Cái chết của trùm khủng bố Osama Bin Laden hôm 1/5 tại Abbottabad, Pakistan là một đòn giáng mạnh vào mạng lưới khủng bố quốc tế Al Qaeda. Liệu nhân vật nào trong số những thủ lĩnh còn lại của mạng lưới này sẽ “kế nhiệm” trùm Bin Laden?
 |
| Ayman al Zawahiri |
Bin Laden chính là người sáng lập Al Qaeda, người có khả năng kích động và lôi kéo những người Hồi giáo cực đoan. Hắn có quan hệ với các đối tượng khủng bố đầu sỏ nhất ở cả nội bộ và bên ngoài mạng lưới Al Qaeda. Chính nhờ những mối quan hệ tại Arab Saudi và Vùng Vịnh, Bin Laden đã thu hút được sự ủng hộ tài chính không nhỏ giúp duy trì hoạt động của Al Qaeda cho đến bây giờ.
Ngoài ra, y cũng khét tiếng khắp thế giới và được tôn sùng ở nhiều nơi thuộc thế giới Arab – nhiều người cực đoan luôn coi y như một người hùng từ bỏ cuộc sống giàu sang, phú quý để tham gia cuộc chiến chống Liên Xô ở Afghanistan trước khi quay sang chống phương Tây. Vì vậy, việc tìm một người có đủ “tầm vóc” để thay thế ông trùm từ những đối tượng trong hàng ngũ Al Qaeda hiện nay tỏ ra khó khăn và mất thời gian với mạng lưới này.
Hiện có 5 đối tượng có khả năng được chọn để thay thế Bin Laden, nhất là Ayman al Zawahiri – phó tướng của Bin Laden, Abu Yahya al Libi – ngôi sao trong việc hoạch định chiến lược của Al Qaeda, Saif al Adel – người vạch đường từ bóng tối ở Iran, Sa’ad bin Laden – con trai Bin Laden và cuối cùng là một lãnh đạo mới nổi của tổ chức - Ilyas Kashmiri.
Theo nhận định của một số nhà phân tích, trong 5 đối tượng trên, Ayman al Zawahiri là người có nhiều khả năng được chọn nhất. Hắn chính là người đồng sáng lập ra Al Qaeda cùng với Bin Laden hồi những năm 1990 và là phó tướng của ông trùm. Việc liên kết tổ chức của những chiến binh thánh chiến Hồi giáo ở Ai Cập của Zawahiri với Al Qaeda đã làm giàu thêm vốn kinh nghiệm lãnh đạo và hoạt động của tổ chức khủng bố. Zawahiri được đánh giá là bộ mặt của Al Qaeda trong suốt thập kỷ qua, người đã xuất hiện trong nhiều đoạn băng tuyên truyền của tổ chức này. Tuy nhiên, vấn đề của Zawahiri là y đang bị nhiều phần tử khác “tẩy chay” với lý do hắn là kẻ tạo nên những vết rạn nứt trong phong trào thánh chiến toàn cầu. Ngoài ra, Zawahiri cũng bị đánh giá là hiếu chiến và quan trọng là y không có được uy tín như Bin Laden.
 |
| Saif al Adel |
Ứng viên sáng giá thứ hai cho ngôi vị thủ lĩnh Al Qaeda được cho là Saif al Adel. Tên này là một thành viên của phong trào thánh chiến tại Ai Cập, kẻ được ví như là Bộ trưởng Quốc phòng hay là Tổng chỉ huy quân sự của Al Qaeda. Sau cuộc chiến của Mỹ tại Afghanistan năm 2001, Saif al Adel đã từ bỏ cả gia đình để chạy trốn tới Iran. Tại đây, y đã liên hệ với nhiều đối tượng cầm đầu khác của tổ chức khủng bố để xây dựng định hướng hoạt động lâu dài của tổ chức và cùng với con trai Bin Laden là Sa’ad Bin Laden lên kế hoạch, thực hiện nhiều vụ tấn công khủng bố. Saif al Adel cũng từng phê bình Al Qaeda rằng tổ chức này đã rời xa một số phong trào thánh chiến và rằng tổ chức này nên tìm cách hòa nhập hơn với phong trào. Vì vậy nên khả năng tên này có đủ sức hút để trở thành bộ mặt của Al Qaeda hay không cũng đang là nghi vấn còn bỏ ngỏ.
