Siết chặt hay không với chung cư mini?
Đại biểu Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) cho rằng, thực tế vụ cháy chung cư mini tại quận Thanh Xuân, TP Hà Nội vừa qua như là “giọt nước tràn ly” của những tích tụ bất cập lâu nay. Song, theo đại biểu, thực tế, nhà ở chung cư mini, nhà trọ bình dân tồn tại khách quan, là “cứu cánh” về chỗ ở cho công nhân, sinh viên nghèo, người lao động.
Do vậy, cần phải giải bài toán thực tế hiện hữu này bằng những biện pháp kỹ thuật phù hợp. “Việc bịt chặt khẽ hở trong quản lý là việc cần làm ngay nhưng siết chặt quá mức cần thiết thì sẽ đẩy người lao động, sinh viên nghèo ra đường khi họ không có điều kiện để ở những căn hộ đáp ứng yêu cầu cao”, đại biểu nói.
Theo đại biểu, thời gian qua, chúng ta đã cố gắng thiết kế nhiều chính sách hấp dẫn hỗ trợ các nhà đầu tư các nhà dự án nhà ở xã hội nhưng vẫn rất ít doanh nghiệp mặn mà vì thủ tục rườm rà, lựa chọn xây dựng ở vị trí không phù hợp…
“Sự tồn tại của hàng “núi” thủ tục, cả “rừng” quy định hành chính cùng với những rủi ro pháp lý khác là nguyên nhân căn bản làm nản lòng nhà đầu tư. Do vậy, cần tháo gỡ ngay nút thắt, điểm nghẽn này thì nguồn lực xã hội mới được giải pháp”, đại biểu nói và đề nghị xem doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội là đối tượng ưu tiên đặc biệt thì mục tiêu cao cả mới trở thành hiện thực.
Tranh luận với ý kiến không nên siết chặt “chung cư mini”, đại biểu Leo Thị Lịch (đoàn Bắc Giang) nhấn mạnh, việc tạo điều kiện cho người có thu nhập thấp để có chỗ ở, học tập và lao động rất cần thiết nhưng không vì thế mà buông lỏng công tác quản lý nhà nước về xây dựng cơ sở hạ tầng và quản lý đô thị ở khu nhà ở, nhà trọ và khu chung cư đối với người lao động có thu nhập thấp mà không đảm bảo an toàn đối với những người này.
Theo đại biểu, việc cấp phép sai, không đúng quy định về cấp phép xây dựng cần phải xử lý nghiêm minh. Đại biểu ví dụ, như ngôi nhà ở Thanh Xuân, TP Hà Nội xảy ra cháy vừa qua là cấp phép 6 tầng nhưng xây dựng 9 tầng, sai phép.
Chủ chung cư mini này có đến 8 cơ sở chung cư mini như vậy và tồn tại trong 10 năm. Rõ ràng, xây dựng như vậy là rất nguy hiểm đến tính mạng con người khi thuê nhà ở.
“Đó là việc quản lý nhà nước buông lỏng, biết nhưng không xử lý để tồn tại. Đấy là kẽ hở trong công tác quản lý của chúng ta”, đại biểu chỉ rõ và đề nghị cần phải làm nghiêm khắc vấn đề này.
Một khía cạnh khác được đại biểu Leo Thị Lịch đề cập là công tác phòng cháy, chữa cháy (PCCC). Theo đại biểu, chỉ qua sơ bộ rà soát của một quận mà có 65 cơ sở cho thuê về chung cư mini, trong đó hầu hết lại không đảm bảo về công tác PCCC.
Song, báo cáo của cơ quan chức năng về PCCC lại cho biết không có quy định về công tác PCCC cho nhà ở riêng lẻ. Vì vậy, đại biểu đề nghị sửa đổi, bổ sung trong thời gian tới.
“Lỗ hổng” trong pháp luật theo những “lỗ hổng” trong quản lý
Cũng đề cập đến chung cư mini, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) nêu thực trạng pháp luật. Theo đại biểu, quy định của pháp luật hiện hành về loại hình nhà ở này rất lỏng lẻo.
“Tại Khoản 2, Điều 46 của Luật Nhà ở hiện hành có dành một khổ để mô tả về loại hình nhà ở này nhưng không rõ về tiêu chuẩn, về quy chuẩn cũng như về yêu cầu quản lý, thậm chí là định danh cũng không thật sự rõ ràng. Trong khi đó thì cả xã hội gọi sản phẩm này là chung cư mini, một thuật ngữ không có trong luật. Chính vì quy định lỏng lẻo như vậy dẫn đến thiếu một hành lang pháp lý phù hợp, gây lúng túng trong quản lý, gây áp lực cho hạ tầng đô thị và đặc biệt là tiềm ẩn nguy cơ cao đối với sự an toàn của người dân”, đại biểu nói và cho rằng những “lỗ hổng” trong pháp luật thời gian vừa qua đã kéo theo những “lỗ hổng” trong quản lý.
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy phân tích, với quy định hiện hành, một cá nhân hoặc hộ gia đình có thể đứng ra xây dựng chung cư mini để bán mà không bị khống chế về số lượng căn hộ, chỉ bị khống chế về chiều cao là không được vượt quá 6 tầng và thủ tục thì rất đơn giản, chỉ cần xin cấp giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ.
