Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc; Đại sứ EU tại Việt Nam Bruno Angelet; Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc, đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam Kamal Malhotra đồng chủ trì diễn đàn.
Phát biểu tại diễn đàn lần này, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc cho biết đây là hoạt động được tổ chức thường niên trong khuôn khổ hoạt động của Nhóm quan hệ đối tác pháp luật – thiết chế được thành lập và vận hành theo Nghị định số 113/2014/ND-CP ngày 26/11/2014 của Chính phủ về quản lý hợp tác quốc tế về pháp luật. Thứ trưởng nhấn mạnh: “Chăm lo và bảo vệ người nghèo và nhóm yếu thế luôn là mục tiêu ưu tiên trong chính sách phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam, nhằm đảm bảo sự phát triển toàn diện và bền vững của xã hội, đảm bảo sự tham gia một cách rộng rãi, bình đẳng, thực chất của tất cả các thành phần trong xã hội trong công cuộc xây dựng, phát triển đất nước. Trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều chương trình, chính sách để thực hiện mục tiêu nói trên”.
Thứ trưởng nêu rõ trong lĩnh vực tư pháp, Việt Nam đã quan tâm và nỗ lực xây dựng Chiến lược cải cách tư pháp, hoàn thiện và tổ chức và thi thành pháp luật nhằm chăm sóc, tạo điều kiện thuận lợi cho người nghèo và nhóm yếu thế tham gia vào đời sống chính trị, xã hội, kinh tế, văn hóa tại Việt Nam. Hiến pháp năm 2013 Luật trẻ em năm 2016, Luật trợ giúp pháp lý năm 2017, Bộ luật Hình sự, Bộ luật tố tụng hình sự, Luật xử lý vi phạm hành chính… và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác tạo khuôn khổ pháp luật trong nước, thể hiện quan điểm nhất quán của Việt Nam trong thúc đẩy và bảo vệ quyền con người nói chung và quyền, lợi ích của người nghèo, nhóm yếu thế trong xã hội.
Ngoài ra, Việt Nam cũng tham gia nhiều Điều ước quốc tế, Công ước quốc tế liên quan đến bảo vệ quyền trẻ em, bình đẳng giới, đăng ký, thống kê hộ tịch… Các quy định pháp luật trong nước và quốc tế khá đồng bộ, tuy nhiên việc thực thi pháp luật về bảo vệ người nghèo và nhóm yếu thế trong lĩnh vực tư pháp còn nhiều khó khăn, thách thức. Do vậy, diễn đàn lần này tập trung trao đổi về thi hành pháp luật về bảo vệ người nghèo và nhóm yếu thế trong lĩnh vực tư pháp theo định hướng chiến lược phát triển bền vững của Chính phủ Việt Nam giai đoạn 2011 – 2020 cũng như các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đáp ứng các yêu cầu của cải cách pháp luật và cải cách tư pháp.
 |
Còn Đại sứ EU tại Việt Nam Bruno Angelet khẳng định đối thoại chính sách về bảo vệ quyền của người nghèo và nhóm người dễ bị tổn thương là một trong những hoạt động quan trọng trong việc hỗ trợ Bộ Tư pháp Việt Nam nâng cao tính minh bạch trong thực thi pháp luật, tăng cường bảo vệ quyền của nhóm người này. Để làm được điều đó, Việt Nam cần tăng cường các dịch vụ công, thúc đẩy sự tham gia của xã hội dân sự, tư nhân để nâng cao khả năng tiếp cận công lý, cơ hội trợ giúp pháp lý cho người nghèo, nhóm người yếu thế, dễ bị tổn thương, từ đó nâng cao tính minh bạch của hệ thống tư pháp Việt Nam.
Nhấn mạnh tới vai trò quan trọng của Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền năm 1948, Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc, đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam Kamal Malhotra nhận định còn nhiều người không được hưởng đầy đủ các quyền cơ bản của con người, nhất là người nghèo, người dân tộc thiểu số, nhóm yếu thế, cộng đồng LGBT... Do vậy, việc xây dựng, hoàn thiện và thực thi pháp luật cần hướng đến nhu cầu của các nhóm người này để đảm bảo công lý cho mọi người, không để ai bị bỏ lại phía sau.
Tại diễn đàn, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính, Bộ Tư pháp Trần Văn Dũng nêu rõ, thời gian qua, nhất là từ khi triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013, pháp luật về tư pháp hình sự đã đạt được một số kết quả nhất định để tăng cường bảo vệ người nghèo và nhóm đối tượng yếu thế. Cụ thể, Bộ luật Hình sự năm 2015 là cơ sở pháp lý quan trọng xử lý nghiêm hành vi xâm phạm đến đối tượng yếu thế và người nghèo đồng thời áp dụng chính sách xử lý có tính hướng thiện khi các đối tượng này thực hiện hành vi vi phạm. Còn Bộ luật Tố tụng hình sự đề cao nguyên tắc mọi người đều đảm bảo bình đẳng trước pháp luật, do đó, khi tham gia quan hệ tố tụng hình sự thì người nghèo, người yếu thế trong xã hội đều được đảm bảo quyền và lợi ích của mình như các đối tượng khác. Bên cạnh chế tài hình sự, chế tài hành chính cũng có nhiều biện pháp xử lý các hành vi xâm hại tới quyền của nhóm đối tượng cần được bảo vệ trong xã hội.
Đề cập tới vai trò giám sát của Quốc hội trong thi hành pháp luật về bảo vệ người nghèo và nhóm yếu thế, ông Nguyễn Hoàng Mai, Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội nhận định hệ thống pháp luật của nước ta ngày càng hoàn thiện và tương đối đầy đủ để hỗ trợ và bảo vệ người nghèo và nhóm yếu thế. Song, ông Mai cũng chỉ ra các hạn chế trong xây dựng pháp luật liên quan tới các đối tượng này như một số quy định không phù hợp thực tiễn (chế độ bảo trợ người cao tuổi, người khuyết tật; quy định liên quan tới người nhiễm HIV/AIDS giai đoạn cuối, về cai nghiện bắt buộc, hỗ trợ nạn nhân bị bạo lực gia đình…). Đồng thời còn thiếu một số Luật chuyên ngành điều chỉnh các vấn đề về chăm sóc sức khỏe tâm thần, nhóm người chuyển giới, người làm công tác xã hội chuyên nghiệp. Ngoài ra, vẫn còn tồn tại sự kỳ thị, phân biệt đối xử với một số bộ phận nhóm người yếu thế; chất lượng dịch vụ hỗ trợ bảo vệ các đối tượng này còn hạn chế; một bộ phận người yếu thế còn ỷ lại vào các chính sách…
Do vậy, cần tiếp tục tăng cường vai trò giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp trong xây dựng và thi hành pháp luật; tăng cường thông tin tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ người nghèo, người yếu thế; tạo điều kiện phát huy vai trò của các tổ chức đại diện cho nhóm yếu thế; nhân rộng mô hình Tòa gia đình và Người chưa thành niên…
