Đối thoại trực tuyến về cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp

Thưa bà Nguyễn Minh Phương, xin bà cho biết đôi nét về chỉ số Chi phí tuân thủ pháp luật? (hoangduy…@gmail.com) 

Chỉ số Chi phí tuân thủ pháp luật (gọi tắt là chỉ số B1) là một trong những chỉ số nằm trong mục Quản trị theo đánh giá của Diễn đàn kinh tế thế giới (World Economic Forum - WEF) được thể hiện thông qua chỉ số: “Burden of goverment regulation”. 

Chỉ số B1 có thể được hiểu là chỉ số tổng hợp ý kiến cảm nhận (thông qua trả lời câu hỏi khảo sát) về mức độ tạo thuận lợi hay gây khó khăn cho doanh nghiệp trong tuân thủ những quy định của pháp luật (làm phát sinh chi phí tuân thủ pháp luật: chi phí hành chính; chi phí đầu tư để tuân thủ quy định; phí, lệ phí; chi phí rủi ro pháp lý; chi phí không chính thức), được xếp theo thang bậc đánh giá tính từ mức 01 (kém nhất) đến mức 07 (tốt nhất).

Chỉ số B1 là một trong những chỉ số quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến việc đánh giá chỉ số năng lực cạnh tranh vì nếu gánh nặng chi phí tuân thủ pháp luật mà các doanh nghiệp phải gánh chịu lớn do quy định pháp luật phức tạp, đặt ra nhiều yêu cầu, điều kiện, do mức phí và lệ phí không hợp lý thì sẽ tạo ra chi phí hành chính, chi phí đầu tư, phí và lệ phí cao; quy định pháp luật không rõ ràng, không khả thi sẽ tạo thêm chi phí cơ hội và chi phí không chính thức cho các doanh nghiệp. 

Bên cạnh đó, nếu việc tổ chức thi hành pháp luật không tốt sẽ làm gia tăng chi phí hành chính, chi phí không chính thức hoặc chi phí rủi ro pháp lý, làm mất cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này gây tốn kém cho doanh nghiệp, cản trở các doanh nghiệp đầu tư, hạn chế năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, cản trở phát triển kinh tế - xã hội.

Chỉ số Chi phí tuân thủ pháp luật (gọi tắt là chỉ số B1) là một trong những chỉ số nằm trong mục Quản trị theo đánh giá của Diễn đàn kinh tế thế giới (World Economic Forum - WEF) được thể hiện thông qua chỉ số: “Burden of goverment regulation”. 

Chỉ số B1 có thể được hiểu là chỉ số tổng hợp ý kiến cảm nhận (thông qua trả lời câu hỏi khảo sát) về mức độ tạo thuận lợi hay gây khó khăn cho doanh nghiệp trong tuân thủ những quy định của pháp luật (làm phát sinh chi phí tuân thủ pháp luật: chi phí hành chính; chi phí đầu tư để tuân thủ quy định; phí, lệ phí; chi phí rủi ro pháp lý; chi phí không chính thức), được xếp theo thang bậc đánh giá tính từ mức 01 (kém nhất) đến mức 07 (tốt nhất).

Chỉ số B1 là một trong những chỉ số quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến việc đánh giá chỉ số năng lực cạnh tranh vì nếu gánh nặng chi phí tuân thủ pháp luật mà các doanh nghiệp phải gánh chịu lớn do quy định pháp luật phức tạp, đặt ra nhiều yêu cầu, điều kiện, do mức phí và lệ phí không hợp lý thì sẽ tạo ra chi phí hành chính, chi phí đầu tư, phí và lệ phí cao; quy định pháp luật không rõ ràng, không khả thi sẽ tạo thêm chi phí cơ hội và chi phí không chính thức cho các doanh nghiệp. 

