Tại buổi khảo sát “Về việc thực hiện Luật Thi hành án dân sự (THADS) trên địa bàn TP từ ngày 01/01/2020 đến 31/3/2025” do Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh tổ chức gần đây, Phó Cục trưởng Cục THADS TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thanh Hà đã đưa ra ví dụ cụ thể liên quan đến vướng mắc của Luật. Cụ thể là trường hợp chưa xác định được địa chỉ, nơi cư trú của người phải thi hành án, quy định tại điểm c khoản 1 Điều 44a và điểm b khoản 1 Điều 48 của Luật hay tại khoản 3 Điều 74 Luật THADS quy định về “chủ sở hữu chung được quyền ưu tiên mua phần tài sản của người phải thi hành án trong khối tài sản thuộc sở hữu chung…” không thống nhất với quy định về ưu tiên mua tài sản chung được quy định tại khoản 3 Điều 218 Bộ luật Dân sự năm 2015…
Phó Cục trưởng Cục THADS TP Hồ Chí Minh cũng nêu lên một số vấn đề còn chưa thống nhất và khó thực hiện trên thực tế trong nội dung một số điều khoản cụ thể của Luật THADS và đề xuất giải pháp giải quyết liên quan đến quy định xử lý tài sản hình thành trong tương lai; đề nghị rút ngắn thời gian xử lý tài sản, nhất là các tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế; thi hành quyết định khẩn cấp tạm thời của Tòa án…
Theo báo cáo của Cục THADS TP Hồ Chí Minh, TP là địa phương đứng đầu cả nước cả về số vụ việc lẫn giá trị THADS với khoảng 100.000 vụ việc mỗi năm. Chỉ tính từ ngày 01/10/2024 đến ngày 31/3/2025, Cục THADS TP Hồ Chí Minh giải quyết 93.663 việc, trong đó thụ lý mới 38.486 việc; phải thi hành là 93.072 việc, trong đó có điều kiện thi hành là 53.040 việc (đã thi hành xong 24.127 việc, tăng 13,15% so với cùng kỳ năm trước). Tổng số tiền phải thi hành là hơn 159.783 tỷ đồng, trong đó số có điều kiện thi hành là hơn 69.372 tỷ đồng (đã thi hành xong hơn 20.217 tỷ đồng, tăng 10,98%).
Cũng tại buổi khảo sát, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân TP Hồ Chí Minh Nguyễn Anh Tuấn cho rằng, qua 15 năm triển khai thực hiện, Luật THADS đã tạo ra được những chuyển biến tích cực, nâng cao hiệu quả công tác THADS. Tuy nhiên, một số điều khoản trong Luật vẫn còn chưa thống nhất, chưa chặt chẽ, gây ảnh hưởng đến hiệu quả công tác THADS trên thực tế.
Theo Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân TP Hồ Chí Minh, những quy định của Luật và các văn bản liên quan về thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân, của kiểm sát viên đã không quy định cụ thể thời hạn cơ quan THADS, Tòa án và các cơ quan, tổ chức liên quan phải trả lời kiến nghị của Viện kiểm sát khi kiểm sát việc THADS. Tại khoản 2 Điều 44 quy định “Nếu không xác định được địa chỉ, nơi cư trú của người phải thi hành án thì thời gian xác minh ít nhất 1 năm một lần”, nhưng không quy định chấp hành viên sẽ tiến hành xác minh ở đâu, dẫn đến nhiều vụ việc phải phân loại là chưa có điều kiện thi hành án.
Luật THADS cũng chưa quy định đầy đủ, cụ thể trong một số nội dung liên quan đến thời hạn cụ thể của việc tiến hành cưỡng chế thi hành án; quy định liên quan đến kiểm sát việc hoãn, tạm đình chỉ, đình chỉ, ủy thác về THADS đối với trường hợp người phải thi hành án có địa chỉ ở nước ngoài; cưỡng chế thi hành án đối với tài sản hình thành trong tương lai…
Vì vậy, ông Nguyễn Anh Tuấn kiến nghị cần sửa đổi, bổ sung một số điều khoản trong Luật THADS và các văn bản pháp luật liên quan bảo đảm tính thống nhất, đầy đủ và mang tính khả thi khi áp dụng trên thực tế. Ông cũng đề nghị xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu mang tính chuyên sâu, bảo đảm tính bảo mật, đúng quy định của pháp luật liên quan đến việc chuyển giao các bản án, quyết định, tài liệu, giấy tờ giữa Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân và cơ quan THADS để góp phần giảm thiểu thời gian, công việc trong giao nhận, bảo quản tài liệu giấy tờ và cắt giảm thủ tục hành chính cho các cơ quan liên quan.
