COVID-19 có ảnh hưởng lĩnh vực vận tải hàng hóa?
Theo Nghị định 10/2020/NĐ-CP quy định về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, kể từ 1/7/2021, các loại xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách có sức chứa từ 9 chỗ trở lên, ô tô kinh doanh vận tải hàng hóa bằng công-ten-nơ, xe đầu kéo sẽ phải lắp camera đảm bảo ghi, lưu trữ hình ảnh của người lái xe trong quá trình xe tham gia giao thông.
Tuy nhiên, khi chỉ còn hai tuần nữa là đến ngày thực thi chính sách; ngày 14/6 vừa qua, Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) gửi công văn kiến nghị lên Chính phủ về việc đề xuất giải pháp tháo gỡ khó khăn trong việc thực hiện quy định lắp camera trên phương tiện của đơn vị kinh doanh vận tải do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19.
Bộ GTVT kiến nghị từ 1/7/2021 đến hết 31/12/2021, chưa xử lý với xe ô tô kinh doanh vận tải hàng hoá bằng côngten-nơ, xe đầu kéo; từ 1/7/2021 đến hết 30/6/2022, chưa xử lý với xe ô tô kinh doanh vận tải hành khách có sức chứa từ 9 chỗ (kể cả người lái xe) trở lên.
Trong công văn này, Bộ cho biết đã nhận được phản ánh từ nhiều hiệp hội doanh nghiệp vận tải, theo đó các đơn vị kinh doanh vận tải hàng hóa, vận tải hành khách gặp nhiều khó khăn trong sản xuất kinh doanh do dịch COVID-19, dẫn đến doanh thu vận tải bị giảm sút.
Tuy nhiên, theo báo cáo tình hình kinh tế - xã hội tháng 5 và 5 tháng đầu năm 2021 của Tổng cục Thống kê, vận tải hàng hóa tháng 5/2021 ước tính đạt 139,4 triệu tấn hàng hóa vận chuyển, tăng 2,8% so với tháng trước. Tính chung 5 tháng đầu năm 2021, vận tải hàng hóa đạt 739 triệu tấn hàng hóa vận chuyển, tăng 10,5% so với cùng kỳ năm trước.
Theo nhiều ý kiến, ảnh hưởng COVID-19, lĩnh vực vận tải hành khách thực sự bị ảnh hưởng nặng nề; nhưng lĩnh vực vận tải hàng hóa thì thậm chí trong một số phân khúc, còn có sự tăng trưởng.
Đáng chú ý, chỉ cách đây 1 tháng, Tổng cục Đường bộ (Bộ GTVT) đã có văn bản gửi Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, bác đề xuất lùi thời hạn xử phạt vi phạm lắp camera trên xe kinh doanh vận tải. Nhưng sau đó, chính cơ quan này lại đề xuất Bộ GTVT cho lùi thời hạn.
Cần tránh tình trạng “té nước theo mưa”
Trước đó, khi dự thảo Nghị định số 10/2020/NĐ-CP, đã nhận được sự đồng thuận của các bộ, ngành, giới chuyên gia cũng như chính các doanh nghiệp vận tải.
Tinh thần chung của quy định là để tăng cường chức năng quản lý, giám sát Nhà nước với hoạt động vận tải nói riêng, các hoạt động kinh tế - xã hội khác nói chung. Việc lắp camera cũng sẽ góp phần nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp vận tải và người lái xe trong việc tuân thủ các quy định pháp luật về giao thông, giảm thiểu tai nạn giao thông (TNGT), hỗ trợ đảm bảo an ninh trật tự (ANTT).
Cũng cần nhấn mạnh, nỗ lực minh bạch hóa các hoạt động quản lý nhà nước bằng camera đang được Chính phủ liên tục thúc đẩy thời gian qua. Mới đây, ngày 03/2/2021, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đã ký quyết định phê duyệt Đề án “Đầu tư lắp đặt camera giám sát, chỉ huy điều hành giao thông phục vụ ANTT và xử lý vi phạm hành chính”.
Theo Đề án này, Việt Nam sẽ đầu tư đồng bộ, hiện đại để kết nối, chia sẻ dữ liệu, xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về ANTT, đồng bộ cơ sở dữ liệu dùng chung giữa ngành Công an và ngành GTVT (dữ liệu đăng ký, đăng kiểm, giấy phép lái xe, mã số định danh cá nhân...).
Vẫn theo Đề án này, Bộ GTVT có nhiệm vụ đưa hệ thống camera giám sát là thành phần bắt buộc trong quá trình thiết kế, xây dựng mới các tuyến đường cao tốc, quốc lộ, tuân thủ tiêu chuẩn quốc gia về hệ thống camera giám sát, chỉ huy điều hành giao thông phục vụ ANTT và xử lý vi phạm hành chính; bảo đảm kết nối, liên thông đồng bộ với hệ thống do ngành Công an quản lý để phục vụ việc theo dõi, bảo trì của cơ quan quản lý đường bộ và nhiệm vụ phát hiện vi phạm, tội phạm trên tuyến của lực lượng công an.
Trả lời báo chí mới đây, ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông (ATGT) Quốc gia cho rằng, việc lắp camera cũng giống như lắp thiết bị giám sát hành trình trước đây, chỉ khác là camera cung cấp dữ liệu hình ảnh, giám sát được trạng thái của lái xe như nghe điện thoại, mất tập trung và các hành vi mất ATGT khác. Dữ liệu từ camera giám sát sẽ giúp thu thập và phần mềm sẽ phân tích hay có người trực cảnh báo, điều chỉnh lái xe sử dụng điện thoại, góp phần giảm TNGT.
Trở lại với đề xuất của Bộ GTVT, khó khăn của một số ngành do đại dịch là có thật. Chính phủ đã và đang có các biện pháp để hỗ trợ cộng đồng DN trong giai đoạn đặc biệt này. Tuy nhiên, cũng phải khẳng định một số ngành vẫn phát triển trong đại dịch, trong đó có vận tải hàng hóa. Vì vậy, cần xác định rõ ràng, với vận tải hành khách, có thể lùi thời hạn lắp camera giám sát; nhưng với vận tải hàng hóa, nên xem xét kỹ, tránh để tình trạng nại lý do bất hợp lý nhằm trì hoãn các chính sách tiến bộ.
Theo ý kiến từ một số chuyên gia trong ngành, một số doanh nghiệp vận tải hàng hóa có tâm lý không muốn bị giám sát nên tìm cách trì hoãn và dịch COVID-19 là cái cớ để kiến nghị. Lẽ ra Bộ GTVT, cơ quan đã dự thảo các quy định pháp luật trên trình Chính phủ ký trước đây, phải nghiên cứu tìm hiểu kỹ.
