Những vụ ngộ độc đau lòng thời gian qua lại một lần nữa dấy lên hồi chuông cảnh báo về vấn đề an toàn thực phẩm hiện nay.
Liên tiếp ngộ độc thực phẩm quy mô lớn
Ngày 9/4, tại tỉnh Khánh Hòa, Sở Y tế thông tin một vụ ngộ độc thực phẩm khiến 28 học sinh huyện Khánh Sơn vào vào Trung tâm Y tế cấp cứu, với các triệu chứng nghi ngộ độc như mệt, buồn nôn, tiêu chảy... Số học sinh này có biểu hiện ngộ độc sau khi ăn cơm nắm và cơm cuộn bán trước cổng trường. Đại diện Sở Y tế cho biết đang tập trung điều trị học sinh, đồng thời lấy mẫu thức ăn, mẫu bệnh phẩm đi xét nghiệm, tìm nguyên nhân gây ngộ độc.
Đáng nói, đây là vụ ngộ độc quy mô lớn thứ 4 xảy ra tại tỉnh Khánh Hòa chỉ hơn một tháng qua. Ngày 5/4, 37 học sinh ở phường Vĩnh Trường, TP Nha Trang bị ngộ độc sau khi ăn sáng với cơm gà, sushi, đồ ăn nhanh... Trong số đó, một học sinh nữ lớp 5 tử vong ngoại viện, chưa rõ nguyên nhân. Ngày 1/4, 10 học sinh Nha Trang phải nhập viện điều trị với các triệu chứng nghi ngộ độc như đau bụng, nôn ói sau khi ăn cơm thịt gà gần trường.
Trước đó, vào tháng 3/2024, đã xảy ra vụ ngộ độc tập thể nghiêm trọng tại quán cơm gà Trâm Anh khiến 368 người phải vào viện khám, điều trị. Các nạn nhân bị ngộ độc sau khi ăn cơm tại đây vào trưa, chiều ngày 11 và 12/3. Nguyên nhân ngộ độc được cho là các món gà, sốt trứng, dưa chua... lây nhiễm chéo các vi khuẩn Salmonella, Bacillus cereus, Staphylococcus aureus.
Theo báo cáo của Bộ Y tế, quý I/2024, trên toàn quốc ghi nhận 16 vụ ngộ độc thực phẩm, làm 659 người mắc (tăng gần 3 lần so với cùng kỳ năm 2023), trong đó có 3 người tử vong. Điều xót xa hơn cả là có rất nhiều học sinh là nạn nhân của các vụ ngộ độc.
Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân chính là do thời tiết thuận lợi để vi khuẩn gây bệnh phát triển, nhất là vi khuẩn gây bệnh đường ruột, động, thực vật chứa độc tố tự nhiên (nấm độc, côn trùng, cây, quả rừng, thủy hải sản...); ô nhiễm môi trường, thiếu nước sạch để chế biến, vệ sinh dụng cụ; bảo quản thực phẩm chưa đúng cách. Bên cạnh đó, do ý thức chấp hành quy định của pháp luật về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm của một số cơ sở sản xuất, chế biến chưa nghiêm; việc sử dụng, bảo quản các thực phẩm tươi sống, nước giải khát... tại các bếp ăn tập thể chưa được quan tâm đúng mức.
Chiến dịch truyền thông pháp luật về an toàn thực phẩm
Tháng hành động vì an toàn thực phẩm được tổ chức vào tháng 4 - tháng 5 hàng năm nhằm đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, xác định trách nhiệm và hành động của các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và Nhân dân trong bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm. Trước thực trạng nêu trên, để chủ động bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng, chống ngộ độc thực phẩm trong thời gian tới, Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế đề nghị các địa phương xây dựng kế hoạch và triển khai các biện pháp bảo đảm an toàn thực phẩm, giám sát nguy cơ an toàn thực phẩm, phòng, chống ngộ độc thực phẩm phù hợp với tình hình thực tế. Năm nay Tháng hành động vì an toàn thực phẩm được thực hiện với chủ đề “Tiếp tục bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm trong tình hình mới”, kéo dài từ ngày 15/4 - 15/5/2024.
