"Cười ra nước mắt" sau thi hành án

Báo cáo công tác thi hành án dân sự năm nào cũng đề cập đến chuyện án tuyên không rõ, khó thi hành. Đây là thực trạng tồn tại đã nhiều năm nay nhưng vẫn chưa được giải quyết một cách cơ bản, gây những hoài nghi trong dư luận.

Những vụ án "cười ra nước mắt”

Một vụ việc được các chấp hành viên Thi hành án Bắc Kạn nhớ như in là vụ án về một con trâu lạc. Tòa xử cho bên được thi hành án quyền ”sử dụng trâu” trong khi con trâu vẫn do bên bị thi hành án trông giữ.

Lẽ ra trong vụ này, Tòa phải tuyên trả trâu về cho chủ cũ khi nó bị thất lạc (tức trao quyền sở hữu) nhưng Tòa lại tuyên sử dụng. Cứ mùa vụ đến hay lúc cần trâu kéo hàng, người chủ trâu lại khổ sở đến mượn trâu trong khi trâu là của mình. Người giữ trâu gây khó dễ không muốn cho trâu về thế là họ lại đến ”đòi” chấp hành viên. Vụ án này lừng khừng mất nhiều năm trời.

Tương tự, là vụ án bị cáo Đ.N.L ở Tây Hòa, Phú Yên. Tháng 1/2011, trong khi lái xe do không làm chủ tốc độ bị cáo đã làm một người chết. Tại phiên xử sơ thẩm, TAND huyện Tây Hòa đã tuyên phạt L. một năm tù treo, cấm bị cáo hành nghề lái xe ô tô một năm. Ngay sau đó, VKSND tỉnh Phú Yên đã kháng nghị phúc thẩm về hình phạt bổ sung.

Theo HĐXX, căn cứ Điều 36 BLHS thì cấm hành nghề phải định rõ thời gian bắt đầu và thời hạn cấm kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù hoặc từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật. Vì vậy, việc tòa án cấp sơ thẩm cấm bị cáo hành nghề lái xe ô tô một năm nhưng không ghi rõ thời điểm bắt đầu là vi phạm, gây khó khăn cho việc thi hành án. Do đó, cần chấp nhận kháng nghị của VKS.  

TAND tỉnh Phú Yên khi xét xử phúc thẩm, chấp nhận kháng nghị, tuyên phạt bị cáo L. một năm tù treo về tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ, đồng thời cấm bị cáo hành nghề lái xe ô tô một năm kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật.

Một vụ án khác tréo ngoe không kém khiến cơ quan Thi hành án dở khóc dở cười đó là một vụ án ở Tp. Hồ Chí Minh. Sau khi xử tù bị cáo phạm tội cướp giật (chiếc dây chuyền vàng của một phụ nữ đi trên phố), Tòa tuyên trả lại cho bị hại. Lẽ ra phải tuyên chiếc dây chuyền đó là loại gì, trọng lượng bao nhiêu thì tòa lại tuyên trả... một gói niêm phong. Vì không ai biết trong cái gói đó có phải dây chuyền không, đùn qua đẩy lại nhiều lần cuối cùng thi hành án phải mời các ban ngành đến chứng kiến mở niêm phong.

Đừng để ”sai một ly, đi một dặm”

Báo cáo công tác năm 2012 của Bộ Tư pháp về công tác Thi hành án dân sự nếu rõ, sự phối hợp giữa Bộ Tư pháp với Tòa án nhân dân tối cao trong công tác thi hành án dân sự cũng ngày càng đạt hiệu quả tốt hơn, nhất là việc chỉ đạo, hướng dẫn Tòa án nhân dân và cơ quan Thi hành án dân sự địa phương rà soát, giải thích các nội dung án tuyên không rõ hoặc khó thi hành.

Tuy nhiên, Bộ Tư pháp chỉ rõ ”vẫn tồn tại các vụ việc án tuyên không rõ, có sai sót, khó thi hành”. Theo kết quả rà soát, thống kê của các cơ quan Thi hành án dân sự, số vụ việc mà bản án, quyết định của Tòa án tuyên không rõ, có sai sót là 1.198 việc, tương ứng với số tiền 196 tỷ 172 triệu 299 nghìn đồng. Đây cũng là một trong những nguyên nhân góp phần làm án tồn đọng.

Theo quy định, khi Tòa tuyên không rõ, thi hành án làm văn bản đề nghị Tòa trả lời, nhưng có một thực tế là nhiều vụ Tòa không trả lời hoặc trả lời chậm, trả lời nhưng không đáp ứng yêu cầu gây khó khăn cho công tác thi hành án. Có vụ, thi hành án phải hỏi đi hỏi lại nhiều lần vẫn không thi hành được. Về nguyên tắc, giải thích chỉ là vấn đề về kỹ thuật làm cho án rõ hơn chứ nếu đã có ”vấn đề” sai sót về nội dung thì không thể giải thích.

Do vậy, để các bản án, giai đoạn cuối cùng của quá trình tố tụng được thi hành trên thực tế, cần nhất là khâu điều tra xác minh của Tòa phải đảm bảo chính xác. Khi tuyên án cần thận trọng, tỷ mỷ đến từng chi tiết nhỏ nhất, bởi chỉ ”sai một ly, đi một dặm”. Trong trường hợp thi hành án hỏi, Tòa án cần phối hợp, giải thích trên tinh thần thẳng thắn. Nếu thực sự thấy bản án có vấn đề về nội dung, thi hành án cũng không nên ngần ngại kiến nghị kháng nghị để sửa sai.

Bình An