Không cần “con số đẹp” mà cần “con số đúng”
Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc nghiên cứu, học tập, quán triệt các Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII, diễn ra vào năm 2021, Thường trực Ban Bí thư (nay là Chủ tịch nước) Võ Văn Thưởng không khỏi trăn trở khi đặt ra hàng loạt vấn đề đang tồn tại trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng: “Chúng ta phải đặt câu hỏi vì sao nhiều cán bộ bị kỷ luật, thậm chí ra tòa mà trước đó đều được xếp loại hoàn thành tốt, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ?... Vậy “thà ít mà tốt” là như thế nào? Vấn đề lời thề đảng viên sẽ như thế nào để sâu sắc khi có nguy cơ vi phạm lời thề, người ta sẽ hổ thẹn, phải suy nghĩ?”. Trên cơ sở đó, đồng chí Võ Văn Thưởng đề nghị cần tạo ra sự đột phá trong đánh giá, xếp loại đối với tổ chức cơ sở đảng và đảng viên sao cho thực chất, phản ánh đúng hiện thực.
Dẫn thực tế công tác, đồng chí Võ Văn Thưởng cho biết, khi ông về làm Bí thư Quận ủy 12, TP Hồ Chí Minh, địa phương có nhiều vụ khiếu kiện, khiếu nại nhưng tỉ lệ đảng viên hoàn thành tốt, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ vẫn lên đến 94%. Qua một năm làm việc, ông đã nghiên cứu, đề xuất Ban Thường vụ đánh giá thì tỉ lệ này chỉ còn có 30%. “Tuy nhiên, khi đó, tôi lại trở thành đối tượng phải đi báo cáo, giải trình, tôi làm chuyện gì đến mức tỉ lệ cán bộ đảng viên xếp loại xuất sắc từ 94% chỉ còn 30%. Song, tôi có niềm tin vào việc này và sau một năm như vậy, tình hình đã khá hơn”, đồng chí Võ Văn Thưởng cho hay.
Cho rằng, trong công tác đánh giá cán bộ nói chung và công tác thi đua, khen thưởng nói riêng, không cần “con số đẹp” mà cần “con số đúng”, ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho biết, nhiều nơi các tổ chức cơ sở đảng đặt ra chỉ tiêu quá cao, không sát thực tế. “Tôi đề nghị, thà ít mà tinh còn tốt hơn nhiều mà không thực chất. Nhiều chi bộ có tới 95% đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ nhưng cuối cùng vẫn xảy ra sai phạm, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với tổ chức đảng, đối với cán bộ, đảng viên…” - ông Túc chia sẻ.
Vẫn theo ông Nguyễn Túc, tính mẫu mực của người đảng viên rất quan trọng… Trong sinh hoạt đảng, trong công tác thi đua, khen thưởng hiện nay phải đặt vấn đề về danh dự và lòng tự trọng của người đảng viên lên hàng đầu, không được nhận thành tích bừa. Ông Nguyễn Túc cho biết đã từng đề nghị với Ban Bí thư cần phải xem xét lại công tác tổ chức cán bộ, đánh giá cán bộ một cách thực chất hơn. Công tác cán bộ hiện nay không thể để cho một bộ phận tham mưu hoặc của riêng cấp ủy mà phải là đại diện của các tầng lớp nhân dân, vì cán bộ đó là của Nhà nước, của nhân dân, do nhân dân bầu ra…
PGS.TS Vũ Văn Phúc - Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học các cơ quan trung ương cũng nhất trí cho rằng, phải tránh khuynh hướng chạy theo thành tích. Phải có hướng dẫn về đánh giá đảng viên một cách chặt chẽ hơn, phải làm sao để chúng ta đánh giá tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh và đảng viên hoàn thành tốt nhiệm vụ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ một cách thực chất. Một trong những cách để đánh giá thực chất là phải phát huy vai trò của nhân dân, các đoàn thể. Phải đánh giá trong tổ chức đảng - tức là các đảng viên đánh giá, cấp ủy đánh giá và phải xin ý kiến của nhân dân nơi cư trú và cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ở nơi công tác để xem người đảng viên đó có thực sự tốt, thực sự xuất sắc hay không?
Phê bình hình thức, đoàn kết xuôi chiều
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” đã liệt kê cụ thể 9 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, 9 biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống. Đáng chú ý, một trong các biểu hiện của suy thoái về tư tưởng chính trị là: trong tự phê bình còn giấu giếm, không dám nhận khuyết điểm; khi có khuyết điểm thì thiếu thành khẩn, không tự giác nhận kỷ luật. Trong phê bình thì nể nang, né tránh, ngại va chạm, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh; lợi dụng phê bình để nịnh bợ, lấy lòng nhau hoặc vu khống, bôi nhọ, chỉ trích, phê phán người khác với động cơ cá nhân không trong sáng.
Nghị quyết nhấn mạnh, sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường, có thể dẫn tới tiếp tay hoặc cấu kết với các thế lực xấu, thù địch, phản bội lại lý tưởng và sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc… Những hạn chế, khuyết điểm nêu trên làm giảm sút vai trò lãnh đạo của Đảng; làm tổn thương tình cảm và suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, là một nguy cơ trực tiếp đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ.
Nghị quyết cũng đã đề cập tới thực trạng đáng suy ngẫm: “Công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, giảng dạy và học tập chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh chưa đáp ứng yêu cầu”. “Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của không ít tổ chức đảng còn thấp, thậm chí có nơi mất sức chiến đấu”. Đặc biệt, trong thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, một số việc chưa đạt mục tiêu, yêu cầu đề ra. Tự phê bình và phê bình nhiều nơi mang tính hình thức; vẫn còn tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm…
Trên thực tế thời gian qua, rất nhiều vụ án xảy ra có một phần nguyên nhân từ sự mất tập trung dân chủ, đoàn kết xuôi chiều; hôm nay đang là tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, ngày mai đã bị kỷ luật cảnh cáo. Tương tự, rất nhiều cán bộ hôm nay được đánh giá tốt, được khen thưởng, đề bạt, nhưng ngày mai không những bị kỷ luật mà còn bị truy cứu trách nhiệm hình sự, kể cả cán bộ cao cấp của Đảng… Điển hình là các vụ án xảy ra tại Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam, Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai…
Nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới, thời gian qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị đã ban hành nhiều Nghị quyết, Chỉ thị… với các giải pháp hữu hiệu. Tuy nhiên, khi tổ chức thực hiện, có một số nơi không thực chất, “dĩ hòa vi quý”, không dám nói, thậm chí là “mũ ni che tai”… dẫn đến dân chủ hình thức, cục bộ, bè phái… Đáng tiếc là dù kiểm tra qua nhiều vòng, nhiều cấp, những sai phạm này vẫn không bị phát hiện, không được kịp thời chỉ ra, chấn chỉnh, dẫn đến những sai phạm nghiêm trọng.
Phát biểu tại phiên họp trực tuyến toàn quốc đầu tiên của Chính phủ nhiệm kỳ 2021 - 2026 vào ngày 11/8/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu làm tốt hơn nữa công tác cán bộ, nhất là việc quản lý, nhận xét, đánh giá cán bộ để lựa chọn, bố trí đúng những người thật sự có đức, có tài; thật sự cần - kiệm - liêm - chính, chí công vô tư; thật sự tâm huyết vì nước, vì dân vào các vị trí lãnh đạo của bộ máy chính phủ và chính quyền các cấp.
Người đứng đầu Đảng ta nhấn mạnh: Đừng “nhìn gà hóa cuốc”; “đừng thấy đỏ tưởng là chín”, đừng bị cám dỗ bởi những lợi ích xấu xa, những việc làm vô liêm sỉ. Kiên quyết đấu tranh loại bỏ những phần tử hư hỏng, suy thoái về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; chống mọi biểu hiện “chạy chức, chạy quyền”, cục bộ, ưu ái tuyển dụng người nhà, người thân không đủ tiêu chuẩn.
