Bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn cho người dân có đất bị thu hồi

Người dân phải được nhận nơi ở, đền bù trước khi di dời

Đánh giá cao ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã tiếp thu khối lượng lớn ý kiến của nhân dân, đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) nhấn mạnh, Điều 86 dự thảo Luật về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất quy định Nhà nước xem xét hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất để tạo điều kiện cho người có đất bị thu hồi, chủ sở hữu tài sản có việc làm, có thu nhập, ổn định đời sống, sản xuất.

Nhấn mạnh chủ trương rất nhân văn được nêu tại mục 2.3 của Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 16/6/2022 của Trung ương, “người dân có đất bị thu hồi phải có chỗ ở, bảo đảm cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”, đại biểu cho rằng bảo đảm thu nhập bằng hoặc tốt hơn thì rất khó nhưng đảm bảo điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ là hoàn toàn có thể vì không nhất thiết điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ thì thu nhập phải tốt hơn.

“Ví dụ có những người sống ở ven sông, kênh rạch, thu nhập đang tốt nhưng khi di dời vào trong đất liền, kiếm sống bằng nuôi trồng thì thu nhập có thể không tốt hơn nhưng cuộc sống tốt hơn, ổn định hơn, con cái người ta được tới trường. Đánh giá cuộc sống tốt hơn không chỉ căn cứ vào thu nhập mà có nhiều chỉ tiêu”, đại biểu nói và đề nghị xem xét để quy định một cách toàn diện.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Quang Huân nêu vấn đề, Điều 91 trong dự thảo Luật có quy định về việc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân. Theo đó, có 4 cách bồi thường khi thu hồi đất nông nghiệp, bao gồm bồi thường bằng đất nông nghiệp, hoặc bằng tiền, hoặc bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi, hoặc bằng nhà ở. Đại biểu đề nghị cần giải trình rõ lý do mất đất nông nghiệp lại được bồi thường bằng nhà ở.

Liên quan đến Điều 93 bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất ở, đại biểu cho rằng cần bổ sung nội dung về hỗ trợ sinh kế để đảm bảo nguyên tắc giá thị trường, đồng thời lưu ý nơi ở phải được nhận, được đền bù trước khi di dời. Ngoài ra, cần có điều khoản quy định hợp lý, khả thi để tránh hiện tượng nhà quá mỏng trên mặt phố.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của đất đai, là một trong những tư liệu sản xuất chủ yếu, tác động lớn tới đời sống nhân dân, đại biểu đề nghị cân nhắc, đưa vào dự thảo Luật một chương về quy trình làm đền bù.

Quy định cụ thể về các tiêu chí xem xét, mức hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất

Cùng quan điểm, đại biểu Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) đề nghị quy định theo hướng nơi tái định cư phải bảo đảm hoàn thiện các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đồng bộ theo quy hoạch chi tiết và có cấp thẩm quyền phê duyệt.

Đặc biệt, người tái định cư được quyền chọn chỗ ở tại khu tái định cư trong cùng một địa bàn, cấp quận, cấp huyện hoặc cấp tỉnh. Đại biểu đề nghị quy định rõ cần có khu tái định cư trước khi có quyết định phê duyệt thu hồi đất để người dân ổn định nơi ở.

Ngoài ra, đại biểu Phạm Văn Hòa cho rằng vấn đề thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh, vì lợi ích quốc gia, công cộng là cần thiết nhưng cần tách bạch rõ ràng việc thu hồi đất phục vụ quốc phòng, an ninh, phục vụ an sinh xã hội, công cộng với thu hồi đất các dự án thương mại, khu đô thị mới.

Theo đại biểu, với các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị mới, nhà nước không nên thu hồi đất của người dân mà phải để nhà đầu tư có sự thoả thuận với người dân sao cho phù hợp. Đồng thời, cần có quy định cụ thể để xác định các trường hợp thu hồi đất cho rõ ràng.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (đoàn Bà Rịa -Vũng Tàu) cũng đề nghị, để đảm bảo quyền và lợi ích của người dân, góp phần làm hạn chế tối đa những khiếu kiện kéo dài, liên quan đến công tác bồi thường khi hộ gia đình, cá nhân có đất thu hồi, ban soạn thảo cần điều chỉnh Khoản 3, Điều 89 dự thảo Luật về nguyên tắc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất theo hướng, đối với các hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi được xem xét bồi thường bằng đất khác có giá trị, vị trí tương ứng với đất đã thu hồi, hoặc bồi thường bằng tiền.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung quy định cụ thể về các tiêu chí xem xét hỗ trợ, mức hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất tại Điều 104 dự thảo Luật.

Đánh giá cơ quan soạn thảo đã cầu thị và trách nhiệm trong việc tiếp thu và bổ sung, làm rõ, cụ thể hóa chủ trương nhân văn và đúng đắn là đảm bảo cho người có đất bị thu hồi có chỗ ở mới, có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ nhưng để chủ trương trên thực sự đạt hiệu quả, đi vào cuộc sống,hạn chế thấp nhất những phát sinh, khó khăn, đại biểu Trần Chí Cường (đoàn TP Đà Nẵng) đề nghị tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh, bổ sung các quy định cụ thể khác về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được quy định tại Điều 86 dự thảo Luật để đảm bảo định lượng rõ hơn yếu tố có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn.