Tại Hội thảo, trên khía cạnh chính trị, chiến lược, các học giả nhất trí rằng để đảm bảo an ninh và ổn định ở biển Đông, các bên cần thực thi chính sách tự kiềm chế, giữ nguyên trạng, không thực hiện các hành động đơn phương trên biển Đông như quân sự hóa các điểm chiếm đóng hoặc tuyên bố Vùng nhận dạng phòng không ở biển Đông.
Một số đại biểu bày tỏ quan ngại về hoạt động cải tạo đảo trái phép với quy mô lớn, xây dựng đường băng và khả năng lắp đặt các trang thiết bị quân sự của Trung Quốc tại các công trình nhân tạo ở biển Đông. Các diễn biến mới này có thể dẫn đến chạy đua vũ trang tại biển Đông và đe doạ đến hoà bình, an ninh của khu vực.
Trên khía cạnh pháp lý, các học giả tiếp tục nhấn mạnh vai trò của Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) là cơ sở để xác định các quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia tại các vùng biển ở biển Đông. Một số học giả Trung Quốc lập luận về quyền lịch sử mà Trung Quốc có thể vận dụng để giải thích đường chín đoạn ở biển Đông từ góc độ tập quán quốc tế.
Tuy nhiên, lập luận này không nhận được sự đồng tình của nhiều học giả vì lịch sử đường chín đoạn được các học giả Trung Quốc xây dựng trên cơ sở số lượng hạn chế các tài liệu chính trị, không tham khảo các nguồn tài liệu khoa học đa dạng khác nhau của các nước.
Trên khía cạnh hợp tác, nhiều mô hình hợp tác trên các lĩnh vực bảo vệ môi trường biển, bảo vệ an toàn hàng hải, tìm kiếm cứu nạn và hợp tác khai thác, quản lý tài nguyên đã được nhiều học giả thảo luận sôi nổi.
Tại phiên đàm phán giả định, các đại biểu cũng thảo luận về đề xuất thành lập Hội đồng chuyên gia của Liên Hợp quốc để tư vấn cho các bên về lĩnh vực và khu vực hợp tác. Đề xuất này được các học giả của các bên có yêu sách tại biển Đông ủng hộ trên cơ sở thực hiện nguyên tắc của Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) và chấm dứt các hành động đơn phương tại biển Đông.
Ngoài ra, các học giả cũng nhấn mạnh rằng các hoạt động đơn phương trên biển Đông đã dẫn đến tình trạng hủy hoại và cạn kiệt nguồn tài nguyên tự nhiên, gây căng thẳng và làm ảnh hưởng đến lòng tin trong khu vực.
Do đó, thực hiện nghĩa vụ kiềm chế, không thực hiện các hành động đơn phương là việc làm cần thiết để thúc đẩy hợp tác tại biển Đông. Để ứng phó với sự tàn phá hệ sinh thái biển gần đây, các bên cần nhanh chóng xây dựng một cơ chế quản lý môi trường biển trên biển Đông vì chiến lược phát triển bền vững.
Phát biểu bế mạc, Đại sứ Đặng Đình Quý nhận định, triển vọng ở biển Đông trong thời gian tới có thể ít xảy ra xung đột lớn, nhưng cấu trúc an ninh của khu vực đang lâm vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.
Đại sứ Đặng Đình Quý cho rằng năm 2016 là một năm rất quan trọng của khu vực vì có nhiều tác nhân như tình hình chính trị nội bộ các nước lớn và các nước có liên quan, phán quyết cuối cùng của Toà Trọng tài vụ kiện giữa Philippines và Trung Quốc và việc hình thành Cộng đồng ASEAN.
Đại sứ Quý cho rằng, tình hình biển Đông có thể chịu tác động trái chiều từ nhiều khó khăn thách thức, diễn biến phức tạp, khó lường ở các khu vực khác trên thế giới.
Vì vậy, các bên cần có các cách tiếp cận đa phương, đề cao các diễn đàn an ninh khu vực, tôn trọng tiếng nói của các quốc gia tầm trung, các quốc gia nhỏ và tuân thủ luật pháp quốc tế.
