Vì một cộng đồng không khói thuốc

Nhận thức được tác hại của “căn bệnh không lây nhiễm” này, đã có nhiều cá nhân, tổ chức tích cực tuyên truyền, vận động mọi người trong xã hội bỏ thuốc lá.

Tiếng nói của những người có uy tín

Theo thống kê, người dân Việt Nam đã chi 49.000 tỷ đồng để mua thuốc lá mỗi năm. Hút thuốc trở thành thói quen hàng ngày của rất nhiều người. Nhận thức được tác hại của thuốc lá, không chỉ các cơ quan chính quyền, mà rất nhiều người nổi tiếng, có uy tín trong xã hội đã cùng chung tay góp sức vận động người dân bỏ thuốc lá.

Năm 2021, ở thôn Thành Long, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh, đã thành lập câu lạc bộ “Sức khỏe không thuốc lá”. Chị Phạm Thu Hương - Chủ nhiệm câu lạc bộ chia sẻ, đặc thù của người dân ở thôn Thành Long là những người đi biển, họ thường xuyên sử dụng thuốc lá, lâu dần trở thành một thói quen khó bỏ. Nhận thấy việc sử dụng thuốc lá ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh kết hợp với Hội LHPN huyện, thành lập các câu lạc bộ ở nhiều thôn với mục đích tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức cho người dân về tác hại của thuốc lá. Như câu lạc bộ ở thôn Thành Long, sau hai năm hoạt động, đã tổ chức nhiều buổi sinh hoạt, phát sổ tay, phổ biến kiến thức cho để khuyến khích người dân bỏ thuốc lá.

Hay đó là câu chuyện của diễn viên Mã Trung, đã truyền cảm hứng về việc bỏ thuốc lá cho rất nhiều người. Được biết, diễn viên Mã Trung luôn gắn với những vai diễn “giang hồ”. Ông thường xuất hiện với điếu thuốc lá, đây là thói quen đã theo ông hàng chục năm nay. Tuy nhiên, khi đóng bộ phim “Giọt nước mắt hận thù”, trong cảnh quay bị ám sát trên giường, ông đã đột quỵ. Đoàn làm phim vốn tưởng ông nhập vai quá mức, cho đến khi nhận ra sự bất thường, họ vội vàng đưa ông đi viện. Thuốc lá chính là một trong những nguyên nhân gây ra đột quỵ, vì trong thuốc có nhiều chất độc làm thu hẹp, tắc nghẽn mạch máu. Sau khi ra viện, diễn viên Mã Trung quyết tâm bỏ thuốc, ông tập trung vào công việc, các thú vui đời thường như nuôi chim, chăm sóc cây cảnh. Câu chuyện của ông đã truyền cảm hứng đến rất nhiều khán giả cũng như bạn bè, người thân. Từ đó, tạo động lực cho mọi người bỏ thuốc lá.

Ngoài các diễn viên, tổ chức tích cực tuyên truyền, vận động mọi người bỏ thuốc lá thì còn sự tham gia của những cá nhân có uy tín trong cộng đồng, xã hội. Như câu chuyện của ông Hoàng Văn Khôn ở xã Yên Dương, Tam Đảo. Đây là nơi có nhiều người dân tộc Sán Dìu sinh sống.

Thói quen của họ là hút thuốc lá mỗi ngày. Theo số liệu thống kê vào năm 1998, 98% đàn ông người Sán Dìu ở xã Yên Dương sử dụng thuốc lá, nhiều người hút từ khi còn nhỏ. Ông Hoàng Văn Khôn cũng từng là một người “nghiện” nặng thuốc lá. Lâu dần, ông nhận thấy tình trạng sức khỏe ngày càng suy yếu, đặc biệt người con út trong nhà của ông luôn bị ho và viêm họng. Cuối cùng, ông quyết tâm bỏ thuốc lá, đồng thời, ông cũng giúp đỡ bà con ở đây “cai nghiện” thuốc lá để có cuộc sống khỏe mạnh hơn.

Vốn là người có uy tín trong cộng đồng dân tộc Sán Dìu, lại nhận thức được tác hại của thuốc lá, ông Khôn thường xuyên đến các nhà, phân tích, khuyến khích mọi người bỏ thuốc. Đặc biệt, ông khuyên bà con không nên chuẩn bị thuốc lá mời nhau trong các đám cưới hỏi, ma chay. Sau nhiều năm kiên trì, hiện tại, hầu hết người dân ở xã Yên Dương đã không còn sử dụng thuốc lá trong những ngày quan trọng và các dịp lễ, Tết.