Trong khi đó, đối với các chung cư, dù là quy mô lớn hay quy mô nhỏ, cũng đều có tính chất rất phức tạp về kỹ thuật, yêu cầu cao về độ an toàn bởi vì nó liên quan đến sinh mệnh của nhiều con người. Song, bởi vì đứng dưới danh nghĩa là nhà ở riêng lẻ cho nên tất cả các chung cư mini hiện nay đều không chịu sự ràng buộc bởi thủ tục tiền kiểm cũng như hậu kiểm của Sở Xây dựng như đối với các chung cư thông thường khác.
Nêu hiện trạng của các chung cư mini hiện nay, đại biểu cho biết, khoảng 10 năm trở lại đây chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng của các chung cư mini. Riêng TP Hồ Chí Minh có tới 42.200 nhà cho thuê kiểu chung cư mini và điều đáng nói là hầu hết các chung cư mini hiện nay đều được xây dựng trên diện tích đất nhỏ hẹp, nằm sâu trong ngõ hẻm, nơi tập trung đông đúc dân cư và tiềm ẩn nguy cơ cao về an toàn cháy nổ và khi xảy ra cháy thì các xe cứu hỏa cũng sẽ rất khó tiếp cận.
“Nhiều chung cư mini hiện nay được các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng tổng kết với nhiều không “không ban quản lý, không quy chế vận hành, không lối thoát hiểm, quy chuẩn PCCC…””, đại biểu cho hay.
Đặc biệt, nữ đại biểu là Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH cũng chỉ ra rằng, ngoài lỗ hổng về mặt luật pháp, thực tiễn thực thi cũng đặt ra nhiều vấn đề, trong đó, nhiều chung cư mini đã xây dựng sai phép, trái phép, không bảo đảm an toàn.
“Nhiều công trình xây dựng được phát hiện với lỗi phổ biến là vượt tầng để tối đa hóa lợi nhuận. Chúng ta cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng tình trạng “phạt cho tồn tại” hoặc là “cưỡng chế trên văn bản” đã diễn ra trong một thời gian dài, đối với nhiều công trình xây dựng mà chưa có giải pháp triệt để”, đại biểu nhấn mạnh.
 |
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy phát biểu tại phiên họp. |
Đề cập đến nhu cầu của người dân, đại biểu cho rằng, vẫn phải khẳng định rằng sự ra đời của các chung cư mini thời gian vừa qua đã đáp ứng nhu cầu của nhiều người dân có mức thu nhập trung bình thấp, chỉ cần khoảng 800 triệu đồng là có thể có được một căn hộ ở vị trí tương đối trung tâm, thuận lợi cho công việc, học hành.
“Và với khả năng tài chính eo hẹp, nhiều người lao động ở đô thị không bao giờ dám mơ có được một căn hộ chung cư bảo đảm chất lượng. Khi đó thì chung cư mini là một sự lựa chọn phù hợp để vừa đáp ứng yêu cầu có chỗ ở ổn định, vừa không phải vay mượn để đỡ áp lực hơn trong cuộc sống. Mặc dù là khi mua các căn hộ này, người dân cũng cảm nhận được nguy cơ mất an toàn nhưng tin rằng điều đó sẽ không xảy ra. Điều này càng cho thấy thị trường trầm trọng các sản phẩm nhà ở giá bình dân, phù hợp với túi tiền của phần đông người lao động”, đại biểu chỉ ra.
Theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, sau vụ cháy quán karaoke làm chết nhiều người ở tỉnh Bình Dương năm ngoái, yêu cầu rất quyết liệt được đặt ra lúc đó là cơ sở nào không bảo đảm thì phải dừng hoạt động. Tuy nhiên, đối với các chung cư mini thì không thể xử lý một cách dễ dàng như vậy được vì nơi đây đang là nơi ăn chốn ở của hàng trăm nghìn con người với hàng chục giao dịch về tài sản đã được thực hiện và nhiều tòa nhà đã bán hết và chủ đầu tư thì cũng đã rời khỏi từ lâu.
Do đó, đại biểu cũng thể hiện sự thống nhất rất cao với ý kiến của Chủ tịch Quốc hội rằng nhu cầu thực tế của người dân cần phải được bảo đảm nhưng dứt khoát không hợp thức hóa những sai phạm của chung cư mni trong Luật Nhà ở, vừa phải quy định chặt chẽ đối với loại hình này, vừa phải có điều khoản chuyển tiếp để bảo đảm ổn định cuộc sống của người dân và bảo đảm an toàn tính mạng cho người dân.
Từ đó, đại biểu nêu 3 kiến nghị. Thứ nhất, Chính phủ tiếp tục triển khai những giải pháp ưu đãi để khơi thông nguồn cung nhà ở xã hội và nhà ở thương mại giá bình dân. Theo đại biểu, đây là một trong những giải pháp mấu chốt để giải quyết gốc rễ vấn đề chốn ở an toàn cho người có thu nhập thấp.
Thứ hai, Chính phủ chỉ đạo các cơ quan hiện nay đang tiến hành thanh tra, kiểm tra các chung cư mini, bên cạnh việc kiểm tra để phát hiện vi phạm là rất cần thiết nhưng qua kiểm tra cũng cần phải hướng dẫn kịp thời cho người ta phải có các giải pháp phòng ngừa an toàn cháy nổ.
Thứ ba, đại biểu kiến nghị, trong nghị quyết của kỳ họp Quốc hội lần này thì có nội dung yêu cầu về bảo đảm an toàn cháy, nổ nói chung, trong đó có an toàn cháy, nổ đối với các chung cư mini càng hiện hữu .
