Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 và Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn vừa thống kê 169 container hàng nhập khẩu về cảng Cát Lái đã quá hạn 90 ngày, nhưng chưa có người đến làm thủ tục nhận hàng. Các đơn vị này đang thực hiện các thủ tục tìm chủ nhân các container hàng này. Trong số hàng tồn đọng nêu trên phần nhiều là phế liệu nhựa, phế liệu kim loại (trên 130 container), số còn lại là các mặt hàng thực phẩm (chân gà đông lạnh, khoai tây), kính nổi dạng màu, hóa chất, vải…
Ngoài số hàng hàng tồn mới phát sinh được thống kê nêu trên, tại cảng Cát Lái đang tồn đọng 481 container lốp ô tô đã qua sử dụng, nhập khẩu về cảng Cát Lái đã quá thời hạn 90 ngày. Trong đó, 281 container (6.744 tấn) đã được thống kê để xử lý trong năm 2016; 200 container chưa được xử lý. Với số lượng hàng lốp ô tô cao su tồn đọng nhiều, nếu không giải quyết nhanh sẽ gây ùn tắc hàng hóa tại cảng Cát Lái.
Theo Cục Hải quan TP.HCM, nếu thực hiện tiêu hủy số hàng nêu trên, chi phí phải bỏ ra rất lớn, ảnh hưởng đến ngân sách nhà nước. Có nhiều nguyên nhân khiến số lượng hàng hóa tồn đọng tại cảng Cát Lái nhiều như trên, đó là: Nhiều doanh nghiệp làm ăn không hiệu quả, thua lỗ, nợ đọng thuế, bỏ trốn khỏi địa chỉ đăng ký kinh doanh dẫn đến từ bỏ hàng hóa sau khi đã nhập khẩu về cảng. Một số cá nhân, đơn vị nhập khẩu hàng hóa không đủ điều kiện nhập khẩu vào Việt Nam, khi biết không thể làm thủ tục nhập khẩu được thì từ bỏ hàng. Một số trường hợp nhập khẩu rác, phế liệu, phế thải từ nước ngoài về rồi từ bỏ hàng hóa. Một số ít do doanh nghiệp ở nước ngoài gửi nhầm hàng về Việt Nam rồi không chịu tái nhập hàng về nước sở tại.
Ngoài ra, còn nguyên nhân do nhiều lô hàng xuất khẩu đi nước ngoài bị trả về do không đạt tiêu chuẩn chất lượng của quốc gia nhập khẩu, doanh nghiệp trong nước từ bỏ hàng…
Theo Cục Hải quan TP.HCM, trong quá trình giải quyết hàng tồn đọng tại các cửa khẩu cảng biển theo Thông tư 203/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính có rất nhiều container hàng hóa thuộc danh mục hàng cấm nhập khẩu như cao su phế thải, lốp ô tô đã qua sử dụng… và một số hàng hóa khác trên chứng từ không thể hiện tên hàng là hàng cấm, nhưng sau khi kiểm kê hàng tồn đọng, cơ quan Hải quan phát hiện hàng hóa này thuộc danh mục hàng cấm (hàng tiêu dùng đã qua sử dụng, trang thiết bị y tế đã qua sử dụng); hàng quản lý chuyên ngành (phế liệu giấy, phế liệu nhựa…) khiến cơ quan Hải quan gặp vướng trong quá trình xử lý.
Hải quan TP.HCM kiến nghị, việc xử lý các lô hàng cấm nhập tồn đọng tại các cảng cần có hướng dẫn cụ thể để thống nhất thực hiện vì đa số các lô hàng doanh nghiệp đều từ bỏ hàng. Người gửi hàng và người vận chuyển không có ý kiến, công tác xác minh chủ thể vi phạm phía nước ngoài của cơ quan Hải quan rất khó khăn dẫn đến tồn đọng một lượng lớn hàng hóa xử lý rất tốn kém, không hiệu quả.
Đặc biệt là các lô hàng tồn đọng gây ô nhiễm môi trường như lốp xe cũ, phế liệu nhựa theo quy định tại tại khoản 6b Điều 58 Luật Hải quan, chủ hàng, phương tiện vận tải, người điều khiển phương tiện vận tải phải có trách nhiệm vận chuyển hàng hóa đó ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Tuy nhiên, trên thực tế có rất nhiều lô hàng là phế liệu không đạt chất lượng nhập khẩu; lốp xe ô tô cũ… do không xác định được chủ thể vi phạm và cũng không ràng buộc được người vận chuyển hay người gửi hàng, cơ quan Hải quan phải tiêu hủy dễ gây ô nhiễm và tốn kém chi phí của Nhà nước.
Từ thực tế trên Cục Hải quan TP.HCM đề xuất, trường hợp qua kiểm tra, xác minh phát hiện hàng thuộc danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu hoặc tạm ngừng nhập khẩu mà xác định được chủ thể vi phạm thì tùy theo tính chất của vụ việc vi phạm mà xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định số 45/2016/NĐ-CP hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Trường hợp qua kiểm tra xác minh phát hiện hàng thuộc danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, nhập khẩu, hàng nhập khẩu có điều kiện mà không xác định được chủ thể vi phạm thì xử lý heo khoản 4 Điều 126 Luật Xử lý vi phạm hành chính, không ra quyết định tạm giữ hàng vì hàng đang được giữ tại cảng dưới sự giám sát của cơ quan Hải quan.
Bên cạnh đó, Cục Hải quan TP.HCM cũng đề nghị, cần có hướng dẫn đối với các lô hàng tồn đọng gây ô nhiễm môi trường như lốp xe ô tô cũ theo quy định tại khoản 6b Điều 58 Luật Hải quan, chủ hàng, phương tiện vận tải, người điều khiển phương tiện vận tải phải có trách nhiệm vận chuyển hàng hóa đó ra khỏi lãnh thổ Việt Nam trong trường hợp không xác định được chủ hàng
