Thảo luận tại Hội trường Quốc hội (QH) về dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (TAND) (sửa đổi), nhiều đại biểu quan tâm về việc thành lập các Tòa án nhân dân sơ thẩm chuyên biệt (Tòa sơ thẩm chuyên biệt). Theo Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn), trên thế giới, việc thành lập Tòa án sơ thẩm chuyên biệt đã trở thành xu thế tất yếu. Đối với nước ta, rất cần thiết phải thành lập Tòa sơ thẩm chuyên biệt để giải quyết một số vụ án đặc thù như hành chính, phá sản và sở hữu trí tuệ.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) cũng cho rằng việc thành lập 3 loại Tòa sơ thẩm chuyên biệt gồm TAND sơ thẩm chuyên biệt hành chính, TAND sơ thẩm chuyên biệt sở hữu trí tuệ và TAND sơ thẩm chuyên biệt phá sản là cần thiết, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trong công tác xét xử. Tuy nhiên, Đại biểu đề nghị cần nghiên cứu, quy định rõ điều kiện và tiêu chí để thành lập các Tòa sơ thẩm chuyên biệt trong dự thảo Luật.
Đại biểu kiến nghị chỉ thành lập các Tòa sơ thẩm chuyên biệt theo vùng, theo khu vực, tránh việc thành lập quá nhiều Tòa chuyên biệt vì hiện nay, số lượng các vụ án về hành chính, phá sản, sở hữu trí tuệ không quá lớn, chủ yếu là tập trung ở khu vực các đô thị. “Nếu thành lập quá dàn trải vừa không hiệu quả, vừa không bảo đảm tinh thần tinh gọn của hệ thống chính trị nói chung”, Đại biểu nói.
Phát biểu giải trình về vấn đề này, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, TAND tối cao sẽ báo cáo UBTVQH quyết định về việc thành lập Tòa chuyên biệt. Song, ông Nguyễn Hòa Bình khẳng định, “chắc chắn sẽ không có chuyện thành lập tràn lan, chỗ nào cũng có”. “Theo dự kiến của lãnh đạo TAND tối cao và Hội đồng thẩm phán, chỉ có 1 Tòa sở hữu trí tuệ; 2 Tòa phá sản; các Tòa hành chính chuyên biệt thành lập ở Hà Nội, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh và đang cân nhắc thêm ở Cần Thơ”, ông Nguyễn Hòa Bình cho hay.
Dẫn chứng về Tòa sở hữu trí tuệ, Chánh án TAND tối cao cho biết, hiện nay, chúng ta đang đối mặt với một thực tế là Gạo ST25, Cà phê Trung Nguyên, Bưởi Năm roi, Nước mắm Phú Quốc đăng ký sở hữu tại nước ngoài nhưng các doanh nghiệp trong nước không làm gì được. Do vậy, rất cần một thiết chế tư pháp để bảo vệ những doanh nghiệp và những thương hiệu quốc gia. “Nếu như chúng ta phải đối mặt với việc kiện tụng các thương hiệu này ở nước ngoài, thường phần thua thiệt về phía Việt Nam vì chúng ta yếu về tài chính và luật pháp quốc tế”, ông Nguyễn Hòa Bình nói, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải có 1 Tòa sở hữu trí tuệ. Tương tự là Tòa phá sản và hành chính.