Bằng việc sử dụng tiếng nói của những người có uy tín trong cộng đồng, xã hội. Việc tuyên truyền, vận động mọi người bỏ hút thuốc diễn ra một cách thuận lợi hơn. Đặc biệt, thông qua những cá nhân đã thành công trong việc bỏ hút thuốc, sẽ truyền cảm hứng để nhiều người bắt đầu “hành trình” bỏ hút thuốc.

Tác động tích cực đến cộng đồng

Nhờ sự chung tay góp sức của Nhà nước, cùng các tổ chức, cá nhân, theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, Việt Nam đã phòng tránh được 280.000 ca tử vong sớm vì các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Ước tính chi phí tiết kiệm nhờ giảm tỷ lệ bệnh tật do sử dụng thuốc lá gây ra trong giai đoạn 2015 - 2020, là 1.277 tỷ đồng/năm.

Như ở thôn Long Thành, xã Xuân Thành, tỉnh Hà Tĩnh, có nhiều người tham gia câu lạc bộ để được hướng dẫn cách bỏ thuốc lá, giúp cho cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc hơn. Trong đó, có thành viên tiêu biểu như ông Lê Thành Phương (60 tuổi) đã bỏ thuốc thành công. Từ một người đã hút thuốc được hơn 30 năm và phổi bị ám đen do sử dụng thuốc lá quá nhiều. Đến nay, ông đã được Hội LHPN huyện, tỉnh hỗ trợ, khuyến khích để bỏ thuốc, giúp cho sức khỏe hồi phục lại nhanh chóng. Từ năm 2021 đến giờ, câu lạc bộ đã tổ chức hàng chục buổi tuyên truyền cho các đoàn thể, cựu chiến binh, khách du lịch, nhà hàng ven biển,… Từ đó giúp mọi người nâng cao nhận thức về tác hại do thuốc lá và từ bỏ việc hút thuốc.

Còn đối với ông Hoàng Văn Khôn, nhờ sự vận động tích cực của ông về tác hại của thuốc lá, mà có rất nhiều người tham gia, đồng hành cùng ông. Ông Khôn trở thành “cầu nối” giữa người dân và các cấp lãnh đạo, chung tay góp sức bỏ thói quen dùng thuốc lá trong cộng đồng. Từ năm 2013 đến giờ, số lượng người hút thuốc ở thôn Yên Dương (Tam Đảo) đã giảm thiểu đáng kể so với trước. Còn tại thôn Đông là một trong năm thôn có nhiều người Sán Dìu sinh sống, trong khoảng mười năm nay, số lượng người hút thuốc đã giảm xuống còn 65%.

Hay từ câu chuyện của diễn viên Mã Trung, đã trở thành tấm gương, để mọi người nhận ra tác hại của thuốc lá đối với đời sống. Diễn viên Mã Trung chia sẻ, ông vào bệnh viện trong tình trạng hôn mê. Khoảnh khắc mê man, ông nhớ tới vợ con và khao khát được sống: “Chắc vài phút nữa là không còn sống trên đời. Tôi đưa mắt ra như chào tạm biệt họ”. Vì vậy, khi khỏi bệnh ông càng thêm trân trọng cuộc sống và sức khỏe của mình. Ngay trong các bộ phim ông cũng hạn chế dùng thuốc lá một phần vì sức khỏe, phần vì không muốn những khán giả coi đó là hoạt động lành mạnh, bình thường. Từ một người “nghiện” thuốc lá, ông trở thành tấm gương tiêu biểu luôn hỗ trợ, giúp đỡ người khác bỏ thuốc.

Không chỉ diễn viên Mã Trung, đến nay những cảnh hút thuốc ở trên phim đã được quy định chặt chẽ hơn để bảo vệ sức khỏe diễn viên, đồng thời tuyên truyền những hình ảnh đẹp. Như đạo diễn Sĩ Tiến của Nhà hát Tuổi trẻ vì trót mê hình ảnh những cao bồi hút thuốc trong phim, mà ông đã sử dụng thuốc lá từ khi còn rất trẻ. Đến nay, đạo diễn dứt khoát cho biết Nhà hát sẽ không sử dụng cảnh diễn viên hút thuốc để thể hiện tính cách gai góc, phức tạp của nhân vật vì: “Cho diễn viên diễn một cảnh hút thuốc lá cũng không làm nên mùa xuân”. đạo diễn Sĩ Tiến nói.

Dù đã có số liệu tích cực cho thấy lượng người hút thuốc lá ở Việt Nam đang giảm xuống. Đặc biệt có các cá nhân, tập thể ý thức được tác hại của thuốc lá và tích cực vận động người dân bỏ thuốc. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức khác như thuốc lá điện tử, việc sử dụng thuốc lá của học sinh, sinh viên. Vì vậy, để một xã hội “không khói thuốc lá” ở Việt Nam vẫn là một hành trình dài.