quyết trọn vẹn cho cả sản phẩm.
Chỉ ra thêm những khó khăn mà DN KH&CN đang gặp phải, ông Long cho hay: Trong 6 chính sách hỗ trợ, ưu đãi cho DN KH&CN, một số chính sách chưa được cụ thể hóa, như chính sách được ưu tiên sử dụng các trang thiết bị phục vụ trong phòng thí nghiệm trọng điểm, hoặc được hưởng ưu đãi về giá cho thuê đất tại các khu công nghiệp, khu chế xuất... Ngay cả chính sách ưu đãi về thuế thu nhập DN - một trong những chính sách hấp dẫn và cụ thể nhất, các điều kiện được hưởng ưu đãi đã được xác định cụ thể tại Thông tư liên tịch 06 và Thông tư liên tịch 17, nhưng trong thực tế triển khai vẫn còn nhiều vướng mắc chưa giải quyết được.
Bên cạnh đó, nhiều DN cũng cho rằng, họ gặp khá nhiều khó khăn như các vấn đề trên và cần được hỗ trợ từ các cơ quan quản lý nhà nước, để thương mại hóa thành công các sản phẩm KH&CN mới, được tiếp cận với các chính sách ưu đãi dễ dàng hơn.
Sẽ đơn giản hóa các thủ tục hành chính
Trước những khó khăn, vướng mắc của các DN, Thứ trưởng Trần Văn Tùng đề nghị Cục Phát triển thị trường và DNKH&CN có bộ phận chuyên trách để phối hợp với các Sở KH&CN tổ chức, hướng dẫn, xử lý những đề nghị của các Sở KH&CN cũng như những vướng mắc của DN KH&CN.
Thứ trưởng cũng ủng hộ mong muốn của các DNKH&CN là thành lập Câu lạc bộ DNKH&CN để kết nối thông tin, truyền tải kinh nghiệm, giúp nhau cùng phát triển và xây dựng logo riêng của cộng đồng DNKH&CN.
Cũng theo Thứ trưởng, hiện Bộ KH&CN đang hoàn thiện Nghị định về DNKH&CN nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bất cập trong việc thực hiện Nghị định 80/2007/NĐ-CP về DNKH&CN. Bộ KH&CN cũng sẽ phối hợp chặt chẽ với UBND các tỉnh, TP trong việc triển khai các chính sách mới nhằm hỗ trợ DNKH&CN, DN có tiềm năng trở thành DNKH&CN nhanh chóng tiếp cận công nghệ mới, nâng cao trình độ công nghệ, đổi mới và thúc đẩy chuyển giao công nghệ.
“Sắp tới, các thủ tục hành chính cho DN KH&CN, các thủ tục chứng nhận loại hình DN này sẽ đơn giản hóa. Căn cứ vào kết quả nghiên cứu, các sản phẩm mà DN đó làm chủ, những phương án khả thi đưa vào sản xuất trong tương lai... để công nhận họ là DN KH&CN, giúp họ được hưởng ưu đãi”, Thứ trưởng khẳng định.
