Vài năm gần đây, đất nước Mexico rơi vào cảnh hỗn loạn chưa từng có do sự tranh giành quyền kiểm soát việc buôn bán siêu lời này một cách khốc liệt giữa các băng nhóm tội phạm. Người dân thường trở thành nạn nhân của cuộc chiến.
| |
| Nạn nhân của cuộc chiến ma tuý ở Mexico. |
Ngay sau lễ Giáng Sinh, ngày 26/12/2010, những kẻ buôn lậu ma tuý đã tấn công tàn ác vào một ngôi làng biệt lập ở Tierras Coloradas, chúng đốt phá, giết chóc khiến cho hơn 150 người, chủ yếu là trẻ em phải trốn trong rừng và các khe núi gần đó. Tierras Coloradas nằm ở trung tâm của khu vực trồng cần sa và thuốc phiện và được biết đến như là “Tam giác vàng” của Mexico. Đây cũng là khu vực các phe nhóm đang tìm mọi cách để kiểm soát.
Cuộc tấn công hôm 26/12 nhằm trả thù cho một tên cầm đầu băng nhóm bị một người đàn ông trong làng giết chết. Người ta đồn đại rằng người đàn ông đó trồng cần sa. Trước khi bị giết chết, ông ta đã kịp sát hại tên cầm đầu băng nhóm. Hai ngày sau, một nhóm khoảng 50 – 60 người mặc đồng phục quân đội và mặt nạ trượt tuyết đã xuống chân núi và đốt cháy khoảng ba chục nóc nhà, hai trường học, 17 xe tải, đài phát thanh và nhà kho chung của làng,
Trưởng thôn Jose vẫn còn chưa hết bàng hoàng sau thảm hoạ, nói: “Chúng đốt nhà và giết chết tất cả những ai trên đường đi của chúng. Chúng tôi bỏ chạy.” Trước đó, ông đã cố gắng liên lạc với cảnh sát thông qua đài phát thanh duy nhất của làng. Câu trả lời mà ông nhận được là “những kẻ nguy hiểm” đã chặn đường vào của cảnh sát. Cảnh sát không đến, dân làng phải bỏ trốn vào núi và ở lại trong đó cho đến tuần trước, khi các binh lính đến để bảo vệ những gì còn lại của thị trấn.
Vụ tấn công vào Tierras Coloradas là một trong những ví dụ điển hình nhất của một hiện tượng chưa được biết đến nhiều của cuộc chiến tranh ma tuý ở Mexico: những kẻ buôn lậu dùng bạo lực để buộc người dân phải bỏ nhà đi. Công tố viên bang Durango, ông Ramiro Ortiz, phát biểu trong một cuộc phỏng vấn: “Tình hình đã trở nên mất kiểm soát. Các tổ chức tội phạm không còn biết điểm dừng nữa. Họ không hề tôn trọng phụ nữ và trẻ em…”
Các quy định của pháp luật trở thành vô nghĩa trong khu vực này khi các băng nhóm ma tuý mở rộng quyền lực. Phía Bắc bang Durango, Chihuahua và Tamaulipas, các băng nhóm giao chiến với nhau để giành quyền kiểm soát các tuyến đường buôn lậu sang Mỹ. Bọn chúng đã đưa ra tối hậu thư cho cư dân thị trấn: “bỏ trốn hoặc bị giết”.
Hiện vẫn chưa có con số cụ thể, nhưng theo Trung tâm tìm kiếm người mất tích có trụ sở tại Geneva (IDMC), khoảng 115 nghìn người đã phải bỏ nhà cửa do bạo lực ma tuý ở Mexico. Những người này đã vượt biên sang Mỹ và sau đó quay trở lại Mexico, khiến cho chính quyền gặp nhiều khó khăn hơn trong việc kiểm soát tình hình.
Thị trấn ma
So với Colombia, đất nước có đến 3,4 triệu người phải di chuyển vì những xung đột kéo dài hàng thập kỉ liên quan đến ma tuý giữa các phe nhóm, vấn đề của Mexico vẫn còn nhỏ. Nhưng khi bạo lực leo thang, với hơn 34 nghìn vụ giết người vì ma tuý trong vòng 4 năm trở lại đây, Tổng thống Calderon đang phải gánh chịu sức ép ngày càng gia tăng. Ông Albuja Sebastian, giám đốc IDMC khẳng định: “Vấn đề trọng tâm của chính phủ hiện nay là trấn áp các băng nhóm tội phạm ma tuý và giúp đỡ người dân khắc phục hậu quả của cuộc chiến. Hiện chính quyền bang Durango cần hàng triệu USD để xây dựng làm nhà cửa và trường học ở Tierras Colodaras và để tái định cư cho hơn 1.400 người dân tị nạn ở các đô thị lân cận của Pueble Nuevo vì sự đe doạ của những kẻ buôn lậu.
Tuy nhiên, Durango không phải là bang duy nhất có các thị trấn ma. Tháng 11 năm ngoái, khoảng 300 cư dân của Ciudad Mier – một thời từng được mệnh danh là “những người da đỏ kì diệu” của Mexico – đã phải chạy trốn trước sự đe doạ của những tên buôn lậu. Những vùng xung quanh bang Tamaulipas, gần biên giới Texas đã chịu nhiều hậu quả nặng nề vì bạo lực leo thang khi băng Zetas gồm những binh lính đào ngũ đã cố gắng giành quyền kiểm soát những thị trấn trọng điểm từ đối thủ của mình, băng đảng vùng Vịnh. Năm ngoái, những kẻ côn đồ đã nói với dân cư của Praxedis G.Guerro rằng thời hạn để họ rời khỏi thị trấn là ngày Chủ nhật Phục Sinh. Khoảng 50 ngôi nhà đã bị thiêu rụi và một phần ba dân cư phải bỏ nhà cửa mà đi, số ở lại sống trong sợ hãi.
Chính quyền đổ lỗi những bạo lực tại Ciudad Juarez lên ông trùm ma tuý bị truy nã gắt gao nhất ở Mexico, Joanquin Guzman có biệt danh “Người lùn”, hiện đang lẩn trốn trên lãnh thổ do băng nhóm ở Juarez kiểm soát. Quanh khu vực Tierras Coloradas, băng nhóm của Guzman đang cố gắng ngăn chặn một cuộc tấn công của băng Zetas. Một số thị trấn nghèo gần những hẻm núi của bang Durango bị cho là khu vực trồng thuốc phiện và bị cuốn vào cuộc chiến giữa các băng nhóm ma tuý.
Nguyên nhân của cuộc chiến thảm khốc trên là do những thành quả trong chiến dịch trấn áp tội phạm ma tuý của Tổng thống Felipe Calderon đã làm mất thăng bằng cán cân quyền lực của thế giới ngầm tại Mexico, gây ra làn sóng chiến tranh phân chia lại quyền lực giữa các băng nhóm, đẩy dân thường vào giữa cuộc chiến. Người ta cho rằng, sẽ còn nhiều thị trấn như Tierras Coloradas tiếp tục sống trong đe doạ nếu như người nghèo không được giúp đỡ về việc làm để thay thế cho nghề trồng và buôn thuốc phiện hiện nay. Hiện vẫn còn lo sợ về những gì sẽ xảy ra khi các lực lượng an ninh rời đi bởi không ai có thể nói trước điều gì một khi những kẻ buôn lậu quay lại.
Vân Anh (theo Reuters)