Bên cạnh đó, nếu việc tổ chức thi hành pháp luật không tốt sẽ làm gia tăng chi phí hành chính, chi phí không chính thức hoặc chi phí rủi ro pháp lý, làm mất cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này gây tốn kém cho doanh nghiệp, cản trở các doanh nghiệp đầu tư, hạn chế năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, cản trở phát triển kinh tế - xã hội

Tôi theo dõi qua báo chí, biết kết quả thực hiện nhiệm vụ nâng xếp hạng chỉ số Chi phí tuân thủ pháp luật rất tích cực, bà nói rõ hơn về những kết quả này? (Binhminhtp... @gmail.com) 

Đúng vậy, điều đáng mừng là với những nỗ lực của Chính phủ nói chung và Bộ Tư pháp nói riêng, ngày 08/10/2019, Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) công bố Báo cáo cạnh tranh toàn cầu năm 2019. Theo đó, chỉ số B1 của Việt Nam năm 2019 đã có sự cải thiện vượt bậc so với năm 2018. Theo đó, năm 2019, Việt Nam đã cải thiện về điểm số và vị trí xếp thứ hạng về chỉ số B1 so với năm 2018, điểm số và vị trí xếp hạng của Việt Nam về chỉ số B1 được nâng lên 17 bậc so với năm 2018. Đây có thể nói là số bậc đã đạt và vượt chỉ tiêu mà Chính phủ đã đề ra trong Nghị quyết số 02/NQ-CP, năm 2019 tăng ít nhất 2 bậc.

 Báo cáo cạnh tranh toàn cầu năm 2019 cho thấy chỉ số B1 của Việt Nam:

- Đạt 3.4/7 (tăng 0,3 điểm so với năm 2018), tương ứng với số điểm 39.8/100 (năm 2018, chỉ đạt 34.6/100);

- Xếp hạng thứ 79/141 nước (năm 2018, xếp thứ 96/140 nước);

- Đứng vị trí thứ 7 trong 9 nước ASEAN (năm 2018, Việt Nam đứng thứ 9 trong 9 nước ASEAN được WEF khảo sát, đứng sau Brunei và Philippines. 

Năm 2019, điểm số và xếp thứ hạng chỉ số B1 của Việt Nam đã vượt qua Brunei - xếp thứ 83 và Philippines - xếp thứ 103).

Xin được hỏi ông Phan Đức Hiếu, chỉ số Chi phí tuân thủ pháp luật được hiểu là chỉ số tổng hợp ý kiến cảm nhận của doanh nghiệp thông qua trả lời câu hỏi khảo sát. Vậy theo ông, đâu là điểm khó khăn đáng lưu tâm khi chúng ta thực hiện cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật?  (lemaianh...@gmail.com)

Chi phí tuân thủ pháp luật là khái niệm rộng, là gánh nặng của người dân, doanh nghiệp khi tuân thủ các quy định pháp luật, nằm ở mọi khâu, dưới nhiều hình thức khác nhau như thời gian thực hiện thủ tục hành chính, gánh nặng hồ sơ, phí lệ, phí… Thậm chí, nhiều vấn đề trừu tượng hơn nhưng mang lại chi phí cho doanh nghiệp như: tăng giá thành, chi phí đầu tư nâng cấp thiết bị, thay đổi quy trình công nghệ…

Đôi khi còn nằm cả ở những thứ khó đưa thành chỉ tiêu đo lường cụ thể như cảm nhận về sự thoải mái, khó khăn đến từ sớm xếp hàng, khó khăn để nộp hồ sơ. Ví dụ như tôi cấp đổi giấy phép lái xe quốc tế tôi cảm nhận tốt mặc dù quy định, chi phí không thay đổi nhưng cảm nhận về gánh nặng tuân thủ pháp luật là tốt. Khó đầu tiên là khái niệm rộng, đòi hỏi cải cách bao trùm, cả chất lượng quy định lẫn môi trường thuận lợi cho người thực thi.

Đối với người cải cách, thì cái khó đòi hỏi các cải cách không chỉ là nằm trên giấy, như sửa đổi một quy định hay thay đổi một quy trình thủ tục,… mà đòi hỏi các thay đổi đó phải tạo ra được tác động tích cực cho đa số cộng đồng người dân và doanh nghiệp, thực sự mang lại thoải mái, niềm tin cũng như giảm bớt sự lo lắng, sợ hãi và chi phí về tiền bạc và thời gian cho họ.

