Củng cố vị thế “điểm đến đầu tư” của Việt Nam
Từ khi EVFTA có hiệu lực (ngày 1/8/2020) tỷ trọng hàng hóa xuất khẩu (XK) của Việt Nam vào thị trường châu Âu (EU) đã tăng lên và Việt Nam trở thành quốc gia có thị phần lớn nhất trong khu vực ASEAN XK vào EU. Nhiều mặt hàng quan trọng của Việt Nam XK sang EU tiếp tục tăng, như thủy sản tăng 29,5%, rau quả tăng 34,2%, giày dép tăng 49,7%, dệt may tăng 43,4%, gỗ và sản phẩm gỗ tăng 85,2%... Các thị trường xuất khẩu chính là Hà Lan, Đức, Italia, Bỉ, Pháp…
Theo số liệu mà Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cung cấp, sau khi EVFTA có hiệu lực đã thúc đẩy đáng kể XK của Việt Nam sang EU. Cụ thể, kim ngạch XK sang EU tăng vọt từ 35 tỷ euro vào năm 2019 lên tới hơn 48 tỷ euro vào năm 2023. Sự tăng trưởng được thể hiện rõ trong các lĩnh vực như điện tử, dệt may, giày dép, nông nghiệp và hải sản.
Khảo sát của VCCI (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam) cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp (DN) Việt có hiểu biết về EVFTA cao hơn so với các hiệp định khác. Trong đó, gần 50% DN từng hưởng những lợi ích cụ thể từ EVFTA, kim ngạch XK của Việt Nam sang EU tăng 16,7% vào năm 2022 và gần 20% năn 2023.
Ông Dominik Meichle - Chủ tịch Eurocharm nhìn nhận, EVFTA đã và đang góp phần củng cố vị thế của Việt Nam như một điểm đến hấp dẫn cho nhà đầu tư châu Âu, tạo "cú hích" hút dòng vốn trực tiếp nước ngoài (FDI) từ EU vào Việt Nam. Mặc dù Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA) vẫn đang trong quá trình phê chuẩn, chưa được thực thi nhưng EVFTA đã góp phần đưa EU lên vị trí thứ 6 trong số các nhà đầu tư nước ngoài nhiều nhất vào Việt Nam với 2.450 dự án (tính đến hết tháng 6/2024) với tổng số vốn đầu tư hơn 28 tỷ euro.
“Đáng chú ý, các nhà đầu tư EU đã bổ sung 800 triệu euro đầu tư vào Việt Nam trong khoảng thời gian từ 1/9/2023, đi ngược lại xu hướng FDI đang giảm trên toàn cầu” - đại diện EuroCham nhấn mạnh.
Đại diện EuroCham Việt Nam cho biết thêm, tổ chức này đang tích cực ủng hộ việc phê chuẩn đầy đủ EVIPA như một bước quan trọng để mở khóa toàn bộ tiềm năng của EVFTA nhằm thu hút FDI (trước đó, trong quá trình đàm phán, các điều khoản và cam kết liên quan đến đầu tư đều nằm trong nội dung của EVFTA). Hiện các tổ chức EU đã phê duyệt EVIPA nhưng hiệp định về đầu tư này vẫn yêu cầu phê chuẩn riêng lẻ từ tất cả 27 quốc gia thành viên EU.
“Đã có 18 quốc gia thành viên EU đã phê chuẩn EVIPA. EuroCham Việt Nam đang làm việc không ngừng nghỉ với các bên liên quan của EU để khuyến khích các quốc gia còn lại cùng đồng hành” - đại diện EuroCham thông tin.
Nỗ lực tận dụng EVFTA
Thue Quist Thomasen - Giám đốc điều hành của Decision Lab (đơn vị chuyên tiến hành các khảo sát liên quan đến cộng đồng DN EU tại Việt Nam) nhấn mạnh, những cuộc khảo sát với cộng đồng DN EU tại Việt Nam đã cho thấy, mặc dù EVFTA là một công cụ mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế, nhưng thành công của nó phụ thuộc vào những nỗ lực liên tục nhằm giải quyết những khó khăn về quy định, rào cản kỹ thuật và khoảng cách nhận thức.
Theo khảo sát gần đây của Decision Lab cho thấy một số trở ngại mà các DN EU phải đối mặt khi tận dụng tối đa EVFTA như các yêu cầu pháp lý phức tạp và việc chính quyền địa phương không công nhận các tiêu chuẩn quốc tế. Ngoài ra, việc các bên liên quan không hiểu rõ thỏa thuận, kết hợp với các vấn đề về định giá hải quan và thủ tục thông quan chưa minh bạch, làm phức tạp hóa hoạt động thương mại. Các rào cản kỹ thuật, đặc biệt là trong lĩnh vực chứng nhận và thử nghiệm sản phẩm, cũng vẫn là một rào cản đáng kể…
Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet cũng lưu ý rằng những điều chỉnh chính sách gần đây tại Việt Nam đã tạo ra những thách thức cho các DN EU hoạt động theo EVFTA. "Những thay đổi này, bao gồm thuế tiêu dùng và thuế nội địa mới, cùng các rào cản kỹ thuật khi gia nhập đang kìm hãm toàn bộ tiềm năng của thỏa thuận" - ông Jean Jacques Bouflet nhận xét. Tuy nhiên, vị này khẳng định cộng đồng DN châu Âu đang tích cực tham gia vào các cuộc thảo luận mang tính xây dựng để giải quyết những vấn đề này và tìm ra các giải pháp có lợi cho cả Việt Nam và châu Âu.
“Khi chúng ta bước vào năm thứ 5 của EVFTA, điều quan trọng là phải tiếp tục nỗ lực đơn giản hóa các thủ tục, thống nhất các tiêu chuẩn và bảo đảm mọi người đều hiểu cách thức hoạt động của EVFTA. EuroCham cam kết hỗ trợ các thành viên của chúng tôi tận dụng tối đa các cơ hội mà EVFTA mang lại. Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chức năng của Việt Nam để giải quyết những thách thức còn tồn tại và bảo đảm rằng cả DN EU và Việt Nam đều có thể tận dụng tối đa lợi ích của thỏa thuận mang tính bước ngoặt này” - Chủ tịch EuroCham khẳng định.
