Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Quốc hội đối với Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đặt vấn đề về việc loạn giá xét nghiệm COVID-19, “có lợi ích nhóm trong nhập bộ test xét nghiệm hay không?”.
Đại biểu Đặng Hồng Sỹ (đoàn Bình Thuận) nêu việc Việt Nam là một trong 4 nước đầu tiên phân lập được virus, năm 2020, Việt Nam đã sản xuất được kit xét nghiệm nhưng thời gian qua chủ yếu nhập khẩu. “Tại sao kit xét nghiệm không được sản xuất mà phải nhập khẩu?”, đại biểu đặt câu hỏi.
Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, về trang thiết bị y tế và sinh phẩm chẩn đoán, trước đây không thuộc mặt hàng quản lý theo Luật Giá.
Giá cả của các mặt hàng này cũng khác nhau giữa các hãng, các nước sản xuất. Giữa các trang thiết bị và sinh phẩm khác nhau cũng khác nhau qua từng thời điểm, thời kỳ, nếu cung ít - cầu nhiều thì giá thành cao hơn.
Hồi đầu năm 2020, giá khẩu trang, găng tay, máy thở nhiều khi khan hiếm trên thị trường đã bị đẩy lên cao, các quốc gia có tình trạng tranh mua trong thời điểm đầu. “Thời gian qua do nhiều doanh nghiệp tham gia vào nên đã hạ giá những mặt hàng này”, ông Long khẳng định.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, Bộ Y tế đã triển khai quyết liệt các biện pháp, bao gồm từng bước minh bạch hóa việc cung ứng trang thiết bị, sinh phẩm vật tư y tế.
Tháng 7/2020, Bộ Y tế đã yêu cầu các công ty kinh doanh, sản xuất trang thiết bị y tế phải công khai, niêm yết giá trên Cổng thông tin của Bộ Y tế.
“Cho đến nay đã có hơn 69.200 sản phẩm đã niêm yết giá, kết quả đấu thầu có hơn 93.200 sản phẩm đã niêm yết giá trên cổng công khai của Bộ Y tế”.
Bộ cũng liên tục yêu cầu các doanh nghiệp tăng nguồn cung, hạ giá thành sản phẩm. Bộ đã có 2 văn bản về vấn đề này.
Bộ đã tăng cường cấp phép để tạo cạnh tranh giữa các đơn vị. “Trước đây, chúng ta có rất ít mặt hàng được cấp phép. Sau khi các doanh nghiệp trên thế giới tăng sản xuất, hiện nay chúng ta đã cấp phép cho 131 sản phẩm, sinh phẩm chẩn đoán, trong đó test nhanh là 60, PCR là 43, và kháng thể là 28”, ông Long nói.
Cùng với đó, ông cho biết đã tăng cường vận động, hỗ trợ từ các nước, đến nay khoảng trên 50 triệu test.
Khẳng định giảm giá thành là một trong những yêu cầu đặt ra, Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết Bộ đã có các hướng dẫn về gộp mẫu với cả test nhanh (có thể gộp 3-5) và test PCR (gộp 10, có nơi 20).
“Điều này được cho phép về mặt chuyên môn để hạ giá thành”, ông Long nói. Đồng thời, Bộ Y tế liên tục có điều chỉnh phù hợp về việc xét nghiệm tùy từng thời điểm, mức độ dịch trên quan điểm “hiệu quả nhưng phải tiết kiệm”.
Trước 1/7, ông Long cho biết, lượng test nhanh sử dụng không nhiều nhưng sau 1/7, Bộ Y tế tiên lượng thị trường sôi động hơn vì việc sử dụng test nhanh nhiều hơn. Vì vậy, Bộ yêu cầu các địa phương triển khai theo hướng “thực thanh thực chi”.
Trong trường hợp người dân tự nguyện đến xét nghiệm và thu phí thì chỉ được thu theo giá đầu vào, nên có hiện tượng chênh lệch giá giữa các đơn vị và các đơn vị tư nhân. "Đây là một trong những việc chúng tôi đã nhận ra", Bộ trưởng cho biết.
