Roman Protasevich, “tâm điểm” cuộc khủng hoảng Belarus – EU, là ai?

0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Tại sao Roman Protasevich trở thành “nguyên nhân” vụ chuyển hướng chuyến bay Ryanair 4978 từ Hy Lạp đến Lithuania hôm Chủ nhật – 23/5 gây nên khủng hoảng giữa Belarus và EU?
Vấn đề trừng phạt khẩn cấp Belarus được bổ sung vào chương trình nghị sự của Hội nghị thượng đỉnh EU diễn ra hôm 24/5, là phản ứng của EU trước việc Belarus chuyển hướng chiếc máy bay của hãng hàng không Ryanair chở 171 hành khách có hành trình ban đầu là từ Hy Lạp đến Litva.
Khi chiếc máy bay này đi qua không phận Belarus, chính quyền Belarus đã huy động máy bay chiến đấu MiG-29 và yêu cầu máy bay Ryanair hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay của Minsk-2. Phía Belarus cho biết lý do là họ đã nhận được đe dọa đánh bom.

Sau khi sơ tán và lục soát, không có quả bom nào được tìm thấy. Nhưng Belarus đã bắt giữ Roman Protasevich, một hành khách trên chuyến bay này.

Chó nghiệp vụ ngửi hành lý của hành khách chuyến bay Ryanair 4978 ngày 23/5/2021.
 Chó nghiệp vụ ngửi hành lý của hành khách chuyến bay Ryanair 4978 ngày 23/5/2021.

Roman  Protasevich, mới 26 tuổi, tự xưng là một trong những nhà hoạt động chính trị thế hệ mới của Belarus. Protasevich sinh ra sau khi Tổng thống Lukashenko nhậm chức năm 1994, nhưng anh này nổi lên nhờ làn sóng biểu tình phản đối Tổng thống Alexander Lukashenko.

Protasevich đã tham gia vào các cuộc biểu tình chống lại chế độ khi còn là một thiếu niên và sau đó bị đuổi khỏi chương trình báo chí tại Đại học Tổng hợp Belarus. 

Roman Protasevich phát biểu trước một đám đông ở Ba Lan ngày 31/8/2020.
Roman Protasevich phát biểu trước một đám đông ở Ba Lan ngày 31/8/2020. 

Protasevich trở thành một nhà quay phim, nhà báo và blogger, đồng thời nhận được Học bổng Báo chí Václav Havel để được đào tạo tại trụ sở của Đài Châu Âu Tự do ở Praha (cộng hòa Séc).

Protasevich đồng sáng lập kênh Telegram NEXTA vào năm 2015. Kênh này tới tận năm 2020 mới nổi tiếng do nó là một trong số ít nền tảng có thông tin liên quan đến biểu tình mà người dân Belarus có thể truy cập. Trong một tuần, nó đã đạt được hơn 800.000 người đăng ký mới và hiện có 1,2 triệu thành viên - một lượng người theo dõi khổng lồ ở đất nước 9,3 triệu dân.

NEXTA không chỉ nhanh chóng tải lên hình ảnh và video về các cuộc biểu tình do các nhân chứng trực tiếp gửi đến, mà còn đưa ra lời khuyên về cách đối phó với lực lượng an ninh. Và trong trường hợp không có ai đó cụ thể lãnh đạo biểu, thì kênh này đã trở thành nơi đáng tin cậy để những người biểu tình phối hợp hành động.

Roman Protasevich đến dự phiên tòa ở Minsk, Belarus ngày 10/4/2017.

Roman Protasevich đến dự phiên tòa ở Minsk, Belarus ngày 10/4/2017.

Protasevich đã chuyển sang một kênh Telegram khác - Belamova - sau khi người sáng lập Ihar Losik của nó bị bắt giam vào mùa hè năm ngoái. Belamova là nền tảng đối lập phổ biến thứ hai sau NEXTA.

Tuần trước, Protasevich đã đến Hy Lạp và chụp ảnh nhà lãnh đạo đối lập Tikhanovskaya, và mô tả trải nghiệm này trên Twitter là "cực kỳ thú vị".

Tháng 11 năm ngoái, Protasevich bị buộc tội vắng mặt với tội danh "tổ chức bạo loạn hàng loạt và hành động nhóm vi phạm nghiêm trọng trật tự công cộng", tội danh có thể phải ngồi tù 15 năm. Anh ta cũng nằm trong danh sách 'truy nã' của chính phủ vì tội khủng bố.

Một hành khách trên chuyến bay hôm Chủ nhật nói với hãng tin AFP rằng khi máy bay hạ cánh xuống Minsk, "anh ta (Protasevich) chỉ quay sang mọi người và nói rằng anh ta đang phải đối mặt với án tử hình."