Reuters dẫn tuyên bố của Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, sự cố xảy ra vào khuya hôm 15/12 ở cách Cảng Subic của Philippines khoảng 90 km về phía Tây Bắc. Tại thời điểm đó, chiếc UUV của Mỹ đang hoạt động hợp pháp trong vùng biển quốc tế để thu thập thông tin về nhiệt độ nước, độ mặn và độ trong nước biển.
Khi tàu thăm dò Bowditch của Mỹ đang chuẩn bị thu hồi chiếc UUV thì một tàu cứu hộ tàu ngầm của Trung Quốc xuất hiện và lấy đi tàu lặn của Mỹ. Phía Mỹ cho biết nhân viên trên chiếc Bowditch đã yêu cầu phía Trung Quốc trả lại thiết bị nhưng tàu Trung Quốc không trả lời và rời khỏi hiện trường. Vẫn theo các quan chức Mỹ, đây là lần đầu tiên phía Mỹ gặp phải một sự cố như vậy.
Người phát ngôn Lầu Năm Góc Peter Cook sau đó đã tố cáo Trung Quốc có hành vi phi pháp, đồng thời yêu cầu Bắc Kinh trao trả chiếc tàu lặn và tuân thủ mọi nghĩa vụ căn cứ theo luật pháp quốc tế.
Trong một tuyên bố được đưa ra ngày 17/12, Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết đã đạt được thỏa thuận với phía Trung Quốc để lấy lại chiếc UUV. “Thông qua làm việc trực tiếp với giới chức Trung Quốc, chúng tôi nhận được đảm bảo về việc trao trả UUV cho Mỹ từ phía Trung Quốc” – ông Cook trong một tuyên bố cho biết.
Bộ Quốc phòng Trung Quốc cũng đã xác nhận việc sẽ trả tàu lặn cho Mỹ. “Trung Quốc đã quyết định trả thiết bị cho phía Mỹ một cách phù hợp” – tuyên bố cho hay. Tuy nhiên, phía Trung Quốc cũng cho rằng phía Mỹ đã đơn phương và công khai thổi phồng sự việc – việc mà theo Bắc Kinh là “không phù hợp và không có lợi cho việc giải quyết êm thấm vấn đề”. “Chúng tôi rất lấy làm tiếc về điều này” – tuyên bố từ phía Trung Quốc nói thêm.
Theo Reuters, sự cố UUV nói trên đã dấy lên những quan ngại mới về sự gia tăng hiện diện quân sự cũng như sự hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông. Những hình ảnh vệ tinh mới được công bố hồi tuần trước cho thấy Trung Quốc đã triển khai các vũ khí, trong đó có các hệ thống chống tên lửa và chống máy bay, trên 7 cấu trúc mà nước này đã xây dựng trái phép ở Biển Đông.
Reuters cũng dẫn lời các nhà quan sát cho rằng Trung Quốc đã cố tình gây ra sự cố nói trên để “thử” Tổng thống mới đắc cử của Mỹ Donald Trump sau khi gần đây ông liên tục có những lời lẽ chọc giận Bắc Kinh cả về Biển Đông, Đài Loan lẫn chính sách tiền tệ của Trung Quốc.
Thượng nghị sĩ John McCain - Chủ tịch Ủy ban quân vụ Thượng viện Mỹ - đã ra thông cáo lên án hành động mà ông cho là sự vi phạm trắng trợn Luật biển của Trung Quốc, đồng thời thúc giục giới chức Mỹ phản ứng đủ mạnh để chấm dứt những hành động khiêu khích, làm gia tăng bất ổn của Trung Quốc trong khu vực.
Về phía ông Trump, trong một tuyên bố được đưa ra cuối tuần qua, ông cáo buộc Trung Quốc đã “cố tình đánh cắp” UUV của Mỹ - một hành động mà ông cho là chưa có tiền lệ. “Chúng ta nên bảo với Trung Quốc rằng chúng ta không cần Trung Quốc trả lại chiếc UUV mà họ đã trộm - hãy để họ giữ lấy chiếc UUV đó” – ông tiếp tục viết trên tài khoản Twitter của mình.