“Có một số đơn vị do quá bận về công tác phòng, chống dịch nên đến tận tháng 9, khi Bộ Y tế yêu cầu thực hiện đúng theo chỉ đạo của Bộ là phải thực thanh thực chi, giá test chỉ được thu theo đúng giá đầu vào, thì các đơn vị nhận lỗi do mải mê quá nên không thực hiện được. Chúng tôi đã yêu cầu các địa phương nghiêm khắc nhắc nhở và chấn chỉnh việc thu như thế này”, ông Long nói.
Bộ trưởng Y tế khẳng định Bộ đã có văn bản và Thủ tướng Chính phủ đã liên tục nhắc nhở các địa phương phải thực hiện đúng quy định về pháp luật, đảm bảo không có lợi ích nhóm, không được tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.
Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo. Việc đấu thầu mua sắm trang thiết bị và sinh phẩm y tế đã được đưa vào chương trình thanh tra năm 2022.
Để đảm bảo nguồn cung, giảm giá thành sản phẩm, một trong những vấn đề Bộ đã đưa ra là thúc đẩy sản xuất trong nước.
Hiện nay, chúng ta đã có 8 đơn vị sản xuất trong nước cung cấp test nhanh, PCR và kháng thể. Năng lực sản xuất và khả năng cung ứng cơ bản đáp ứng đầy đủ.
Bộ cũng đã thúc đẩy nghiên cứu các phương pháp chẩn đoán mới như chẩn đoán qua hơi thở, nước bọt để tăng tiện ích, giảm giá thành.
Ngày 8/11, Chính phủ đã ban hành Nghị định 89 về quản lý trang thiết bị y tế. Đây là một trong những nghị định thay đổi cơ bản về quản lý trang thiết bị y tế, trong đó, đặc biệt, đối với vấn đề quản lý giá, trang thiết bị, sinh phẩm đã chính thức đưa vào mặt hàng quản lý giá.
Bộ Y tế cũng đang làm việc chặt chẽ để trình Ủy ban thường vụ QH để bình ổn giá trong trường hợp cần thiết đối với mặt hàng này.
Cùng ngày, Bộ đã ban hành Thông tư 16 về giá xét nghiệm, trong đó có một điểm hết sức lưu ý là giá tính giá tối đa với test nhanh là 106.000 đồng.
Về sản xuất test kit, theo Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long Việt Nam là một trong 4 nước đã phân lập và giải trình tự gene thành công với virus.
Tháng 4, 5 vừa qua, Bộ đã hỗ trợ Công ty Việt Á phối hợp Học viện Quân Y, Công ty Thái Dương để sản xuất test RT-PCR.
“Về test RT-PCR cơ bản chúng ta đáp ứng đủ. Căn cứ diễn biến dịch và chiến lược xét nghiệm, chúng ta đã hỗ trợ, thúc đẩy sản xuất test nhanh kháng nguyên. Đến nay, chúng ta có 2 đơn vị sản xuất test nhanh kháng nguyên và 2 đơn vị đang tiếp tục chuyển giao công nghệ. Về xét nghiệm kháng thể, chúng ta cũng đã có 2 đơn vị. Chúng ta cũng cố gắng để chủ động được nguồn cung đối với test nhanh", ông Long nói.
Đối với đơn vị tư nhân, Bộ trưởng Bộ Y tế khẳng định không áp dụng hình thức quản lý giá, các đơn vị tự chịu trách nhiệm nhưng phải niêm yết, công khai.
Tiếp thu ý kiến đại biểu QH, Bộ trưởng Y tế khẳng định sẽ cùng các đơn vị chức năng để tăng cường kiểm tra, giám sát đối với giá xét nghiệm của các đơn vị tư nhân.
Cùng với đó, Bộ trưởng Bộ Y tế cũng đề nghị các địa phương tăng cường việc kiểm tra giám sát. Bộ Y tế đã có văn bản về việc này gửi cho các địa phương.
Bộ cũng đã nhận thấy trách nhiệm này và đã có triển khai rất quyết liệt trong thời gian qua. Vì vậy, đã chính thức đưa mặt hàng về sinh phẩm về mặt hàng quản lý giá.
“Qua việc thực hiện Nghị định, tới đây, giá xét nghiệm từng bước được điều chỉnh trên một quan điểm chung cố gắng hạ giá xét nghiệm đảm bảo cho thực thi các biện pháp phòng chống dịch cũng như đảm bảo hiệu quả", người đứng đầu ngành Y tế khẳng định.
