Quảng Ngãi là một trong số không nhiều các địa phương có chính sách hỗ trợ, khen thưởng với hộ gia đình, thôn, xã, huyện thoát nghèo vùng miền núi. Về tổng thể, đây là chương trình rất nhân văn, rất ý nghĩa, được kỳ vọng là động lực để các hộ gia đình khó khăn phấn đấu vươn lên thoát nghèo.
Năm 2018, UBND tỉnh đã phân bổ gần 28 tỷ đồng để hỗ trợ 1.584 hộ thoát nghèo và thoát cận nghèo, 2.786 lượt học sinh là con các hộ này và 2.178 hộ thoát cận nghèo 2 năm liên tục 2016-2017 trên địa bàn 12 huyện. Các huyện đã thực chi hơn 26,9 tỷ đồng. Nhìn vào những con số trên, chương trình này đã góp phần hữu ích cho hàng ngàn gia đình, nhiều ngàn nhân khẩu trong công cuộc xóa đói giảm nghèo.
Thế nhưng, khi thanh tra tỉnh vào cuộc kiểm tra, rà soát việc thực hiện, mới “ngã ngửa” trước thực tế phũ phàng, chứ không đẹp như báo cáo số liệu.
UBND xã Hành Tín Tây (huyện Nghĩa Hành) rà soát không chặt chẽ, bỏ sót đối tượng hỗ trợ...
Tại huyện Nghĩa Hành và Sơn Tịnh, UBND huyện không giao Phòng LĐ-TB&XH thẩm tra danh sách các hộ đủ điều kiện, không giao Phòng GD&ĐT thẩm định danh sách học sinh… UBND huyện Sơn Hà rà soát thiếu, dẫn đến không hỗ trợ cho đối tượng là học sinh THPT có cha mẹ là hộ thoát nghèo đồng thời thoát cận nghèo…
Thế nên theo thanh tra, tất cả các trường hợp là hộ gia đình thoát nghèo, thoát cận nghèo và con của hộ thoát nghèo đã được chi trả tiền hỗ trợ trong đợt đầu tiên năm 2018 đều chưa đủ thời gian thoát nghèo, thoát cận nghèo 2 năm liên lục theo chính sách đã quy định.
Theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên còn phát hiện các sai sót, vi phạm về thủ tục và hỗ trợ sai đối tượng. Cụ thể, hỗ trợ không đúng đối tượng ở các huyện Trà Bồng, Bình Sơn, Sơn Tịnh, Mộ Đức và TX Đức Phổ với tổng số tiền 335 triệu đồng cho 52 hộ; hỗ trợ không đúng đối tượng ở các huyện Sơn Tịnh, Nghĩa Hành, Trà Bồng, Ba Tơ, Sơn Hà và Đức Phổ với tổng số tiền hơn 1,8 tỷ đồng cho 264 hộ.
Nhiều trường hợp chi mức hỗ trợ không đúng với quy định của chính sách; được hỗ trợ nhưng sau đó lại tái nghèo, tái cận nghèo mà không có tài liệu chứng minh lý do bất khả kháng.
Có 130 học sinh tại Đức Phổ, Trà Bồng, Bình Sơn, Sơn Tịnh, Mộ Đức, Sơn Hà được hỗ trợ chi phí học tập không đúng đối tượng với tổng số tiền 117 triệu đồng, vì có cha mẹ không thuộc đối tượng thụ hưởng chính sách. Trong khi đó, nhiều học sinh đủ điều kiện nhưng lại không được hưởng chính sách…
Ở một số xã huyện khác, chương trình này lại không được ngó ngàng gì, khiến những đối tượng thuộc diện thụ hưởng thiệt thòi. Như tại xã Bình Khương (huyện Bình Sơn), UBND xã giải trình “hiểu nhầm chính sách này chỉ được thực hiện với các hộ là đồng bào dân tộc thiểu số và xã này không có đối tượng trên”. Tại xã Ba Trang, Ba Khâm, Ba Liên, Ba Giang, Ba Dinh, Ba Xa (huyện Ba Tơ) không được xét hỗ trợ đầu năm 2018 vì chậm rà soát, lập danh sách các hộ đủ điều kiện hỗ trợ… Huyện Mộ Đức thì sau gần 1 năm mới có công văn chỉ đạo các xã rà soát số liệu thực hiện chính sách. Thậm chí, hướng dẫn của UBND huyện có nội dung không đúng theo quy định của chính sách…
Trước những thiếu sót, vi phạm trên, UBND tỉnh đã yêu cầu thu hồi nộp lại ngân sách tỉnh toàn bộ số tiền hơn 26,9 tỷ đồng thực tế đã chi hỗ trợ sai trong năm 2018. Tiền thì có thể thu hồi lại, nhưng điều quan trọng hơn cả, là một chính sách rất đúng đắn nhân văn mà Quảng Ngãi đưa ra, đã không đến được đúng địa chỉ người thụ hưởng, mất công sức, mất thời gian, mất cơ hội với những hộ, những người lẽ ra đã được hưởng.