Những cơ hội lớn
“Chúng ta đã làm mọi cách để gia đình đến được Mỹ mà bây giờ con lại đòi quay trở lại?” – mẹ của Esther Nguyễn đã hét lên đầy kinh ngạc khi nghe con gái trình bày về kế hoạch quay trở lại Việt Nam để mở một tiệm buôn bán ở quê hương cũ của họ.
Esther là một trong số ngày càng nhiều người Việt Nam trẻ tuổi ở nước ngoài, hay còn được gọi là Việt kiều, đang đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của đất nước. Họ là con cái của thế hệ người Việt Nam đầu tiên tới Mỹ trong thời kỳ chiến tranh và hầu hết đều đang xem quê hương cũ của cha mẹ là một miền đất hứa mới.
Cô là người sáng lập và là Giám đốc điều hành Pops Worldwide – một công ty phân phối và quản lý nội dung âm nhạc có trụ sở tại TP.Hồ Chí Minh. Văn phòng công ty của cô được bài trí tạo cảm giác tươi sáng, hiện đại, với các nhân viên trẻ trung, năng động.
“Tháng 11 này tôi sẽ sinh con ở Việt Nam. Tôi không thể xa nơi này quá lâu. Nếu trở về Mỹ sinh con thì tôi phải về trước 2 tháng rồi sau đó phải ở lại khoảng 3 đến 4 tháng sau khi sinh. Tôi không thể rời khỏi nơi này đến 6 tháng trong khi công ty hiện nay đang phát triển rất nhanh. Quãng thời gian đó là quá dài” – Esther vừa mỉm cười vừa nói.
Esther được sinh ra ở bang Michigan và lớn lên ở Vùng Vịnh. Cha mẹ của cô đã đến Mỹ vào năm 1975. Tại Mỹ, họ mở một cây xăng và một khu chợ mini. “Đó là một câu chuyện thành công của người Việt Nam khi đến Mỹ” –cô cho hay.
Sau khi tốt nghiệp trường Đại học Nam California năm 1998, Esther Nguyễn bắt đầu bán mỹ phẩm online rồi sau đó chuyển sang kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ xanh nhưng cả 2 hoạt động khởi nghiệp này của cô đều không thành công. Sau những thất bại ban đầu, cô quyết định theo học để lấy bằng luật ở trường Đại học Cổng Vàng.
Dù vậy nhưng ham mê kinh doanh chưa bao giờ tắt trong cô. Vì vậy nên năm 2007, Esther quyết định rời Mỹ để về Việt Nam. Trong quá trình làm việc ở một công ty về công nghệ thông tin ở Việt Nam, cô thi thoảng đến thăm một trung tâm phát triển ở Hà Nội và nhận thấy những cơ hội phát triển lớn ở nơi cha mẹ cô được sinh ra.
Không bị sự phản đối của mẹ làm cho nhụt chí cộng với sự hứng thú về các dịch vụ âm nhạc trực tuyến khi đó mới ra mắt ở Mỹ, Esther đã quyết định dùng kiến thức về luật và kinh nghiệm mà cô từng có được ở Thung lũng Silicon để lập một công ty bảo vệ bản quyền nội dung âm nhạc và giải trí.
Ban đầu, chỉ có ít người nhìn nhận nghiêm túc về hoạt động kinh doanh của công ty do cô thành lập. Song, chỉ trong một thời gian ngắn sau đó, sự gia tăng nhanh chóng lượng điện thoại thông minh ở Việt Nam đã thúc đẩy mạnh nhu cầu các nội dung video. Pops Worldwide hiện sở hữu đến khoảng 90% các nội dung âm nhạc ở Việt Nam và có thể tự hào với việc có được tổng lượng xem lên đến khoảng 1,2 tỉ lượt mỗi tháng.
Là một người từ Mỹ trở về quê hương nên cô cũng thành thạo trong việc đối phó với những khác biệt giữa 2 nền văn hóa. “Tôi đến từ Thung lũng Silicon, nơi mọi thứ dịch chuyển rất nhanh. Việt Nam thì không như vậy. Mọi thứ mất nhiều thời gian hơn, thậm chí là rất nhiều thời gian. Và mức độ kinh nghiệm cũng rất khác” – cô nói..
 |
| Eddie Thai. |
Quãng đường dài phải đi
Eddie Thai – một đối tác của công ty đầu tư mạo hiểm 500 Startups Vietnam – tốt nghiệp trường đại học Harvard trước khi vào làm việc tại một công ty tư vấn của Mỹ. Nhưng dù nhận được mức lương và cơ hội rất khá nhưng anh vẫn cảm thấy thiếu thứ gì đó.
Nhớ lại chuyến về Việt Nam khi còn là một thiếu niên vào năm 2001, anh kể: “Việt Nam rất ấn tượng nhưng tôi cảm thấy đất nước này vẫn còn một quãng đường dài phải đi để cải thiện cơ hội kinh tế và mức sống”.
