Thi hành án dân sự cần công lý và cả sự thấu cảm!

Khi người dân chưa sẵn sàng cho việc “thi hành”

Năm 2001 ông Nguyên bắt đầu “bén duyên” với ngành THADS với vai trò một chuyên viên pháp lý. Hơn 05 năm sau đó, ông trở thành Chấp hành viên. Đến tháng 10 năm 2011 ông được điều động lên công tác tại Cục THADS tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là Cục THADS TP Huế) với chức danh là Chấp hành viên sơ cấp.

Trải qua những năm tháng gắn bó với vai trò Chấp hành viên, ông luôn nỗ lực phấn đấu hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Hiện, ông là Chấp hành viên trung cấp, Quyền Trưởng phòng Nghiệp vụ và Tổ chức thi hành án, Cục THADS TP Huế.

Hơn 20 năm gắn bó với nghề, hơn ai hết ông Trần Anh Nguyên hiểu rằng, THADS là công tác có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc đảm bảo bản án của Tòa án được thực thi trên thực tế, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tập thể. Chính vì thế, ngay những ngày đầu công tác, bản thân ông luôn trăn trở suy nghĩ, tìm tòi học hỏi từ lý luận, thực tiễn để vận dụng vào hoạt động tổ chức thi hành án và đưa ra nhiều giải pháp nâng cao hiệu quả trên từng vị trí công tác được giao.

Nhiều người nghĩ rằng công việc này đơn giản, chỉ cần thực hiện đúng quy trình pháp luật. Nhưng thực tế lại hoàn toàn khác, mỗi vụ việc thi hành án là một câu chuyện riêng, với nhiều tình huống khó lường, nơi chấp hành viên không chỉ là người thực thi pháp luật mà còn phải có khả năng vận động, thuyết phục và xử lý tình huống linh hoạt. Người phải thi hành án thường tìm mọi cách trì hoãn, trốn tránh hoặc thậm chí phản kháng khi bị cưỡng chế tài sản. Không ít trường hợp chấp hành viên bị đương sự xúc phạm, đe dọa, thậm chí hành hung.

Chia sẻ về kỷ niệm nghề, ông Nguyên vẫn nhớ mãi vụ việc ở xã Quảng Thái, huyện Quảng Điền. Một vụ tranh chấp đất đai giữa hàng xóm láng giềng. Bản án của Tòa án đã phân định buộc ông T.V.S và bà H.T.L phải trả lại diện tích 29 m2 quyền sử dụng đất thuộc thửa đất có ký hiệu thửa đất số 556, tờ bản đồ 16, diện tích 581m2 tọa lạc tại xã Quảng Thái, huyện Quảng Điền cho ông H, bà C. Ông H, bà C được sở hữu toàn bộ tài sản trên diện tích quyền sử dụng đất.

Tuy nhiên lúc này, bên phải thi hành án không đồng thuận. Khi tôi đến làm việc, ông T.V.S chỉ thẳng vào mặt tôi và nói rằng:“Công lý ở đâu, pháp luật ở đâu, pháp luật gì mà bất công vậy? Đất này trước đây tôi đã mua rồi, đã trả tiền rồi nên ông H, bà C không có quyền đòi lại, các anh không có quyền lấy đất của gia đình tôi”.

Lúc đó, tôi mở bản án, giải thích lại từng Điều luật, chỉ mong ông T.V.S và bà H.T.L hiểu rằng tôi không “lấy đất”, tôi chỉ thi hành những gì Tòa án đã tuyên. Thế nhưng có những lúc, lý lẽ của pháp luật và lý lẽ của cuộc đời không cùng một ngôn ngữ. Đó là lúc tôi thấy mình lạc lõng nhất.

Tuy nhiên, vượt lên tất cả, bản thân tôi đã nỗ lực cố gắng phối hợp chính quyền địa phương, các cơ quan ban ngành liên quan cùng kiên trì phối hợp để đi đến kết thúc vụ việc tranh chấp kéo dài căng thẳng. Đồng thời hàn gắn lại được tình cảm láng giềng tưởng chừng như suýt đã đổ vỡ.

