Tỷ lệ giải ngân còn thấp, “nút thắt” lớn là giải phóng mặt bằng
Theo ghi nhận, đến thời điểm cuối tháng 5/2025, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công tại các tỉnh Đông Nam Bộ vẫn còn khá khiêm tốn so với mục tiêu đặt ra. Theo Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 5/2025, bình quân tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công cả nước mới đạt 22,2%. Các tỉnh Đông Nam Bộ, dù có nhiều lợi thế phát triển, cũng chưa vượt mức trung bình này.
Trong đó, Bà Rịa - Vũng Tàu hiện là địa phương có tỷ lệ giải ngân cao trong vùng. Theo Sở Tài chính tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, tổng kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 được Thủ tướng giao là gần 13.840 tỷ đồng. Tổng nguồn vốn địa phương xác định vượt 36.730 tỷ đồng, trong đó đã phân bổ 27.180 tỷ đồng, đạt 74% tổng nguồn. Đến ngày 31/5, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã giải ngân hơn 6.280 tỷ đồng (23,12%), cao hơn mức bình quân cả nước. Tuy nhiên, vẫn còn hơn 9.550 tỷ đồng chưa được phân bổ do một số dự án lớn chưa hoàn tất thủ tục đầu tư.
Còn Đồng Nai là địa phương có quy mô kinh tế lớn thứ 4 cả nước, được giao hơn 16.600 tỷ đồng vốn đầu tư công năm 2025. Đến ngày 8/5, tỉnh Đồng Nai mới giải ngân khoảng 1.800 tỷ đồng, đạt hơn 11%. Nguyên nhân chủ yếu là do giải phóng mặt bằng (GPMB) chậm, thiếu vật liệu san lấp, vướng thủ tục điều chỉnh. Một loạt dự án trọng điểm đang gặp khó như cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, vành đai 3 TP HCM, hồ Cà Ròn (huyện Định Quán), kè chống sạt lở sông Đồng Nai, Hương lộ 2 nối dài, đường ven sông Cái, hệ thống thoát nước suối Nước Trong (huyện Long Thành), dự án chống ngập khu vực suối Cải (TP Long Khánh), dự án nạo vét rạch Cái Cầu, dự án đường trục trung tâm TP Biên Hòa. Ngoài ra, các dự án khởi công mới hiện vẫn trong giai đoạn thiết kế, hoàn thiện thủ tục đầu tư, nên chưa thể giải ngân nhanh.
Bình Dương là địa phương có lộ trình tăng tốc rõ ràng nhất. Tỉnh Bình Dương đang triển khai cao điểm 100 ngày thi đua giải ngân, đặt mục tiêu 50% vào 30/6 và 70% vào 31/8. Hiện Bình Dương tập trung giải ngân cho các công trình trọng điểm không vướng mắc như cao tốc TP HCM - Chơn Thành, dự án chống ngập rạch Ông Đành, Khu công nghiệp Cây Trường. Ở các tỉnh còn lại như Bình Phước, Tây Ninh, Bình Thuận... tỷ lệ giải ngân dao động từ 15 - 18%. Các tỉnh này đều xác định nhiệm vụ trọng tâm quý III là đẩy mạnh các dự án giao thông, hạ tầng trọng điểm, khu công nghiệp.
Qua rà soát chung, “nút thắt” lớn nhất toàn vùng vẫn là GPMB. Nhiều dự án chưa giao được mặt bằng sạch, dẫn đến chậm khởi công, chậm thanh toán. Ngoài ra, các vướng mắc về thủ tục đầu tư, điều chỉnh chủ trương, thiếu nhân sự chuyên trách cũng đang ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.
Đồng loạt vào cuộc, quyết liệt tháo gỡ, bứt tốc trong 2 tháng tới
Nhằm hiện thực hóa mục tiêu 70%, các tỉnh Đông Nam Bộ đang phát động chiến dịch cao điểm, chỉ đạo quyết liệt từ tỉnh đến huyện. Tại cuộc họp ngày 7/6, Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu Nguyễn Văn Thọ nhấn mạnh, các sở, ngành, địa phương phải triển khai đồng bộ các giải pháp, đẩy nhanh phê duyệt chủ trương đầu tư, điều chỉnh vốn từ các dự án chậm sang dự án có tiến độ tốt, tập trung xử lý dứt điểm 42 dự án trọng điểm. Ông Thọ yêu cầu phải hành động quyết liệt từng ngày để đẩy nhanh thủ tục, tăng tốc thi công.
 |
Nút giao thông Tân Vạn thuộc Vành đai 3 TP HCM - một trong những nút giao lớn và phức tạp của dự án. |
Tại Đồng Nai, ngày 16/5, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà phát động cao điểm 45 ngày đêm tăng tốc giải ngân. Ông Hà nhấn mạnh đến 30/6, Đồng Nai phải vào top 10 địa phương giải ngân cao nhất. Các đơn vị phải chủ động tháo gỡ GPMB, phối hợp với Sở Tài chính để điều chỉnh kế hoạch vốn. Ngoài ra, ông Hà còn chỉ đạo các địa phương rà soát danh sách gói thầu khởi công mới và làm việc với nhà thầu để triển khai thi công 3 ca liên tục, đẩy nhanh tiến độ.
Bình Dương, dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Võ Văn Minh, yêu cầu từng sở, ngành, địa phương cam kết tiến độ cụ thể, hoàn thành xác định giá đất, bồi thường trước 30/6/2025 cho các công trình trọng điểm. Bình Phước, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước Trần Tuệ Hiền chỉ đạo ưu tiên vốn cho các dự án có khả năng giải ngân cao, tập trung rà soát GPMB ở các khu vực trọng điểm như cao tốc Đồng Phú - Bình Dương. Tây Ninh cũng đang tập trung tháo gỡ cho cao tốc Mộc Bài - TP HCM và khu công nghiệp phía Bắc. Bình Thuận cũng chỉ đạo tập trung giải phóng mặt bằng các tuyến ven biển, các dự án du lịch, logistics trọng điểm.
Thách thức lớn nhưng khả thi nếu đồng bộ hành động
Qua phân tích, có thể thấy một số địa phương như Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu có triển vọng đạt hoặc tiệm cận mốc 70% vào cuối quý III. Đồng Nai, nếu chiến dịch 45 ngày đêm phát huy hiệu quả và các dự án trọng điểm được tháo gỡ nhanh GPMB, hoàn toàn có thể tăng tốc mạnh. Bình Phước, Tây Ninh, Bình Thuận nếu chủ động điều chỉnh kế hoạch vốn, tháo gỡ GPMB sẽ góp phần nâng mặt bằng chung toàn vùng. Tuy nhiên, để toàn vùng cán mốc 70%, các tỉnh Đông Nam Bộ phải duy trì tốc độ giải ngân liên tục trong tháng 6, 7, 8, với GPMB là yếu tố quyết định.
Chặng nước rút đã rất nóng. Liệu Đông Nam Bộ có “về đích” đúng kỳ vọng? Câu trả lời sẽ phụ thuộc vào sự quyết liệt, đồng bộ và trách nhiệm cao của từng cấp chính quyền, từng chủ đầu tư trong hai tháng cao điểm sắp tới.