Tại thời điểm về thăm Việt Nam, Thái nghĩ rằng cậu có thể sẽ trở về đất nước mà cha mẹ anh đã ra đi để nghỉ hưu. Nhưng đến khi cảm thấy thất vọng trong công việc ở Mỹ, cộng với mong muốn đưa đến một thay đổi nào đó cho cuộc sống của những người xung quanh luôn thôi thúc trong tâm trí, Thái chợt nghĩ rằng Việt Nam chính là cơ hội mà anh đang tìm kiếm.
Thái hiện là người chịu trách nhiệm quản lý một quỹ khoảng 10 triệu USD. “Tôi đang xem xét đầu tư vào hơn 100 công ty, hầu hết là các công ty hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử hay giáo dục vì Việt Nam có rất nhiều kỹ sư có tay nghề” – anh tự tin cho biết.
Một trong những thế mạnh của những người Mỹ gốc Việt nằm ở mối liên hệ với cộng đồng kinh doanh ở Mỹ. “Có mối liên hệ với các công ty ở nước ngoài và một nền tảng vững chắc, như tốt nghiệp trường Harvard khiến tôi có thể dễ dàng hơn khi xây dựng lòng tin với các đối tác quốc tế tiềm năng” – anh Thái cho hay.
Nhiều người Mỹ gốc Việt hiện được cho là đang đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp các doanh nghiệp Mỹ mở rộng hoạt động ở Việt Nam. Năm 2014, McDonald đã chọn ông Henry Nguyễn – một người Mỹ gốc Việt – làm đối tác chuyển nhượng đầu tiên của họ ở Việt Nam.
“Tôi nghĩ rằng Việt Kiều có thể đóng vai trò cầu nối giữa công ty nước ngoài và phía Việt Nam. Kinh nghiệm và chuyên môn của họ khác so với người địa phương. Tôi tin rằng họ có vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam” – ông Henry nói.
Trong suốt chuyến thăm 3 ngày tới Việt Nam, Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng đã nói với các doanh nhân tại Việt Nam rằng: “Chúng ta đang nhìn thấy những người Mỹ gốc Việt tới đây để gây dựng những công ty mới và điều đó cho thấy sự kết nối mạnh mẽ giữa Mỹ và Việt Nam”.
Với việc quan hệ kinh tế giữa 2 nước dự kiến sẽ còn được thắt chặt hơn nữa với thỏa thuận Đối tác xuyên Thái Bình Dương, nhiều doanh nhân trẻ dường như cũng không còn cảm thấy gánh nặng của lịch sử. “Tôi không để ý những vết thương tâm lý của chiến tranh” – anh Phan Kim Don, người điều hành cửa hàng bán đồ trẻ em trực tuyến có tên TaEmBe.com, cho biết.
Với thế hệ lớn tuổi hơn, hồi ức về quá khứ vẫn còn đó. “Khi còn ở Việt Nam, chúng tôi rất nghèo, chúng tôi kiếm sống bằng cách nhặt rác ngoài đường để bán cho các công ty tái chế” – anh Trung Dũng, 49 tuổi, kể lại.
Năm 1996. Năm 1996, anh Dũng lập công ty OnDisplay và đưa công ty phát triển phần mềm này lên sàn chứng khoán 1 năm sau đó. Năm 2000, anh đã kiếm được gần 1,8 tỉ USD từ việc bán công ty. “Ban đầu tôi không có ý định về Việt Nam vì những ký ức thời chiến tranh. Nhưng sau đó tôi nghĩ mình cần phải làm gì đó cho quê hương của mình” – anh nói thêm.
Với suy nghĩ đó, năm 2007, anh về nước, lập công ty iCare Benefits chuyên cung cấp chương trình phúc lợi nhân viên cho các khách hàng doanh nghiệp. Theo chương trình này, các công nhân có thu nhập thấp có thể tiếp cận được những chiếc điện thoại thông minh và các thiết bị điện tử khác thông qua các chương trình trả góp không lãi suất. Gần 900 công ty ở Việt Nam đã sử dụng chương trình này và mô hình của anh đã phát triển ra nhiều khu vực ở Đông Nam Á và Ấn Độ.
Dòng người Việt Nam ở nước ngoài về nước cho thấy Chính phủ Việt Nam mong muốn khai thác được sức mạnh và kinh nghiệm của cộng đồng người này nhằm thúc đẩy kinh tế của đất nước. Theo thống kê của Ngân hàng thế giới, lượng kiều hối của người Việt Nam gửi về nước trong năm 2015 đã đạt 13,2 tỉ USD, tăng gấp 4 lần trong vòng 1 thập kỷ qua.
Phải có thời gian mới có thể nói lên được những tác động dài hạn của những Việt kiều tới việc phát triển kinh tế của Việt Nam. Nhưng điều tất cả đều có thể thấy rõ hiện nay là với nhiều người như cô Esther Nguyễn và Eddie thì mảnh đất mà cha mẹ họ từng rời đi đang là một cơ hội lớn.
