Đưa Quan họ vào nhà trường, nâng đoàn dân ca quan họ thành Nhà hát Quan họ, đưa Quan họ thành sản phẩm du lịch đặc thù là những bước đi để giữ gìn và phát huy giá trị di sản Quan họ mà tỉnh Bắc Ninh đang ráo riết thực hiện.
Đi du lịch nghe Quan họ
Bắc Ninh là tỉnh có số lượng lễ hội nhiều thứ hai trong cả nước, với điểm nhấn là Hội Lim, lễ hội được địa phương này tổ chức vào tháng Giêng hàng năm. Hồn cốt của Hội Lim là các làn điệu Dân ca quan họ, một di sản phi vật thể của nhân loại đã được UNESCO công nhận.
 |
| Quan họ Bắc Ninh. Ảnh: Quang Quý |
Trong thời gian qua, du lịch Bắc Ninh đã bước đầu khai thác lợi thế tiềm năng “đi du lịch nghe Quan họ” để phát triển Dân ca quan họ thành “ngành du lịch không khói”. Với bước đi này, Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT-DL) Bắc Ninh đã “lập trình” phát triển du lịch với các hoạt động biểu diễn dân ca Quan họ lên một nấc thang mới.
Theo đó, 44 làng quan họ cổ của Bắc Ninh sẽ đi theo hướng phát triển thành những điểm du lịch thu hút du khách trong nước và quốc tế, kết hợp với các công ty lữ hành trên địa bàn xây dựng những tour du lịch nội tỉnh. Ví dụ, khách đến thì đi thăm quan các di tích lịch sử kết hợp đến các làng Quan họ cổ để phục vụ du khách.
Ông Lê Đắc Thuật - Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh Bắc Ninh hào hứng: “Tỉnh sẽ hỗ trợ các làng quan họ cổ về kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng như xây dựng đường vào các làng, các công trình vệ sinh hoặc một số công trình hạ tầng khác để bộ mặt của các làng quan họ cổ khang trang, sạch sẽ”.
Nâng niu những “Báu vật nhân văn sống”
Ngoài xây dựng đầu tư, hoàn thiện, củng cố các CLB ở các làng quan họ cổ, Bắc Ninh còn động viên các nghệ nhân - “báu vật nhân văn sống” lưu truyền, giảng dạy dân ca quan họ cho lớp trẻ. Bắc Ninh sẽ nâng cấp Đoàn dân ca quan họ hiện nay thành nhà hát quan họ để xứng tầm với công tác biểu diễn, truyền dạy cho đủ tầm và phát huy được giá trị.
Đã có nhiều nhà nghiên cứu rất băn khoăn là quan họ có giữ được lề lối hát theo lối cổ hay không? Ông Lê Đắc Thuật khẳng định: “Theo Luật Di sản, mọi di sản phải giữ nguyên yếu tố gốc. Thế nên việc đưa nhạc đệm hoặc các kỹ thuật vào phục vụ hát quan họ phải đảm bảo giữ được các yếu tố gốc”.
Song hành với Bắc Ninh, Bộ VH-TT-DL đã đưa ra các biện pháp bảo vệ di sản Quan họ, trong thời gian tới là hoàn thiện danh sách nghệ nhân quan họ ở tỉnh Bắc Ninh; xây dựng chính sách đãi ngộ với nghệ nhân, nhất là những nghệ nhân được phong tặng “Báu vật nhân văn sống”; tổ chức các Liên hoan quan họ Bắc Ninh định kỳ 2 năm/lần; hỗ trợ cộng đồng phục hồi tập quán xã hội, tín ngưỡng và các lễ hội liên quan đến quan họ; giúp cộng đồng nâng cao nhận thức về giá trị của di sản thông qua việc xuất bản và cung cấp cho cộng đồng những sản phẩm văn hóa quan họ, dân ca quan họ...
Nhiều canh hát mộc đã được nghệ nhân của các làng quan họ cổ biểu diễn, góp phần cho thấy sự hấp dẫn, sức lan tỏa của một loại hình nghệ thuật truyền thống độc đáo. Nếu được “lập trình” tốt, Dân ca quan họ sẽ là một sản phẩm du lịch đặc thù của Bắc Ninh cuốn hút du khách mà các tỉnh khác không dễ gì có được.
Lượng khách tới Bắc Ninh hàng năm có tốc độ tăng 17-20%, doanh thu du lịch cũng tăng 17-18%. Tỉnh Bắc Ninh đạt mục tiêu phấn đấu đến năm 2015 doanh thu du lịch đạt trên 250 tỷ đồng, đón 400.000 lượt khách/năm; khuyến khích đầu tư xây dựng thêm 4 khách sạn tiêu chuẩn 3-5 sao để đảm bảo đáp ứng lượng khách đến thăm khi tổ chức các sự kiện lớn; sớm hoàn chỉnh các dự án xây dựng khu du lịch văn hóa lịch sử tiêu biểu. Chỉ tính riêng trong năm 2010, tỉnh Bắc Ninh đạt doanh thu 125 tỷ đồng từ du lịch, đón gần 200.000 lượt khách đến thăm quan. Hệ thống cơ sở lưu trú du lịch và dịch vụ những năm gần đây được đầu tư mở rộng, từng bước đưa du lịch Bắc Ninh trở thành điểm đến quen thuộc trong nước.
Thùy Dương