Nhân vật thứ ba hiện đang được xem xét là Abu Yahya al Libi. Al Libi là thủ lĩnh hàng đầu của Nhóm Vũ trang Hồi giáo Libya (Libyan Islamic Fighting Group), kẻ từng giữ vị trí như một chỉ huy quân sự tại Afghanistan cho đến khi hắn bị Mỹ bắt vào năm 2003. Hắn trở nên nổi tiếng trong lực lượng Al Qaeda sau khi trốn thoát khỏi nhà tù Bagram ở Afghanistan năm 2005 và trở thành tuyên truyền viên năng động nhất của Al Qaeda khi xuất hiện trong các đoạn băng tuyên truyền của tổ chức khủng bố nhiều lần hơn hẳn so với những kẻ cầm đầu khác. Al Libi cũng là lãnh đạo đầu tiên của Al Qaeda kêu gọi người dân Pakistan và quân đội lật đổ chế độ của Tổng thống khi đó là Pervez Musharraf sau khi quân đội xông vào nhà thờ Đỏ (Red Mosque) ở Islamabad. Cũng giống như Zawahiri, Al Qaeda Libi được cho là một lãnh đạo hiếu chiến nên việc cất nhắc Zawahiri cũng chỉ dừng ở mức có khả năng.
 |
| Sa’ad Bin Laden |
Sa’ad Bin Laden - một trong những con trai của Bin Laden cũng nằm trong danh sách những ứng viên kế tục “sự nghiệp” mà trùm khủng bố để lại. Sa’ad và em trai Hamza được nhiều người nhận định chính là sự chuẩn bị của Bin Laden để đảm nhận vai trò kiểm soát các hoạt động của Al Qaeda trong trường hợp trùm khủng bố bị bắt hay bị giết chết. Theo báo cáo của Bộ Tài chính Mỹ, Sa’ad là kẻ “đưa ra những quyết định chủ chốt đối với Al Qaeda” và một “người quản lý” các tổ chức khủng bố từ Iran.
 |
| Ilyas Kashmiri |
Nhân vật cuối cùng được đánh giá là ứng cử viên tiềm năng của Al Qaeda là Ilyas Kashmiri – lãnh đạo của “Phong trào đấu tranh Hồi giáo” Harkat-ul. Kashmiri đã từng tham gia chiến đấu chống Liên Xô tại Afghanistan và tiến hành nhiều cuộc tấn công khủng bố tại Ấn Độ với vai trò chỉ huy của Harkat-ul. Kashmiri được mật vụ Mỹ đánh giá là một trong những chỉ huy hiệu quả nhất trong hàng ngũ Al Qaeda, một chỉ huy giàu kinh nghiệm và tàn bạo – người chỉ đạo các cuộc tấn công ở Nam Á và trợ giúp các cuộc tấn công khủng bố ở phương Tây.
Dù là nhân vật nào trong số 5 đối tượng trên được lựa chọn thì theo một số nhà phân tích, khó khăn đầu tiên của người kế nhiệm Bin Laden là sẽ phải đưa ra được định hướng chỉ đạo chiến lược đối với hoạt động của Al Qaeda trong việc hoàn thành mục tiêu lập nên một quốc gia Hồi giáo toàn cầu. Tên này sẽ tiếp tục sử dụng phương cách tấn công cả “kẻ thù gần” – các chính phủ Hồi giáo lẫn “kẻ thù xa” là Mỹ và các nước phương Tây vốn ủng hộ các chính phủ Hồi giáo theo con đường mà Bin Laden đã vạch ra hay sẽ đưa ra một đường hướng lãnh đạo mới hoàn toàn. Đây chính là câu hỏi mà nhiều người quan tâm hơn là việc kẻ nào sẽ là lãnh đạo của tổ chức này.
Hà Dung (Theo Longwar Journal)
