Bác Hồ đặt nền móng cho thể thao Việt Nam
Tết Tân Tỵ (1941), sau gần 30 năm xa Tổ quốc, Bác về nước lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Trong Chương trình Việt Minh, Bác viết: “Khuyến khích và giúp đỡ nền thể dục quốc dân, làm cho nòi giống ngày thêm mạnh” và “Trẻ em được chính phủ đặc biệt săn sóc về thể dục, trí dục và đức dục” .
Chỉ gần năm tháng sau khi Bác đọc Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình, trong thế nước đang đứng trước muôn vàn khó khăn, Bác Hồ vẫn hết sức quan tâm sự nghiệp thể dục thể thao (TDTT) với việc ký Sắc lệnh số 14-SL ngày 30/1/1946, thành lập Nha Thể dục Trung ương (thuộc Bộ Thanh niên lúc đó) - bộ máy đầu tiên của ngành TDTT cách mạng nước ta. Sau đó ít ngày, trường Thể dục ra đời và đặt cơ sở tại căn nhà ở gần Cột Cờ (Hà Nội).
Hai tháng sau đó, vào ngày 27/3/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh lại ký Sắc lệnh số 33 thành lập Nha Thanh niên - Thể dục thuộc Bộ Quốc gia giáo dục, là cơ quan tham mưu của Chính phủ về TDTT. Cùng ngày, Báo Cứu quốc đăng bài “Sức khỏe và thể dục” của Người. Bài báo là lời kêu gọi toàn dân tập thể dục. Từ đó, Người chính thức khai sinh ngành TDTT cách mạng nước nhà. Và vào năm 1991, Chính phủ quyết định lấy ngày 27/3 hằng năm là Ngày Thể thao Việt Nam.
Lời kêu gọi của Bác ngắn gọn, chỉ 170 từ, văn phong bình dị, nhưng đó là những định hướng cho ngành TDTT và cho toàn dân ta dưới chế độ mới. Bác khẳng định: “Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới, việc gì cũng cần có sức khỏe mới thành công… Mỗi một người dân mạnh khỏe, tức là góp phần cho cả nước mạnh khỏe”. Theo Bác: “Dân cường thì quốc thịnh”. Bởi có sức khỏe là có tất cả, chỉ có sức khỏe mới đem lại cho con người có cuộc sống hạnh phúc, có sức lao động, công tác, chiến đấu và học tập tốt.
Bác khuyên mỗi người dân: “Mỗi ngày lúc ngủ dậy, tập một ít thể dục. Ngày nào cũng tập, khí huyết lưu thông, tinh thần đầy đủ, như vậy là sức khỏe”… Như vậy, điều Bác nói cách chúng ta hơn nửa thế kỷ rất gần với định nghĩa về sức khỏe của Tổ chức Y tế thế giới ngày nay: “Sức khoẻ là một trạng thái hoàn toàn thoải mái cả về thể chất, tâm thần và xã hội, chứ không phải là chỉ là không có bệnh tật hay tàn phế”.
“Vậy nên tập luyện thể dục, bồi bổ sức khỏe là bổn phận của mỗi người dân yêu nước. Việc đó không tốn kém, khó khăn gì, gái trai, già trẻ, ai cũng nên làm và ai cũng làm được”.
Trong lời kết thúc bài kêu gọi toàn dân tập thể dục, Bác nêu: “Tôi mong đồng bào ta ai cũng gắng tập thể dục. Tự tôi, ngày nào tôi cũng tập”.
Cùng năm đó, 15h ngày 10/11/1946, buổi lễ Thanh niên quốc tế tổ chức tại Quảng trường Nhà hát lớn Thành phố, Bác đến thăm và căn dặn, trong thanh niên còn nhiều người rất yếu ớt, cán bộ, học sinh của Trường Thể dục phải làm cho toàn thể đồng bào cùng khỏe, phải phổ thông hóa, đại chúng hóa, dân chủ hóa thể dục. Bác còn nói rõ: “Các học sinh đã tập luyện công phu và sức đã khỏe. Hiện tại ở nông thôn cũng như thành thị còn rất nhiều đồng bào yếu ớt. Mang danh cán bộ thể dục thể thao, các học sinh có bổn phận tổ chức cho đồng bào cùng tập luyện. Có như vậy công phu tập luyện của các em mới hữu ích”.