Áp lực không chỉ từ hồ sơ

Theo Quyền Trưởng Phòng Nghiệp vụ và Tổ chức thi hành án dân sự Trần Anh Nguyên cho biết, mỗi năm, cá nhân ông xử lý trung bình trên 200 vụ việc. Có tháng, phải đi xác minh, thông báo liên tục.

Có vụ kéo dài từ 3 đến 5 năm, cứ thế dây dưa vì tài sản tranh chấp, người thi hành án cố tình trốn tránh. Hiện Cục Thi hành án dân sự TP Huế có 3 Chấp hành viên trực tiếp tổ chức thi hành án và đảm nhận hàng trăm vụ việc mỗi năm.

Số lượng cán bộ ít, vụ việc ngày càng phức tạp, giá trị thi hành lớn, có những vụ việc hàng chục tỷ, hàng trăm tỷ và cũng có vụ việc chỉ vài trăm ngàn, vài triệu đồng nhưng lại dai dẳng đến mấy năm.

Trong năm 2024, Cục THADS TP Huế thụ lý 676 việc, thi hành được 80,79%, gần 20% còn lại là những việc thuộc diện “khó thi hành”, “chưa có điều kiện”. Những con số ấy tưởng khô khan nhưng mỗi vụ là một câu chuyện, một cảnh đời.

Nhớ lại vụ việc trước đây, ông Nguyên kể: “Tôi từng đi cưỡng chế một căn nhà thế chấp ngân hàng. Dù đã thông báo nhiều lần, gia đình vẫn cố tình không rời đi. Khi tổ công tác đến thực hiện cưỡng chế, người phải thi hành án lớn tiếng lăng mạ, xúc phạm, gào thét cho rằng cơ quan thi hành án và chính quyền cưỡng chế đẩy dân ra đường. Đây là điều mà các Chấp hành viên, những người làm công tác thi hành án chúng tôi thường xuyên đối diện. Nhiều khi, người dân không hiểu rằng mọi quyết định cưỡng chế đều được thực hiện theo quy trình nghiêm ngặt, có thời gian vận động, hòa giải. Nhưng khi cảm xúc lấn át lý trí, thì dù đúng pháp luật, chúng tôi vẫn là người phải chịu định kiến”.

Người dân cần công lý nhưng cần cả sự thấu cảm

Trong guồng quay của xã hội hiện đại, khi pháp luật ngày càng được đề cao và trở thành trụ cột bảo vệ công bằng thì nghề THSDA đóng vai trò quan trọng trong việc đưa bản án, quyết định của Tòa án vào đời sống thực tế. Tuy nhiên, để làm được điều đó một cách công bằng, hiệu quả, nhân văn, cán bộ Thi hành án không chỉ tuân thủ pháp luật tuyệt đối mà còn cần đến cả sự thấu cảm trong giải quyết vụ việc.

Chấp hành viên Trần Anh Nguyên chia sẻ: “Không ít lần, tôi bị mắng là vô cảm, chỉ biết theo luật. Có người thẳng thừng bảo nếu anh không đến, gia đình tôi đã không chia rẽ, tan nát như thế này. Tôi không trách họ, vì tôi hiểu đằng sau mỗi bản án là cuộc đời, là gia đình, là những gánh nặng mưu sinh. Tuy nhiên, lúc đó tôi không thể để cảm xúc chi phối phán quyết pháp lý, mà bằng sự thấu cảm, tôi đã lựa lời, hỗ trợ đương sự, lắng nghe và chia sẻ khó khăn để thi hành vụ việc một cách tốt đẹp nhất. Sau thời gian thi hành án, khi vô tình đâu đó trong cuộc sống, tôi gặp lại đương sự, họ vẫn nhận ra tôi, vẫn trao cho tôi cái bắt tay, lời chúc sức khỏe, lời động viên, cảm thông với nghề Thi hành án của tôi”.

Ở nơi cuối cùng của hành trình công lý, các Chấp hành viên vẫn đang bước đi lặng lẽ. Họ không tranh tụng, không kết tội. Họ chỉ đưa bản án đi vào thực tiễn, góp phần giữ gìn sự ổn định xã hội ở cơ sở. Việc giải quyết vụ việc thấu tình đạt lý không chỉ giúp đương sự yên tâm ổn định cuộc sống mà còn củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật và cơ quan THADS.