Thưa ông Phan Đức Hiếu, ông từng nói “Luật pháp rất đắt đỏ, một chữ viết ra có thể gây tốn kém hàng tỷ đồng cho doanh nghiệp”. Tại sao ông lại nhận định như vậy và cần làm gì để pháp luật không gây tốn kém cho doanh nghiệp? (hoaphuong....@yahoo.com.vn) 

Theo quan sát của tôi, có nhiều quy định mà tạo ra chi phí rất lớn cho doanh nghiệp trong viêc tuân thủ quy định đó. Chi phí đó có thể là yêu cầu phải nâng cấp quy trinh, công nghệ sản xuất, kinh doanh hay đáp ứng yêu cầu về nhân lực,…. Đôi khi chi phí tạo ra chỉ là do một quy định kém rõ ràng mà dẫn đến doanh nghiệp không thể tuân thủ hoặc kéo dài thời gian thực hiện quy định đó do phải hỏi ý kiến của nhiều cơ quan; trong trường hợp này có thể làm mất đi một cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp hay tốn kém rất nhiều chi phí thời gian, thậm trí cả chi phí phi chính thức.

Để giải quyết vấn đề này thì trước hết cơ quan xây dựng và thực thi chính sách phải nhận thức sâu sắc rằng quy định có thể tạo ra chi phí rất lớn cho doanh nghiệp, có thể làm mất cơ hội kinh doanh của doanh nghiệp, làm méo mó cạnh tranh. Như vậy, trong soạn thảo và ban hành phải luôn đặt bài toán giữa lợi ích xã hội mà quy định nhằm tới với chi phí mà quy định tạo ra cho xã hội; lợi ích của quy định đó chỉ được coi đó là lợi ích xã hội phải lớn hơn chi phí tạo ra. Trong quá trình thực thi pháp luật, cơ quan thực thi phải luôn nhận thức rằng, tổ chức thực thi tốt, hiệu quả là góp phần giảm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp; mọi cải cách quy trình thủ tục phải luôn nhằm trả lời câu hỏi làm như vậy thì có giảm thời gian, chi phí và tạo thoải mái hơn cho doanh nghiệp và người dân không? Và điều gì còn đang là gánh nặng cho người dân và doanh nghiệp trong thực hiện các quy định pháp luật.

Thưa ông, với kết quả tích cực đã đạt được trong năm 2019, ông có cho rằng chúng ta còn “dư địa” để tiếp tục nâng xếp hạng chỉ số B1 không và cụ thể là những lĩnh vực nào? (hoangngan...@gmail.com)

Dư địa để cải cách còn rất lớn, chỉ số b1 khác với chỉ số thành phần như chỉ số khởi sự kinh doanh (đo lường thời gian thành lập 1 doanh nghiệptừ ý tưởng đến hoạt động) còn B1 là lát cắt ngang nằm ở hầu hết bao trùm tấtcảquy định phápluật. Nhưvậy, việc cải thiện chất lượng và thực thi quy định pháp luật ở bất kỳ lĩnh vực nào đều góp phần nâng cao sự hài lòng và giảm gánh nặng cho doanh nghiệp và người dân.

Thứ hai, mặc dù chỉ số Chi phí tuân thủ pháp luật đã tăng17 bậc trong bảng xếp hạng năm qua nhưng vẫn đứng 79/140 quốc gia, vẫn ở mức dưới trung bình nên dư địa và đòi hỏi cải cách là rất lớn. Nếu nhìn chỉ số này với Chỉ số về chất lượng môi trường kinh doanh theo đánh giá của Ngân hàng thế giới, thì còn nhiều lĩnh vực mà nước ta đang ở vị trí thấp so sánh với quốc gia khác, ví dụ: gia nhập thị trường, giải quyết tranh chấp hợp đồng, phá sản, đăng ký tài sản…

