Để được tham dự buổi gây quỹ này, mỗi người sẽ phải đóng 1.500 đôla Canada (CAD) theo hình thức “trả tiền – tiếp cận”, có nghĩa đóng tiền để được dự sự kiện và có cơ hội tiếp cận với Thủ tướng Trudeau.
Trong số những người tới dự có doanh nhân giàu có gốc Trung Quốc Zhang Bin, một nhà tài trợ lớn. Theo “The Globe and Mail”, Zhang Bin và một đối tác của ông đã quyết định tài trợ 1 triệu CAD cho Quỹ Pierre Elliott Trudeau và Khoa Luật ĐH Montreal chỉ vài tuần sau khi tham dự sự kiện trên.
“Tiếp xúc ưu đãi”
Chủ nhân buổi quyên góp - Chủ tịch Phòng Kinh doanh Thương mại Trung Quốc Benson Wong - đã tiếp đón Thủ tướng Trudeau cùng 32 nhân vật khác ngay tại căn biệt thự sang trọng của mình ở thành phố Toronto. Trong số những người tham dự còn có ông trùm bảo hiểm Shenglin Xian và một số tỷ phú khác.
Thời điểm đó, Shenglin Xian là Chủ tịch tập đoàn tài chính Shenglin có trụ sở tại Toronto và đang chờ xin giấy phép hoạt động giai đoạn 1 cho ngân hàng “Wealth One”. Ở Canada, tất cả các ngân hàng trong giai đoạn 1 chỉ được hoạt động ở trong nước, không hoạt động ở nước ngoài và có thể nhận các khoản đặt cọc của khách hàng.
Theo “The Globe and Mail”, việc Thủ tướng Trudeau xuất hiện tại buổi gây quỹ đã vi phạm các quy tắc đạo đức do chính ông đề ra sau khi lên nhậm chức khi cam kết sẽ xây dựng một “chính quyền cởi mở và có trách nhiệm”, nhưng một chính quyền như vậy thì “không được tham gia các hoạt động ‘tiếp xúc ưu đãi’ để đổi lấy hậu thuẫn chính trị”. Ngoài ra, điều lệ của đảng Tự do cũng quy định cấm tất cả những người có lợi ích kinh doanh trực tiếp với chính phủ được tham dự các sự kiện gây quỹ.
Sự có mặt của ông Xian rõ ràng vi phạm quy định này. Ngân hàng "Wealth One" đã được Văn phòng Giám sát các Thể chế Tài chính (OSFI), cơ quan giúp việc cho Bộ trưởng Tài chính Bill Morneau soạn thảo báo cáo trình Quốc hội, đồng ý cấp phép hoạt động giai đoạn 1 từ ngày 19/7 (tức khoảng hai tháng sau buổi gây quỹ).
"Wealth One" cung cấp các dịch vụ ngân hàng trực tuyến thông qua hai văn phòng đặt tại thành phố Toronto và Vancouver. Quy trình thẩm định các hồ sơ xin thành lập ngân hàng được OSFI tiến hành theo nhiều giai đoạn, trong đó có việc tham vấn Bộ Tài chính. Ông Xian – người nhập cư vào Canada năm 1990 và nhanh chóng trở thành một trong những đại lý bảo hiểm hàng đầu ở nước này - đã không có bất kỳ phản hồi nào trước những nỗ lực liên lạc liên tiếp của “The Globe and Mail”.
Cũng chỉ vài tuần sau buổi gây quỹ trên, Quỹ Trudeau và ĐH Montreal cùng thông báo, ông Zhang Bin - Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Trung Quốc – và doanh nhân Trung Quốc giàu có khác là Niu Gensheng sẽ tài trợ cho hai đơn vị này 1 triệu CAD để “ghi nhớ và tôn vinh sự lãnh đạo” của cựu Thủ tướng Pierre Trudeau, bố của Thủ tướng đương nhiệm Justin Trudeau và là người đã thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc từ năm 1970: Quỹ Trudeau được nhận 200.000 CAD, Khoa Luật ĐH Montreal được nhận 750.000 CAD dành cho quỹ học bổng, trong đó có các suất học bổng dành cho sinh viên Quebec sang Trung Quốc học tập; 50.000 CAD còn lại được chi cho việc dựng tượng cựu Thủ tướng Pierre Trudeau.
Hiện chưa có bằng chứng nào cho thấy ông Zhang Bin đã trả tiền để tham dự buổi gây quỹ, và với tư cách là một công dân nước ngoài ông ta không thể tài trợ cho các hoạt động chính trị liên bang. Trong khi đó, ông Niu Gensheng không hề có mặt tại sự kiện. Tuy nhiên, một tỷ phú Trung Quốc khác là Ted Jiancheng Zhou, một nhà đầu tư bất động sản đang sinh sống tại Canada đã chi 1.500 CAD để tham dự sự kiện mang tính cá nhân của ông Trudeau.
Cũng tương tự như vậy với nữ diễn viên điện ảnh Jenny Qi, một nhà đầu tư bất động sản và là Chủ tịch Liên đoàn các Hiệp hội Thẩm Quyến Canada. Giám đốc điều hành của tập đoàn Goldenmount Capital International, ông Bob Guo cũng có mặt tại buổi gây quỹ nhưng “The Globe and Mail” chưa xác định được liệu ông có phải trả 1.500 CAD cho tấm vé vào cửa hay không.