Tiếp đó, ngay khi hòa bình năm 1954, tại hội nghị sản xuất tháng 7/1955 Bác nhắc nhở: “Nếu dân đói là Đảng và Chính phủ có lỗi, nếu dân rét là Đảng và Chính phủ có lỗi, nếu dân dốt là Đảng, chính phủ có lỗi, nếu dân ốm là Đảng và chính phủ có lỗi. Vì vậy cán bộ Đảng và chính quyền từ trên xuống dưới đều phải hết sức quan tâm đến đời sống của nhân dân”.
Bài nói chuyện của Bác tại Hội nghị cán bộ Công đoàn tháng 3/1959, Bác dạy: “Chúng ta phải quý trọng con người”. Trong báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ III đã nói: “Con người là vốn quý nhất của chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ và bồi dưỡng sức khỏe của con người là mục tiêu cao quý của các ngành y tế và thể dục thể thao (Văn kiện Đại hội Đảng tập I, tr 77, Nxb Sự thật)…
Sau khi miền Bắc được giải phóng, năm 1957 Nha Thể dục Thể thao Trung ương đổi tên là Ban Thể dục Thể thao Trung ương. Sau đó, năm 1960 đổi tên là Ủy ban Thể dục Thể thao là cơ quan quản lý ngành thuộc Chính phủ.
Ngày 14/12/1961 Trường Trung cấp Thể dục Thể thao Trung ương (Trường ĐH Thể thao ngày nay) đã vinh dự được đón Bác về thăm. Bác đã nói chuyện với thầy và trò nhà trường. Thăm và nói chuyện với các chuyên gia Liên Xô đang công tác tại đây. Đến thăm các học viên lớp kiếm, Người đã chỉnh sửa các em các động tác cầm kiếm và thế kiếm…
Thể thao Việt Nam tự tin ra đấu trường thế giới
 |
Hình ảnh Bác Hồ tập thể dục là những tư liệu quý giá của toàn Đảng, toàn dân về tinh thần rèn luyện sức khỏe, nâng cao sức khỏe toàn dân. (Ảnh tư liệu). |
Có thể thấy, 78 năm qua, trong các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, ngành Thể dục thể thao đã bền bỉ nỗ lực triển khai nhiều hoạt động, nhiều phong trào thể dục thể thao thiết thực, góp phần đẩy mạnh sản xuất, nâng cao sức chiến đấu của quân và dân, cùng cả dân tộc hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Trong suốt hành trình thống nhất đất nước, thể thao luôn có sức sống mãnh liệt. Thế nên, kể cả khi kinh tế đất nước còn khó khăn thì các hoạt động thể thao vẫn diễn ra sôi nổi, hào hứng. Những cuộc đấu bóng đá, bóng bàn… giữa các đội bóng, tay vợt đỉnh cao trên khắp mọi miền thực sự khiến người dân có món ăn tinh thần quý giá, để cùng đất nước vượt qua khó khăn.
Bước vào thời kỳ đổi mới, ngành Thể dục thể thao tiếp tục phấn đấu, phát huy sáng tạo, tham mưu cho Đảng, Nhà nước ban hành và triển khai nhiều chủ trương, chính sách về thể dục thể thao nhằm nâng cao sức khỏe, tầm vóc con người Việt Nam, tăng tuổi thọ và cải thiện chất lượng giống nòi. Từ đó, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, xây dựng đời sống văn hóa.
