Giá cả sẽ được thỏa thuận giữa 2 bên
Theo Dự thảo Thông tư quy định thực hiện thí điểm mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện từ năng lượng tái tạo (NLTT) với khách hàng sử dụng điện (đang được đưa ra lấy ý kiến), việc thí điểm được thực hiện trên phạm vi toàn quốc với tổng công suất các dự án phát điện NLTT được lựa chọn tham gia không quá 1.000 MW.
Theo Dự thảo Thông tư, đối tượng được bán điện NLTT trực tiếp là các tổ chức, cá nhân sở hữu dự án nhà máy điện nối lưới sử dụng công nghệ phát điện từ sức gió hoặc bức xạ mặt trời, có công suất lắp đặt lớn hơn 30MW. Khách hàng sử dụng điện tham gia thí điểm mua bán điện trực tiếp là các tổ chức, cá nhân mua điện phục vụ cho mục đích sản xuất công nghiệp tại cấp điện áp từ 22kV trở lên.
Khách hàng sẽ được trực tiếp đàm phán, thỏa thuận mua bán điện với đơn vị phát điện thông qua việc ký kết một hợp đồng kỳ hạn (có thể kéo dài trong khung thời gian từ 10-20 năm). Giá và sản lượng điện cam kết trong hợp đồng kỳ hạn cho các chu kỳ giao dịch trong tương lai do 2 bên thỏa thuận, thống nhất. Các giao dịch mua bán điện giữa các bên được thực hiện qua thị trường điện giao ngay theo Quy định vận hành thị trường bán buôn điện cạnh tranh do Bộ Công Thương ban hành.
Chi phí dịch vụ mua bán điện trực tiếp cho một đơn vị điện năng áp dụng đối với khách hàng được xác định bằng tổng của chi phí truyền tải điện, chi phí phân phối điện, chi phí điều độ vận hành hệ thống điện và điều hành giao dịch thị trường điện và chi phí dịch vụ phụ trợ hệ thống điện tính cho một đơn vị điện năng.
Đáng chú ý, Dự thảo quy định, kể cả các nhà máy chưa hoàn thành vận hành thương mại cũng được tham gia đăng ký thí điểm mua bán điện trực tiếp. Cụ thể, tất cả các dự án đã có trong quy hoạch phát triển điện lực được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, có thỏa thuận nguyên tắc ràng buộc với khách hàng sử dụng điện để bán điện và được lựa chọn sẽ được tham gia thí điểm.
Tuy nhiên, Dự thảo cũng yêu cầu đơn vị phát điện cam kết trong vòng 270 ngày làm việc (tính từ ngày được công bố lựa chọn tham gia thí điểm mua bán điện trực tiếp) phải đưa toàn bộ dự án nhà máy điện vào vận hành thương mại và tham gia thị trường điện.
Riêng khách hàng sử dụng điện phải cam kết tỷ lệ sản lượng điện hợp đồng năm mua từ đơn vị phát điện so với tổng điện năng tiêu thụ cùng năm được cung cấp từ Tổng Công ty Điện lực trong 3 năm đầu tham gia thí điểm mua bán điện trực tiếp đạt từ 80% trở lên.
Có giải quyết được nguồn điện NLTT đang dư thừa?
Theo nhiều ý kiến, việc thực hiện thí điểm mua bán điện trực tiếp giữa nhà máy điện NLTT và khách hàng công nghiệp sẽ giúp các chủ đầu tư NLTT giải tỏa “cơn sốc” giảm công suất phát điện đã phải chấp nhận trong thời gian vừa qua và dự kiến kéo dài đến khoảng tháng 10 năm 2021.
GS.TS Trần Đình Long (Phó Chủ tịch Hội điện lực Việt Nam) cho rằng, mô hình thí điểm này là một dạng sơ khai của thị trường điện lực, bên mua và bên bán trực tiếp giao dịch với nhau để tự thỏa thuận giá cả, mức giá được “chốt” có thể cao hơn hoặc thấp hơn chính sách giá mà Chính phủ quy định. Sản lượng mà nhà máy điện NLTT bán được cũng có thể nhiều hơn so với bán cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam.
Tuy nhiên, việc có giải tỏa được nguồn điện NLTT hay không không phụ thuộc vào việc mua bán điện trực tiếp giữa nhà máy và khách hàng bởi điều quan trọng là 2 bên vẫn phải sử dụng lưới điện để truyền tải từ nhà máy về nơi sử dụng điện. Do đó, các bên liên quan vẫn phải “tham vấn” bên quản lý lưới điện xem có thể tải được công suất sẽ mua - bán hay không và tải với giá bao nhiêu. “Nếu bên truyền tải từ chối với lý do đường dây đã đầy rồi thì các nhà máy và khách hàng cũng không thể thực hiện được việc mua bán. Do vậy, việc thí điểm này sẽ rất khả thi nếu thực hiện ở vùng lưới điện không căng thẳng” - ông Long nói.
