“Lịch sử chất vấn” tại Quốc hội (QH) sẽ không bao giờ quên được màn “nhận trách nhiệm” cách đây 2 năm của Bộ trưởng Văn hoá Thể thao và Du lịch Hoàng Tuấn Anh khi đó. Bộ trưởng này để lại “dấu ấn” đặc biệt khi nhiều lần khiến hội trường QH khóa XIII vang lên những tiếng cười. “Xin nhận trách nhiệm trước QH về những gì chưa làm được, trách nhiệm của tôi là truyền đạt lại cho Bộ trưởng kế tiếp”, đây là câu trả lời “lịch sử” và “tiếng cười” dành cho ông sẽ đi vào “lịch sử chất vấn”.
Cuối phiên chất vấn, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng khi đó phải bức xúc: “Tôi thấy từ sáng đến giờ Bộ trưởng bay ra bay vào nhiều quá” (trước đó ông Tuấn Anh khoe được bay đến nơi này, nơi kia thăm thú các dự án du lịch). Chủ tịch QH rất... hài hước khi nói: “Bộ trưởng cho Quốc hội đi du lịch rất nhiều”!
Chất vấn của QH là một trong những hoạt động chính trị được truyền hình trực tiếp từ rất sớm ở Việt Nam. Quyết định này vào năm 1994, đã đưa diễn biến các cuộc giám sát tối cao bằng hỏi - đáp từ trong phòng họp ra ngoài xã hội. Bắt đầu từ đó, các Bộ trưởng đều ý thức rõ khi đăng đàn, họ không chỉ phát biểu với gần 500 đại biểu QH, mà có thể là trước hàng triệu người thông qua truyền thông. Lời ăn, tiếng nói của họ lúc đó là không thể biên tập.
Cuộc sống vẫn trôi trong khi chúng ta luôn dừng lại. Các trả lời chất vấn của “tư lệnh ngành” trong những ngày qua vẫn là đổ lỗi cho “hệ thống”, vòng vo, thiếu bản lĩnh... và y chang những năm trước đây. Không có gì mới, tạo dấu ấn cá nhân.
Dường như các vị Bộ trưởng chưa chuẩn bị được tinh thần trước khi được khoác trên mình “cái áo” quá rộng. Tất nhiên rồi, rộng như cơ chế, khó mò tìm “trách nhiệm”.
“Xuân thu nhị kỳ”, mỗi năm hai lần QH họp. Sau những màn bắt tay, hỏi thăm nhau ở kỳ khai mạc là trách nhiệm của các vị ĐBQH, nhất là đại biểu đó ngồi ở ghế... tư lệnh ngành. Đáng tiếc, “lời hứa” và “trách nhiệm” của Bộ trưởng mãi mãi không có lời giải. Chưa có “cơ chế” xử lý lời hứa.
Báo chí đưa tin, trả lời báo chí bên hành lang QH sáng 15/6, Tổng Thư ký QH Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, đến kỳ họp năm 2018, QH sẽ có nghị quyết về chất vấn, đánh giá lại việc thực hiện lời hứa của các Bộ trưởng từ Kỳ họp 2 đến Kỳ họp 6. Sẵn sàng nhận trách nhiệm, không “mũi né” đó là “tiến bộ lịch sử” nhưng “hứa” có cơ chế giám sát và xử lý “nuốt” hay quên lời hứa không?. Đây là điểm mấu chốt.
Năm 2016 ở xã Tam An, huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam có một sự kiện đặc biệt. Đó là Chủ tịch UBND xã này từ chức. Một lý do quan trọng hơn dẫn đến việc ông Chủ tịch xã xin từ chức là do không làm được như lời hứa với dân. Đó là văn hóa.
Bao giờ biết hổ thẹn trở thành văn hóa. Nếu chưa có, mãi mãi QH và HĐND các cấp mãi... cười!
