Dân vận khéo thì hòa giải thành

Như tin đã đưa, ngày 13/7, Ban Dân vận Trung ương, Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp Đảng Đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ban Cán sự Đảng TANDTC phối hợp tổ chức Hội nghị trực tuyến “Công tác dân vận trong hoạt động hòa giải” với 63 điểm cầu địa phương.

Hòa giải thành 80,6% vụ việc 

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai cho biết, hoạt động hòa giải tồn tại từ lâu trong đời sống xã hội, là cách thức tốt đẹp được lựa chọn để giải quyết những xích mích, mâu thuẫn giữa các cá nhân, gia đình trong cộng đồng dân cư, góp phần phát huy văn hóa dân tộc, tăng cường tình làng, nghĩa xóm, mối liên kết tình cảm của văn hóa làng xã. 

Hơn 20 năm qua, với sự tham gia tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ngành Tư pháp, chính quyền các địa phương, nhất là chính quyền ở cơ sở, hoạt động hòa giải ở cơ sở đã đạt được những kết quả đáng khích lệ.

Con số gần 100.000 tổ hòa giải cơ sở, 600.000 hòa giải viên, gần 900.000 vụ, việc đã được tiến hành hòa giải trong 5 năm qua với tỷ lệ 80,6% hòa giải thành mang lại nhiều ý nghĩa sâu sắc, không chỉ hàn gắn những xích mích, mâu thuẫn phát sinh, mà còn tăng cường sự hiểu biết, tinh thần tương thân tương ái, đoàn kết, thắt chặt tình cảm, giảm bớt gánh nặng cho chính quyền cơ sở, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Dẫn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong tác phẩm “Đời sống mới” năm 1947, Trưởng Ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai khẳng định: “Người là gốc của nước, nếu mọi người đều làm tốt đời sống mới thì dân tộc nhất định sẽ phú cường”. 

Như vậy, thực tế cho thấy, hòa giải là nhiệm vụ quan trọng của các cơ quan hành chính và tư pháp. Nghị quyết của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đều nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác hòa giải.

Theo bà Trương Thị Mai, bản chất của hoạt động hòa giải chính là công tác dân vận. Những mô hình “Tổ hòa giải 5 tốt”, “Tổ hòa giải điển hình tiên tiến”, các tổ hòa giải, hòa giải viên tiêu biểu ở nhiều nơi đã khẳng định không vận động tốt không thể hòa giải có hiệu quả.

Trưởng Ban Dân vận Trung ương cho rằng, với Luật Hòa giải ở cơ sở, Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án và hoạt động của hòa giải viên lao động, trọng tài lao động trong quy định của Bộ luật Lao động góp phần giải quyết tranh chấp lao động, cùng với các cơ chế hòa giải, đối thoại được quy định trong Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Đất đai, Luật Khiếu nại, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng... hoạt động hòa giải đã bao quát hầu hết các lĩnh vực đời sống xã hội.

Quá trình hòa giải là quá trình tuyên truyền, vận động chính sách, pháp luật; nêu cao nhận thức, trách nhiệm, tinh thần tự nguyện, ý thức chấp hành pháp luật; gắn với lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân; tạo sự đồng thuận, tích cực hòa giải để tìm được tiếng nói chung, giải tỏa được vướng mắc, mâu thuẫn. 

 Quá trình đó cũng là quá trình phối hợp nhịp nhàng giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ngành Tư pháp, TAND, các cơ quan, tổ chức với chính quyền địa phương, nhất là chính quyền cơ sở, cùng với việc quan tâm xây dựng, động viên đội ngũ hòa giải viên có uy tín, kiến thức, kinh nghiệm, nhiệt tình tham gia công tác hòa giải có hiệu quả.

Phải nắm sát tâm tư, nguyện vọng của nhân dân 

Phát biểu tại Hội nghị, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn cho biết, những kết quả đã đạt được của công tác hòa giải trong thời gian qua đã khẳng định chủ trương, lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về hòa giải là đúng đắn và rất cần thiết, góp phần giải quyết kịp thời, tận gốc các mâu thuẫn, tranh chấp trong gia đình, cộng đồng, giữ gìn đoàn kết, ổn định và đồng thuận xã hội. 

Đồng thời góp phần phòng ngừa, hạn chế vi phạm pháp luật, tội phạm, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; giảm áp lực cho các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị.

Theo ông Trần Thanh Mẫn, muốn hòa giải hiệu quả cần phát huy vai trò của lực lượng nòng cốt, người tiêu biểu, có uy tín ở cộng đồng; cần nắm chắc luật pháp. Đặc biệt trong phân công phải rõ vai, đúng người, đúng việc; trong hòa giải phải kiên trì, nắm được tâm tư, nguyện vọng, vận dụng vào từng trường hợp cụ thể.

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình thì cho rằng, hòa giải là thiết chế đa năng, giải quyết tất cả các xung đột, từ dân sự đến kinh tế, kinh doanh thương mại, hôn nhân gia đình, tư pháp, thậm chí các xung đột chính trị. Đồng thời khẳng định, chúng ta đang ở thời điểm tổng kết nhiệm kỳ, tiến hành Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội 13 của Đảng. Công tác dân vận là một trong những thành tựu ấn tượng của nhiệm kỳ này.

Trên cơ sở triển khai chỉ thị của Đảng, tổng kết thực tiễn xét xử và tham khảo kinh nghiệm quốc tế, tòa án đã tiến hành thí điểm hòa giải tại một số địa phương. Với kết quả rất tính cực của thiết chế hòa giải, Tòa án đã xây dựng Luật Hòa giải và được Quốc hội thông qua với tỷ lệ tán thành rất cao (hơn 90%). Luật có hiệu lực từ ngày 1/1/2021.

Có thể nói thực chất hòa giải của Tòa án chính là công tác dân vận. Để hòa giải thành công không chỉ có hiểu biết pháp luật, có chuyên môn sâu mà điều quan trọng là phải có tấm lòng nhân ái và thiện tâm. 

“Tất cả vụ án hòa giải thành công đều có phương pháp dân vận khéo, vận động chạm đến trái tim, làm thức tỉnh lòng cao thượng, sự vị tha, sẵn sàng chia sẻ cảm thông của các bên tranh chấp”, ông Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.

Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, muốn “khéo” thì các hòa giải viên, cán bộ, chính quyền các cấp không chỉ chú trọng công tác dân vận, hòa giải nói riêng mà đặc biệt phải nắm chắc các quy định của pháp luật, phải có lý, có tình. Muốn dân hiểu thì phải có uy tín, nói trên quan điểm của nhân dân, xuất phát từ tấm lòng.

Trong hòa giải cũng như thực hiện công tác dân vận, ngoài việc tham gia để làm cho các mâu thuẫn từ to thành nhỏ, từ nhỏ thành không có gì, góp phần tiết kiệm thời gian của bộ máy và không khí xã hội tốt hơn thì trong quá trình thực hiện hòa giải nói riêng và công tác dân vận nói chung phải nắm sát tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, cũng như những bất cập trong cơ chế, chính sách của nhà nước, pháp luật. Đây cũng là một kênh rất quan trọng để phản biện chính sách, cùng nhau hoàn thiện chính sách, pháp luật.