Các vụ xâm hại tình dục trẻ em xảy ra chủ yếu do sự tự nguyện giao cấu giữa nạn nhân và đối tượng. Nguyên nhân cơ bản của tình trạng này được xác định là do các nạn nhân là trẻ em gái đang trong giai đoạn phát triển nhân cách, tâm, sinh lý, thể chất nhưng chưa nhận thức đầy đủ các vấn đề xã hội, đặc biệt là kiến thức về giới tính, tình dục, sinh sản, dễ bị tác động, chi phối bởi những trào lưu xã hội mới, có lối sống buông thả, không muốn bị ràng buộc bởi gia đình hay xã hội.
Đa số đối tượng nam không nghề nghiệp hoặc lao động tự do, thích sử dụng mạng xã hội kết bạn hoặc đi chơi làm quen với trẻ em gái, sau đó phát sinh tình cảm yêu đương, rồi quan hệ tình dục với bạn gái.
Vai trò của gia đình trong việc quản lý, giáo dục con cái bị xem nhẹ, nhất là những gia đình bố mẹ thiếu thời gian quan tâm đến tâm tư, suy nghĩ, tâm lý, lứa tuổi, để trẻ em gái tự do đi chơi, sử dụng mạng xã hội, kết bạn với những đối tượng nam ngoài xã hội. Thậm chí có gia đình thiếu hiểu biết về pháp luật bảo vệ trẻ em còn đồng ý cho con gái tuổi vị thành niên sống chung như vợ chồng với đối tượng.
Còn có các nguyên nhân như sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, internet, khiến việc tiếp xúc với các trang mạng xã hội, truy cập "web đen" dễ dàng; sự du nhập văn hóa của các nước trên thế giới, trong đó có quan niệm dễ dãi về tình dục; đã tác động vào tâm, sinh lý của cả đối tượng gây án lẫn nạn nhân. Công tác tuyên truyền chưa chú trọng vào các đối tượng cần được tuyên truyền, giáo dục (gia đình có trẻ em gái mới lớn, bỏ học đi làm sớm, cha mẹ đi làm ăn xa, bố mẹ ly hôn, mồ côi cha hoặc mẹ,...).
Theo BCĐ 138, thời gian tới, tình hình tội phạm xâm hại tình dục trẻ em trên địa bàn tỉnh dự báo còn diễn biến phức tạp. BCĐ 138 đã có văn bản đề nghị các sở, ban, ngành, đoàn thể, BCĐ 138 cấp huyện tập trung, chủ động tham mưu thực hiện các quy định pháp luật về giáo dục, bảo vệ, chăm sóc trẻ em; đẩy mạnh công tác phòng, chống tội phạm xâm hại tình dục trẻ em.
Tăng cường chăm lo cho trẻ em, học sinh, sinh viên. Xây dựng đời sống văn hóa, văn minh ở cơ quan, đơn vị, trường học và khu dân cư nhằm hạn chế, loại bỏ nguyên nhân, điều kiện xảy ra tội phạm xâm hại tình dục trẻ em; kiên quyết ngăn chặn, không để văn hóa phẩm đồi trụy xuất hiện tràn lan, gây ảnh hưởng xấu đến quá trình phát triển nhân cách, tâm, sinh lý của trẻ, gây hệ lụy đến thế hệ tương lai của tỉnh, của đất nước.