Theo bà Minh Phương chia sẻ thì có thể hiểu chỉ số Chi phí tuân thủ pháp luật là một trong những chỉ số quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đến việc đánh giá chỉ số Năng lực cạnh tranh, vậy bà có thể chia sẻ cụ thể hơn về khái niệm “chi phí tuân thủ pháp luật” được không? (hoanghabadinh...@ gmail.com) 

Theo tài liệu hướng dẫn của Bộ Tư pháp tại Công văn số 1083/BTP-QLXLVPHC&TDTHPL ngày 29/3/2019 thì Chi phí tuân thủ pháp luật được hiểu là các chi phí mà doanh nghiệp, người dân phải gánh chịu trong quá trình thực hiện các quy định của pháp luật. Chi phí tuân thủ pháp luật bao gồm:

(1) Chi phí hành chính: chi phí về nhân công và thời gian mà doanh nghiệp, người dân phải gánh chịu để thực hiện các yêu cầu của pháp luật, bao gồm thực hiện thủ tục hành chính với cơ quan nhà nước và các nghĩa vụ khác (ví dụ, lưu giữ thông tin hoặc cung cấp thông tin cho khách hàng, người tiêu dùng…).

(2) Chi phí đầu tư để tuân thủ quy định: chi phí mà doanh nghiệp, người dân phải đầu tư về cơ sở vật chất, máy móc thiết bị, nhân công, đào tạo,… để đáp ứng các yêu cầu theo quy định pháp luật.

(3) Phí, lệ phí: các khoản phí, lệ phí chính thức mà doanh nghiệp, người dân phải nộp trong quá trình thực hiện các thủ tục có liên quan.

(4) Chi phí rủi ro pháp lý (nếu có): chi phí tăng thêm, thiệt hại hoặc mất cơ hội kinh doanh mà doanh nghiệp, người dân phải gánh chịu do chất lượng kém của quy định pháp luật dẫn đến bị xử phạt hoặc chậm chễ trong giải quyết thủ tục.

(5) Chi phí không chính thức: Các khoản trả thêm hoặc “lót tay” liên quan đến việc xuất khẩu, nhập khẩu, sử dụng dịch vụ công cộng (ví dụ: điện thoại, điện năng), trả thuế, …  hoặc để được nhận các hợp đồng, giấy phép trong lĩnh vực công hoặc để có được các quyết định thuận lợi.

Thông qua việc cắt giảm triệt để các chi phí không hợp lý trong tuân thủ quy định pháp luật về điều kiện đầu tư kinh doanh, ngăn chặn và đẩy lùi các hành vi làm phát sinh chi phí không chính thức cho doanh nghiệp, qua đó, giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho các doanh nghiệp, góp phần cải thiện chỉ số B1, cải thiện năng lực cạnh tranh theo chỉ số năng lực cạnh tranh toàn cầu 4.0 (GCI 4.0), nâng cao thứ hạng trong các xếp hạng của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) về năng lực cạnh tranh.

Đồng thời, thông qua việc cải thiện chỉ số B1, các Bộ, cơ quan, địa phương sẽ có điều kiện xem xét, đánh giá đúng thực trạng về các chi phí tuân thủ pháp luật hiện nay. Trên cơ sở đó sẽ tính toán được lợi ích mang lại của chỉ số B1 cho các doanh nghiệp (giảm thiểu được các chi phí), tạo thuận lợi và giảm gánh nặng của chi phí B1 đối với các doanh nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết của Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội.

