Đổi mới quy trình xây dựng pháp luật theo hướng chặt chẽ, linh hoạt

Cùng điều hành hội nghị có Chánh Văn phòng Đỗ Xuân Quý và Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật Trần Anh Đức.

Công tác xây dựng, ban hành VBQPPL đi vào nền nếp

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Trần Tiến Dũng nhấn mạnh: Trải qua hơn 08 năm thi hành, Luật Ban hành VBQPPL đã góp phần quan trọng nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế ở nước ta; qua đó tạo tiền đề cho việc phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh của đất nước.

Luật Ban hành VBQPPL đã phát huy hiệu quả, làm tăng tính khả thi, tính thống nhất, đồng bộ và kịp thời của hệ thống pháp luật; giúp quy trình xây dựng, ban hành VBQPPL đi vào nền nếp ở cả Trung ương và địa phương; đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, góp phần hạn chế việc ban hành thủ tục hành chính; kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề trong công tác ban hành văn bản; công tác tổ chức thi hành pháp luật ngày càng có chiều sâu.

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai thi hành Luật Ban hành VBQPPL cho thấy Luật cần được nghiên cứu sửa đổi để đáp ứng các yêu cầu phát sinh từ thực tiễn, phù hợp hơn với tình hình phát triển kinh tế - xã hội, nhất là sau đại dịch Covid-19. Đồng thời nhằm thực hiện các mục tiêu hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam, hoàn thiện, đổi mới quy trình xây dựng pháp luật, xây dựng chính sách bảo đảm chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả và các mục tiêu hoàn thiện hệ thống pháp luật được Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII nêu tại Nghị quyết số 27.

Báo cáo tại Hội nghị, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật Trần Anh Đức cho biết: tính từ 01/7/2016 đến 31/12/2023, tổng số VBQPPL do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trình cơ quan có thẩm quyền và ban hành theo thẩm quyền là 7.759 văn bản. Chính quyền địa phương ban hành tổng số 90.610 VBQPPL.

Chất lượng các VBQPPL ngày càng được nâng cao, nội dung bảo đảm tính hợp hiến, cơ bản bảo đảm tính hợp pháp, thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật; bảo đảm tính khả thi, đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Công tác kiểm tra, rà soát VBQPPL được thực hiện thường xuyên, kịp thời.

Phát biểu tại Hội nghị, ông Đỗ Đức Hiển, Ủy viên thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đề xuất một số nội dung trong định hướng sửa đổi Luật Ban hành VBQPPL. Theo đó, tiếp tục đơn giản hóa, giảm bớt tầng nấc, thu gọn đầu mối các cơ quan có thẩm quyền ban hành VBQPPL; làm rõ các phạm vi, vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương; luật hóa tối đa vấn đề quan trọng của đất nước thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

“Hoàn thiện cơ chế kiểm soát chất lượng VBQPPL, nhất là văn bản dưới luật, đặc biệt là thông tư; bổ sung cơ chế để xử lý, xem xét trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, văn bản trái pháp luật để chủ động ngăn ngừa tiêu cực, lợi ích nhóm trong quá trình xây dựng, soạn thảo văn bản”, ông Hiển nhấn mạnh.

Còn bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, giám sát và phản biện xã hội, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam kiến nghị xây dựng cơ chế cụ thể để việc lấy ý kiến tham gia xây dựng chính sách, pháp luật của MTTQ Việt Nam; nghiên cứu mở rộng phản biện xã hội xuyên suốt trong quy trình xây dựng pháp luật; xây dựng một mục riêng về phản biện xã hội trong Luật Ban hành VBQPPL…

Ngoài ra, Hội nghị đã được nghe nhiều tham luận, ý kiến của các Bộ, ngành, địa phương trong công tác xây dựng, ban hành, rà soát, kiểm tra, xử lý VBQPPL. Từ đó nêu lên nhiều đề xuất, kiến nghị trong định hướng sửa đổi Luật Ban hành VBQPPL.

Gắn trách nhiệm của các chủ thể trong xây dựng pháp luật

Phát biểu kết luận, Bộ trưởng Lê Thành Long nêu rõ: Luật Ban hành VBQPPL đã trải qua thời kỳ tương đối dài, từ Luật năm 1996, 2002, 2008, 2015, 2020. Trong suốt quá trình đó, pháp luật về ban hành VBQPPL đã có những đóng góp cơ bản trong phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh; trong công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực; xử lý các vấn đề quốc tế, hội nhập; thực hiện các chính sách qua các thời kỳ của Đảng, Nhà nước.

“Vì vậy, cần xác định rõ quan điểm, cách tiếp cận trong định hướng sửa đổi Luật Ban hành VBQPPL bởi luật này có tính định tính và tính đặc thù xã hội rất lớn”, Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng đã chỉ ra một số hạn chế trong pháp luật nói chung và Luật Ban hành VBQPPL nói riêng, trong đó phải kể đến một số trường hợp, thủ tục ban hành VBQPPL còn rườm rà, thiếu linh hoạt, không kịp và không xử lý được một số vấn đề phát sinh.

Nghị quyết số 27-NQ/TW đặt ra nhiều yêu cầu đối với công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, trong đó có việc tiếp tục nghiên cứu đổi mới quy trình xây dựng, ban hành VBQPPL. Theo đó, Bộ trưởng đề nghị tiếp tục nghiên cứu đổi mới quy trình xây dựng pháp luật theo hướng chặt chẽ nhưng có độ mở, độ linh hoạt nhất định để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn; làm tốt từng khâu, đặt yêu cầu cao về chất lượng, bám sát và kịp thời đáp ứng yêu cầu của thực tiễn kết hợp hiệu lực áp dụng trực tiếp.

Nghiên cứu để đưa ra các quy định nhằm phát huy tính năng động, sáng tạo, tích cực gắn với vai trò, trách nhiệm của các chủ thể, đặc biệt là Chính phủ, nâng cao năng lực phản ứng chính sách, xử lý các vấn đề cấp bách phát sinh từ thực tiễn.

Nâng cao vai trò và trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong xây dựng, ban hành VBQPPL, nhất là trong việc soạn thảo, thẩm định, thẩm tra, kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa, hợp nhất và tổ chức thi hành pháp luật.

Tiếp tục phát huy, bảo đảm dân chủ trên cơ sở tăng cường thu hút sự tham gia rộng rãi của chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, người dân, doanh nghiệp trong xây dựng pháp luật; đảm bảo tính tương thích với điều ước quốc tế, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong xây dựng pháp luật.

Bộ trưởng cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp trong quá trình nghiên cứu, xây dựng dự án Luật Ban hành VBQPPL trong thời gian tới và giao Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị hoàn thiện Báo cáo tổng kết để sớm báo cáo Chính phủ, nghiên cứu đề xuất sửa đổi Luật này.