“Nóng bỏng” chính trường
Theo tiết lộ của nghị sĩ đảng Bảo thủ Blaine Calkins, trong năm cầm quyền đầu tiên, đảng Tự do đã tổ chức hơn 80 sự kiện theo hình thức “trả tiền – tiếp cận” với sự tham dự của các nhà vận động, giới luật sư và các nhóm cổ đông quan trọng hiện đang làm ăn với Chính phủ Canada. Trong một bức thư đề ngày 4/11 vừa qua, đảng Tự do đã yêu cầu tất cả các thành viên nội các và thư ký Quốc hội thực hiện những bước đi nghiêm ngặt để loại trừ những người có lợi ích kinh doanh trực tiếp với Chính phủ tham dự các buổi gây quỹ trên.
Mặt khác, trong các buổi gây quỹ của đảng Tự do cầm quyền tại Canada, đối tượng được mời không chỉ là giới tỷ phú Trung Quốc mà còn có nhiều doanh nhân Canada và các nhân vật có ảnh hưởng. Đây là “cơ hội vàng” để họ có thể tiếp cận trực tiếp với Thủ tướng Trudeau và thiết lập mạng lưới quan hệ theo như quảng cáo của chính ban tổ chức.
“The Globe and Mail” cho biết, ngoài buổi gây quỹ hôm 19/5 ở thành phố Toronto, hôm 14/9 vừa qua, tại thành phố Montreal cũng diễn ra một buổi gây quỹ tương tự tại tư dinh của cựu Thượng nghị sĩ đảng Tự do Leo Kolber. Ông Leo Kolber từng phụ trách hoạt động gây quỹ cho hai đời Thủ tướng Pierre Trudeau và Jean Chrétien. Ngoài Leo Kolber, đồng chủ trì buổi gây quỹ ở Montral còn có người phụ trách hoạt động gây quỹ của đảng Tự do Stephen Bronfman và Giám đốc công ty hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao Ari Himmel.
Hai tuần trước khi diễn ra buổi gây quỹ, ông Himmel đã gửi email cho các nhà tài trợ tiềm năng để thông báo về cơ hội nói chuyện trực tiếp với Thủ tướng Trudeau tại một bữa tiệc cocktail cực kỳ sang trọng ở vùng Westmount, ngoại ô thành phố Montreal. Một trong những doanh nhân có vinh dự được nhận email của ông Himmel là bà Sylvie Leduc, một nhà tài trợ và tình nguyện viên rất tích cực của đảng Tự do cầm quyền.
Trong các email trao đổi riêng sau đó với bà Sylvie Leduc, ông Himmel nhấn mạnh thêm rằng buổi gây quỹ sẽ là “cơ hội hoàn hảo để bà Leduc tìm kiếm đối tác đầu tư cho liên doanh công nghệ thông tin đang gặp khó khăn của bà”. Tuy nhiên, trong thư hồi đáp, nữ doanh nhân Sylvie Leduc đã lịch sự từ chối cơ hội tiếp cận với Thủ tướng Trudeau.
Đây là lần đầu tiên “những email quảng cáo về hoạt động gây quỹ” có nội dung rất nhạy cảm này được tiết lộ, cho thấy đây không chỉ là hoạt động thuần túy mang tính chính trị đảng, mà là cách thức trao đổi và giao dịch lợi ích giữa những quan chức có quyền thế với giới doanh nhân có máu mặt tại Canada. Trong toàn bộ các hoạt động này, sự tham dự của Thủ tướng Justin Trudeau là tâm điểm của sự kiện và là yếu tố tạo ra lực hút chính.
Hiện ông Himmel không đưa ra bất kỳ bình luận nào. Theo một số thông tin mới nhất, trong email gửi các nhà tài trợ vào trung tuần tháng 8, ông Himmel khẳng định những ai đồng ý mua vé dự sự kiện hôm 14/9 sẽ trở thành thành viên Câu lạc bộ kín Laurier, có quyền tham gia “thảo luận bàn tròn với các nhà lãnh đạo hàng đầu của đảng Tự do”, dự một buổi tiệc hè ngoài trời ở thủ đô Ottawa và một tiệc cocktail mùa đông.
Để được làm thành viên, những công dân Canada dưới 35 tuổi chỉ cần đóng 750 CAD/năm, trong khi đó các nhà tài trợ sẽ phải nộp phí thành viên hàng tháng. Bình luận về điều này, bà Sylvie Leduc viết: “Xét trên khía cạnh công bằng xã hội và hoạt động của một chính đảng lấy tầng lớp trung lưu làm nòng cốt, tôi không nghĩ sẽ có nhiều người đủ khả năng chi trả số tiền 1.500 CAD”.
Kể từ khi “The Globe and Mail” công bố bài viết đầu tiên về hình thức gây quỹ theo mô hình “nộp phí gặp mặt”, đảng Tự do luôn khẳng định đây hoàn toàn là một hoạt động của đảng và không liên quan hay đả động gì đến hoạt động của Chính phủ. Nhưng phe đối lập và người dân Canada không tin vào những lời thanh minh vuốt đuôi này. Hai chính đảng đối lập tại Hạ viện đều tuyên bố sẽ buộc đảng cầm quyền phải ngừng ngay các buổi gây quỹ theo hình thức bán vé vào cửa và quyết tâm “làm rõ trắng đen” về vụ việc này.