Theo Báo cáo Năng lực cạnh tranh toàn cầu năm 2018 của Diễn đàn Kinh tế thế giới, chỉ số Chi phí tuân thủ pháp luật của Việt Nam tại thời điểm đó có điểm số và thứ hạng thấp nhất trong khu vực ASEAN. Vậy theo bà, những nguyên nhân nào khiến chỉ số này của Việt Nam lại thấp như vậy? (Tấn Bình...@gmail.com)

Thời gian qua, chúng ta đã tập trung cải cách thể chế tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển, bằng chứng là Chính phủ ra rất nhiều nghị quyết về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực quốc gia (như Nghị quyết số 139 năm 2018 ban hành Chương trình hành động cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp; Nghị quyết số 02 năm 2019 về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2019, định hướng đến năm 2021). Báo cáo của các Bộ, ngành cũng cho thấy chúng ta đã rất nỗ lực trong việc cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, bên cạnh những nỗ lực cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, chúng ta vẫn chưa thực sự chú trọng đến cảm nhận của doanh nghiệp trong quá trình thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động đầu tư kinh doanh, vận hành của họ, chúng ta chưa đặt ra câu hỏi: với nỗ lực của Chính phủ, doanh nghiệp đã cảm thấy hài lòng hay chưa, chính phủ còn phải tiếp tục thực hiện những hoạt động gì để tạo điều kiện, động lực cho doanh nghiệp phát triển.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thứ hạng của Việt Nam bị thấp so với các nước trong khu vực ASEAN, trong đó có thể kể đến nguyên nhân quan trọng là chúng ta chưa nhận thức rõ được tầm quan trọng của việc xếp hạng trên thực tế.

Trong năm nay, tôi thấy Chính phủ rất quyết tâm cải thiện chỉ số chi phí tuân thủ pháp luật và kết quả đạt được vừa qua là rất đáng mừng. Vậy đứng ở góc độ cơ quan nghiên cứu quản lý kinh tế, ông có thể cho biết tại sao chỉ số này lại được xem là chỉ số quan trọng trong phát triển kinh tế? (Song Linh…@gmail.com). 

Ông Phan Đức Hiếu: Chỉ số này quan trọng bởi vì chi phí tuân thủ pháp luật sẽ là chi phí mà doanh nghiệp phải tính vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Do đó, nếu chi phí này cao nó sẽ làm cho sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp trở lên đắt đỏ hơn, dẫn đến kém cạnh tranh hơn.

Như vậy trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế môi trường kinh doanh của quốc gia nào có gánh nặng chi phí tuân thủ thấp thì doanh nghiệp ở đó có lợi thế và có năng lực cạnh tranh cao hơn.

Chỉ số này cũng đo kết quả chính xác nhất của cải cách. Xét cho cùng cải cách tốt là cải cách thực sự mang lại tác động tích cực cho doanh nghiệp chứ không phải cải cách trên giấy. Như vậy, những chỉ số này đòi hỏi cải cách phải thực chất hơn.

Ngoài Bộ Tư pháp được giao nhiệm vụ chủ trì nâng xếp hạng chỉ số B1, tôi muốn được tìm hiểu rõ hơn về vai trò của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương trong phối hợp thực hiện nhiệm vụ này, mong được ông Phan Đức Hiếu chia sẻ? (Quang Toản...@gmail.com).

Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương là cơ quan tham mưu cho Bộ kế hoạch đầu tư và Chính phủ trong việc soạn thảo, xây dựng Nghị quyết 02 cải thiện môi trường kinh doanh. Viện cũng là cơ quan tham mưu trong việc đôn đốc, theo dõi, đánh giá kết quả thực hiện các Nghị quyết 02.

Tuy nhiên, Viện là cơ quan chuyên môn nên Viện đã phối hợp với các cơ quan liên quan trong việc tìm hiểu, xác định các vấn đề và đề xuất các giải pháp cải cách để thực hiện các Nghị quyết 02. Như vậy, Viện cũng đã phối hợp rất chặt chẽ với Bộ Tư pháp trong năm vừa qua từ việ xây dựng các tài liệu hướng dẫn; phối hợp trong tuyên truyền phổ biến để thực hiện các nhiệm vụ theo Nghị quyết 02.

Trong nhiều trường hợp thì Viện cũng là cơ quan tổng hợp các thực tiễn cải cách tốt và chia sẻ các thực tiễn đó cho các cơ quan khác tham khảo trong việc xác định các ưu tiên và giải pháp cải cách cụ thể.