Năm 2021, tại cuộc họp của Ban Bí thư để xem xét, thi hành kỷ luật Ban Thường vụ Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam nhiệm kỳ 2015 - 2020 và một số cá nhân, Ban Bí thư đã nhấn mạnh: Ban Thường vụ Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam nhiệm kỳ 2015 - 2020 đã vi phạm rất nghiêm trọng nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc tự phê bình và phê bình, Quy chế làm việc, Quy định của Quân ủy Trung ương, để nhiều cán bộ, đảng viên, trong đó có cả các đồng chí Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, Tư lệnh, Phó Tư lệnh và lãnh đạo, chỉ huy đơn vị trực thuộc suy thoái về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Đối với cá nhân Trung tướng Nguyễn Văn Sơn, với cương vị là Phó Bí thư Đảng ủy, Tư lệnh Cảnh sát biển, chịu trách nhiệm chính và trách nhiệm người đứng đầu về các vi phạm, khuyết điểm của Bộ Tư lệnh và các đơn vị trực thuộc; bản thân suy thoái về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ và Quy chế làm việc khi ký ban hành một số văn bản quan trọng trong công tác trọng yếu.
Khi người đứng đầu lạm quyền, lộng quyền
Khi tính chiến đấu giảm sút, tất yếu sẽ dẫn đến tập thể cấp ủy, tổ chức Đảng của đơn vị, địa phương mắc sai phạm, khuyết điểm. Điển hình cho tình trạng cán bộ cấp dưới dù biết rõ có sai phạm nhưng không dám phản đối và phải làm theo sự chỉ đạo của cấp trên là vụ án liên quan đến cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung. Khi còn đương chức Chủ tịch UBND TP Hà Nội, ông Chung đã chỉ đạo Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội mua chế phẩm Redoxy-3C thông qua Công ty Arktic - là công ty có quan hệ gia đình của ông Chung - với giá cao hơn mua trực tiếp từ công ty của Đức, gây thiệt hại cho Nhà nước 36 tỷ đồng. Trước những câu hỏi từ dư luận, UBND TP Hà Nội ban hành Quyết định thanh tra về việc này.
Kết luận của Thanh tra đã chỉ rõ nhiều sai phạm của các đơn vị chức năng TP Hà Nội trong việc mua sắm chế phẩm hóa chất Redoxy-3C với giá trị lớn nhưng không qua đấu thầu. Tuy nhiên, ông Nguyễn Đức Chung lại lợi dụng chức vụ của mình để nhiều lần tổ chức họp, chỉ đạo, định hướng Thanh tra TP Hà Nội kết luận theo hướng không đúng bản chất vụ việc nhằm che giấu hành vi phạm tội. Từ đó một kết luận thanh tra khác đã ra đời, thay đổi nội dung của kết luận cũ, đúng với ý muốn của vị cựu Chủ tịch TP Hà Nội.
Như vậy, vì sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm, thấy sai không dám đấu tranh của một bộ phận cán bộ, đảng viên và sự thiếu kiểm tra, giám sát của cấp trên đã khiến nhiều cán bộ cấp cao phải trả giá đắt: bị khai trừ Đảng, bị truy tố trong nhiều vụ án. Thực tế này cũng được Nghị quyết số 21-NQ/TW (ngày 16/6/2022) của Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII “Về tăng cường củng cố xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới” chỉ rõ: chúng ta có nhiều tổ chức cơ sở đảng đã mất vai trò lãnh đạo, mất sức chiến đấu, dẫn đến nhiều tổ chức cơ sở đảng bị xử lý kỷ luật; nhiều cán bộ, đảng viên - nhất là cán bộ, đảng viên giữ cương vị lãnh đạo, quản lý bị suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống…
Khi sức chiến đấu trong nội bộ cấp ủy, tổ chức đảng không mạnh sẽ tạo ra kẽ hở cho sự lạm quyền và lộng quyền của người đứng đầu. Tại sao thời gian vừa qua nhiều người đứng đầu bị kỷ luật như thế? Bởi vì họ đã vô hiệu hóa sức mạnh của cấp ủy, của tập thể, biến thành quyền lực của một người và buông lỏng kiểm soát. Những điều này làm cho vấn đề trở nên nhức nhối, bức xúc và càng phải chú trọng vấn đề tăng cường tính chiến đấu, tăng cường tính Đảng, trước hết phải áp dụng nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, bảo đảm khen thưởng, kỷ luật thực chất, công bằng và khách quan, trên cơ sở đó việc đánh giá cán bộ, đảng viên mới đáp ứng yêu cầu đặt ra.