Việc sắp xếp lại đơn vị hành chính các cấp sẽ tạo không gian phát triển, phát huy tiềm năng, cơ hội, lợi thế cạnh tranh của các địa phương, phù hợp với tình hình thực tế của đất nước, là tiền đề tạo nền tảng và sức bật cho đất nước trong tương lai. Tuy nhiên, với những thay đổi lớn và sâu rộng như vậy thì sẽ phải có các phương án, lộ trình cụ thể khi thực hiện để giảm thiểu tác động đến các hoạt động thường nhật của người dân, các tổ chức kinh tế… và nhanh chóng phát huy các giá trị, lợi ích đối với toàn xã hội.
Thứ nhất, sau khi sáp nhập một số tỉnh (thành) thì sẽ phải lựa chọn nơi đặt trung tâm hành chính mới của đơn vị hành chính đó. Việc lựa chọn đặt trung tâm hành chính ở đâu thì phải đảm bảo có tính kết nối trung tâm, thuận lợi giao thông cho người dân của đơn vị hành chính mới. Nhưng cũng đảm bảo tính bền vững, không gian phát triển trong tương lai, tính liên kết vùng. Ngoài ra, còn phải đảm bảo các tiêu chí về an ninh, quốc phòng…
Hiện nay, chúng ta cũng đang thực hiện việc tinh giảm bộ máy, nhiều cơ quan hành chính đang có sự sáp nhập theo hướng khu vực như Ngân hàng nhà nước khu vực; Hải quan; Thuế… Do đó, trụ sở của các cơ quan này nên được bố trí tại trung tâm hành chính của tỉnh (thành) sau sáp nhập.
Ngoài ra, việc đặt trung tâm hành chính mới ở đâu thì cũng cần tính toán để tiết kiệm, tránh lãnh phí về cơ sở vật chất, giảm thiểu các khó khăn (tác động) khi phải sắp xếp, thay đổi vị trí công tác của đội ngũ cán bộ.
Thứ hai, việc sáp nhập, điều chỉnh sẽ liên quan đến việc lựa chọn (thay đổi) tên gọi của đơn vị hành chính. Việc chọn dùng tên gọi nào từ: các tên cũ, hay ghép giữa các tên cũ hoặc đặt mới đều cần có sự tính toán cụ thể. Việc lựa chọn tên gọi mới không chỉ là tên tỉnh (thành) mà còn cả các đơn vị hành chính cơ sở xã (phường).
Tên gọi mới này phải đảm bảo tính kế thừa đối với truyền thống văn hoá lịch sử của địa phương, hay các yếu tố liên quan thương hiệu sản vật địa phương … Ngoài ra, cũng phải cân nhắc, lựa chọn để không gây ra tác động quá nhiều đến cuộc sống người dân, các tổ chức kinh tế… khi phải thay đổi (đính chính) thông tin về địa chỉ. Nên chăng, khi hai hoặc nhiều địa phương nhập làm một thì nên chọn (giữ) tên địa phương có số dân cư trú, có số cơ quan, tổ chức nhiều đặt trụ sở nhiều hơn, để không phải thay đổi, điều chỉnh quá nhiều. Ngoài ra, cũng nên ưu tiên giữ các tên địa lý đã được đăng ký chỉ dẫn, thương hiệu…
 |
Phó Giám đốc Công ty Luật TNHH Tuệ Thành, ông Nguyễn Ngọc Hải. |
Cuối cùng, đó là đối với một số đơn vị hành chính đặc biệt như các huyện Trường Sa, Hoàng Sa hay một số thành phố trực thuộc như Thủ Đức, Thuỷ Nguyên… cũng cần có các phương án cụ thể.
Do đó, chúng ta bên cạnh việc xây dựng bộ tiêu chí chung (công thức chung) khi lựa chọn tên đơn vị hành chính mới thì cũng nên có các tiêu chí đối với các đơn vị hành chính có tính đặc thù. Việc có bộ tiêu chí sẽ giúp tiết giảm thời gian lựa chọn, tạo sự đồng thuận cao khi lựa chọn tên đơn vị hành chính mới.
Thứ ba, trước khi cụ thể hoá các thay đổi nói trên thì chúng ta sẽ phải thực hiện việc sửa đổi các quy định pháp luật có liên quan như sửa đối Hiến pháp, sửa đổi bổ sung nhiều Bộ luật, Luật, cũng như các văn bản dưới luật có liên quan. Việc thực hiện chủ trương lớn này sẽ phải giải quyết cùng lúc một khối lượng công việc rất lớn, trong một thời gian ngắn nhất có thể, để không làm gián đoạn, ảnh hưởng đến đời sống xã hội, sự vận hành của bộ máy chính quyền.
Bên cạnh quy định về việc lấy ý kiến nhân dân (khoản 3 Điều 10 Luật Tổ chức chính quyền địa phương, năm 2025), thì cũng cần có sự vào cuộc của các đoàn thể chính trị xã hội trong việc tuyên truyền, vận động người dân hiểu và đồng thuận, chia sẻ với chủ trương lớn này./.