Dưới góc độ đơn vị được giao nhiệm vụ chính trong việc rà soát, đánh giá, hướng dẫn thống nhất về chi phí tuân thủ pháp luật, bà Nguyễn Minh Phương đánh giá như thế nào về thực trạng chi phí tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp hiện nay? (anhngan...@gmail.com).

Chi phí tuân thủ pháp luật hiện nay được hiểu là gánh nặng chi phí mà các doanh nghiệp, người dân phải gánh chịu trong quá trình thực hiện các quy định của pháp luật.

Theo quan điểm của Bộ Tư pháp, Chi phí tuân thủ pháp luật bao gồm có 5 loại chi phí: (i) Chí phí hành chính; (ii) Chi phí đầu tư để tuân thủ quy định; (iii) Phí, lệ phí; (iv) Chi phí rủi ro pháp lý (nếu có); và (v) chi phí không chính thức.

Thực trạng chi phí tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp hiện nay có thể được nhìn nhận xem xét, đánh giá quy định của pháp luật hiện nay điều chỉnh về lĩnh vực này. Qua rà soát, chúng tôi cho rằng còn rất nhiều quy định của pháp luật không rõ ràng, cụ thể, không khả thi, cản trở điều kiện đầu tư kinh doanh, gây khó khăn, phiền hà cho doanh nghiệp.

Mặc dù Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt việc thực hiện cắt giảm điều  kiện đầu tư kinh doanh nhưng trên thực tế việc cắt giảm, sửa đổi vẫn chưa thật sự tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp. Ví dụ như điều kiện kinh doanh cắt bỏ, nhưng lồng ghép vào các quy chuẩn kỹ thuật; sửa đổi điều kiện kinh doanh với mục đích tránh gây sự chú ý nhưng bản chất không thay đổi; một số điều kiện kinh doanh sửa đổi thậm chí gây khó khăn hơn cho doanh nghiệp;

Vẫn còn nhiều quy định không rõ ràng, khó tiên liệu, tiềm ẩn rủi ro cho doanh nghiệp; Chứng chỉ hành nghề chỉ do các cơ quan quản lý nhà nước cấp tồn tại ở hầu hết các lĩnh vực (nhất là trong lĩnh vực xây dựng); Mở rộng thêm các quy định về điều kiện kinh doanh trong thành phần hồ sơ. Với những hạn chế về chất lượng cắt giảm điều kiện kinh doanh, cần tiếp tục rà soát, đánh giá lại để tiếp tục có phương án cắt giảm thực chất hơn.

Ví dụ cụ thể như: Doanh nghiệp bán buôn rượu phải có quyền sử dụng hợp pháp kho hàng hoặc hệ thống kho hàng với tổng diện tích sàn sử dụng từ 50 m2 trở lên; Đối với doanh nghiệp phân phối rượu phải có quyền sử dụng hợp pháp kho hàng hoặc hệ thống kho hàng với tổng diện tích sàn sử dụng từ 150 m2 trở lên.

Để triển khai nhiệm vụ Nghị quyết của Chính phủ giao, thời gian qua Bộ Tư pháp đã triển khai những hoạt động gì để cải thiện chỉ số chi phí tuân thủ pháp luật, thưa bà? (maitranghue...gmail.com) 

Thực hiện nhiệm vụ được Chính phủ giao về nâng cao thứ hạng trong các xếp hạng của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) về chỉ số B1 (từ năm 2019 đến năm 2021 nâng xếp hạng Chỉ số Chi phí tuân thủ pháp luật của Việt Nam lên từ 5-10 bậc, năm 2019 ít nhất 2 bậc), Bộ Tư pháp đã nỗ lực trong việc triển khai nhiệm vụ nâng xếp hạng chỉ số B1, cụ thể là:

- Ban hành các Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 01/01/2019 của Chính phủ về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2019 và định hướng đến năm 202; Nghị quyết số 139/NQ-CP ngày 09/11/2018 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp (kèm theo Quyết định số 553/QĐ-BTP và Quyết định số 554/QĐ-BTP ngày 08/3/2019 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp);