Nhiều môn thể thao dần được chuyên nghiệp hóa. Thể thao thành tích cao dần tiếp cận với phương pháp tập luyện, thi đấu hiện đại. Không ít môn thể thao có tính truyền thống, nhất là võ thuật, đã phát triển mạnh và rộng, trở thành môn thể thao được yêu thích, được đưa vào thi đấu ở các nước, trong các giải khu vực và thế giới.
Ngành Thể dục thể thao cũng góp phần quan trọng thực hiện chủ trương hội nhập quốc tế, mở rộng hợp tác, đối ngoại của Đảng, Nhà nước, đối ngoại nhân dân. Nâng cao vị thế, vai trò và quảng bá hình ảnh của đất nước và con người Việt Nam trên trường quốc tế.
Liên tục góp mặt ở các kỳ Đại hội thể thao Đông Nam Á từ trước khi đất nước thống nhất năm 1975, thể thao Việt Nam từng được xem là lá cờ đầu ở những môn thế mạnh như bóng bàn, bơi, xe đạp, Judo, bóng chuyền nam, bắn súng, và cả bóng đá nam. Tại châu Á, Việt Nam đã đạt được những kết quả xuất sắc từ lần đầu dự ASIAD năm 1954 tới năm 1974. Cũng trong thập niên 50, thể thao Việt Nam đã có mặt tại đấu trường Olympic và để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp.
Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, Thể thao nước nhà cũng gặt hái nhiều thành công. Tại Đông Nam Á, từ xuất phát điểm khá thấp, Việt Nam đã giành vị trí số 1 tại SEA Games 22 năm 2023, và luôn có mặt trong top 3 khu vực kể từ đó tới nay. Rồi tấm Huy chương Vàng bóng đá “trong mơ” với thể thao Việt Nam cũng đã về tay đoàn thể thao Việt Nam vào năm 2019. Hay ngôi vô địch bóng đá AFF Cup tưởng còn lâu mới thuộc về bóng đá Việt Nam nhưng rồi sự bền bỉ sau 12 năm đã đưa bóng đá Việt Nam lên ngôi vương vào năm 2018. Đội tuyển bóng đá nữ tham dự World cup năm 2023…
Ở châu Á, Việt Nam lần đầu tiên đã có những tấm huy chương Vàng ở các nội dung được đầu tư mạnh, như: Taekwondo, Karatedo hay Thể hình. ASIAD 2018, thể thao Việt Nam đã giành tới 5 Huy chương Vàng.
Và tấm huy chương Olympic không còn quá xa vời với thể thao Việt Nam. Nếu như năm 1980, thể thao Việt Nam dự Olympic chỉ bằng suất vé mời, đến sau đó cũng chỉ đặt mục tiêu giành vé dự Olympic thay vì tranh huy chương, thì năm 2000 vận động viên Trần Hiếu Ngân đã giành Huy chương Bạc môn Taekwondo. Đến năm 2016, Hoàng Xuân Vinh lập dấu mốc mới cho thể thao Việt Nam khi giành Huy chương Vàng tại Olympic Rio ở Brazil…
Ngày nay, hình ảnh Bác Hồ tập thể dục là những tư liệu quý giá của toàn Đảng, toàn dân về tinh thần rèn luyện sức khỏe, nâng cao sức khỏe toàn dân. Những hình ảnh hết sức bình dị cùng những tư tưởng về văn hóa thể dục thể thao sẽ là tấm gương sáng, bài học quý báu dành cho thể hệ mai sau.
Bác từng viết: “… Ăn khỏe, ngủ ngon, làm việc khỏe/ Trần mà như thế kém chi tiên”… Dường như, Người không chỉ nói về sức khỏe, thể dục thể thao với rèn luyện sức khỏe của mỗi. Mà hơn thế, thể dục thể thao và rèn luyện sức khỏe thể hiện tính nhân văn và ở tầm vĩ mô: Khỏe vì nước, khỏe để phục vụ Tổ quốc, phụng sự nhân dân. Rèn luyện sức khỏe là yêu nước, là trách nhiệm của người yêu nước như lời hiệu triệu của Bác năm 1946…