Trong tháng cao điểm an toàn thực phẩm năm nay, Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm tổ chức các đoàn kiểm tra việc thực hiện chỉ đạo, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc bảo đảm an toàn thực phẩm trên địa bàn quản lý; kiểm tra thực tế tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh, quảng cáo thực phẩm. Cạnh đó, các địa phương trên khắp cả nước đồng loạt tổ chức hàng nghìn đoàn thanh, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định về an toàn thực phẩm tại các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm, đặc biệt chú trọng nguồn gốc và chất lượng sản phẩm thực phẩm, nông sản thực phẩm từ cấp xã, phường đến Trung ương.
Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế yêu cầu các địa phương kiên quyết xử lý nghiêm, đình chỉ hoạt động các cơ sở nếu không bảo đảm điều kiện, không có Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm; công khai các hành vi vi phạm, kết quả xử lý vi phạm của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm trên các phương tiện thông tin đại chúng để cảnh báo kịp thời người sản xuất, kinh doanh và cộng đồng...
Ngoài các hoạt động thường xuyên về bảo đảm an toàn thực phẩm, “Tháng hành động vì an toàn thực phẩm” còn là điểm nhấn trong năm, tạo nên đợt cao điểm, phát động một chiến dịch truyền thông tuân thủ các quy định pháp luật về an toàn thực phẩm trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm; giảm đến mức thấp nhất các hành vi vi phạm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm; chủ động phòng ngừa ô nhiễm thực phẩm, hạn chế tối đa ngộ độc thực phẩm, đặc biệt là các vụ ngộ độc thực phẩm nhiều người mắc.
Bên cạnh sự chủ động của các cơ quan, ngành chức năng trong kiểm soát nguồn gốc, bảo đảm an toàn thực phẩm... người dân cần tự trang bị, nâng cao kiến thức trong lựa chọn, sử dụng thực phẩm còn tươi, có nhãn mác, nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng; bảo đảm vệ sinh trong quá trình chế biến thực phẩm, sử dụng nguồn nước sạch, bảo quản thực phẩm; đặc biệt nên thực hiện ăn chín, uống sôi. Đặc biệt chú ý đến đối tượng học sinh, nhà trường và gia đình cần quan tâm nhiều hơn đến việc giáo dục, nhắc nhở các em không ăn quà vặt tại các hàng bán rong trước cổng trường nhằm hạn chế tối đa con em mình không bị nhiễm khuẩn qua đồ ăn thức uống không bảo đảm vệ sinh…
Về các tình huống ngộ độc thực phẩm, theo TS. BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, ngộ độc thực phẩm chính là ngộ độc các chất, vi trùng, độc tố gây ra. Thực phẩm đóng vai trò như vector - đường truyền gây ngộ độc trong cơ thể; còn các vi trùng, hóa chất có trong thực phẩm gây ra ngộ độc cấp tính, mãn tính…
Đối với các ngộ độc do vi khuẩn, vi trùng nói chung, các triệu chứng chủ yếu ở đường tiêu hoá, có thể thêm yếu tố mất nước, sốt, có biểu hiện nhiễm trùng, chủ yếu biểu hiện ở đường tiêu hoá…
Đặc biệt, nếu bệnh nhân có thêm các triệu chứng về tim mạch, thần kinh, tê bì, yếu cơ, mờ mắt, rối loạn nhịp tim và một số cơ quan khác mà các triệu chứng này không phải do nhiễm trùng, không do mất nước gây ra, không phải là bệnh đường tiêu hóa đơn thuần thì cần nghĩ đến ngộ độc do nhóm ngộ độc do yếu tố hóa chất hoặc độc tố tự nhiên trong thực phẩm. Nếu các trường hợp trong tình trạng nặng hoặc rầm rộ hoặc dai dẳng, liên tục không đỡ, người dân cần đến cơ sở y tế để khám ngay.