- Ban hành tài liệu hướng dẫn Bộ, ngành, địa phương về chỉ số B1 (Công văn số 1083/BTP-QLXLVPHC&TDTHPL ngày 29/3/2019);

- Tổ chức Hội nghị về các giải pháp cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật (Tại Hà Nội ngày 12/4/2018 và Thành phố Hồ Chí Minh ngày 16/4/2018);

- Đôn đốc các Bộ, ngành, địa phương thực hiện chỉ số B1 (Công văn số 1777/BTP-QLXLVPHC&TDTHPL ngày 17/5/2019 và Công văn số 3710/BTP-QLXLVPHC&TDTHPL ngày 25/9/2019 của Bộ Tư pháp);

- Kết nối với tổ chức quốc tế có liên quan: Bộ Tư pháp đã kết nối với tổ chức Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) có trụ sở tại Geneva, Thụy Sỹ để trao đổi về một số nội dung mà Bộ Tư pháp quan tâm về Chỉ số B1, đồng thời, tổ chức Tọa đàm trực tuyến giữa Bộ Tư pháp và chuyên gia của WEF để tiếp tục trao đổi, làm rõ những nội dung liên quan đến việc nâng xếp hạng chỉ số B1 vào chiều ngày 18/6/2019 tại Trụ sở Bộ Tư pháp;

- Tăng cường công tác truyền thông thực hiện chỉ số B1: Bộ Tư pháp đã chủ động, tích cực phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo chí, phát thanh, truyền hình và chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ (Báo Pháp luật Việt Nam, Cục Công nghệ thông tin, Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật) tăng cường công tác truyền thông, cập nhật, đăng tin bài về hoạt động nâng xếp hạng chỉ số B1 của các Bộ, ngành, địa phương.

Từ trải nghiệm của mình, ông Phan Đức Hiếu thấy mô hình hay cách làm nào của bộ, ngành, địa phương có thể nghiên cứu nhân rộng trong cải thiện chỉ số B1. (thanhhoadn78...@gmail.com).

Cải cách này đo lường cảm nhận về gánh nặng trong việc tuân thủ các quy định pháp luật, do đó các thay đổi về quy trình, thủ tục hành chính sẽ có tác động trực tiếp đến việc tăng hoặc giảm chỉ số này. Gần đây có một số cải cách ở Trung ương và địa phương thực sự mang lại sự thuận tiện và giảm gánh nặng cho các cá nhân, tổ chức trong việc tuân thủ. 

Ví dụ hôm qua, Cổng Dịch vụ công Quốc gia đã cho phép thực hiện một số thủ tục hành chính hoàn toàn qua mạng mà không cần trực tiếp đến nộp hồ sơ và nhận kết quả. Tôi cũng đã thực hiện thủ tục cấp giấy phép lái xe quốc tế và thực sự thấy rất thuận lợi. 

Một số địa phương khác như Huế gần đây, Chi cục Thuế cũng đã có sáng kiến hỗ trợ chủ động cho doanh nghiệp trong việc thực hiện các nghĩa vụ về thuế. Có nghĩa rằng, chi cục Thuế đã gửi những hướng dẫn rất chi tiết cho các doanh nghiệp, nhắc nhở họ trong việc làm thế nào để tuân thủ đúng các quy định về thuế. Việc làm đó đã được các doanh nghiệp hoan nghênh tích cực, giảm được nhiều rủi ro cho doanh nghiệp. Trong nhiều trường hợp các doanh nghiệp mải làm ăn mà quên gửi báo cáo đúng thời hạn. Tuy nhiên, nhờ sự nhắc nhở chủ động mà doanh nghiệp có thể tránh được vi phạm hoặc tuân thủ pháp luật kịp thời hơn.

Dưới góc độ đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ xây dựng tài liệu hướng dẫn các bộ, cơ quan, địa phương để có cách hiểu đúng, thống nhất về chỉ số chi phí tuân thủ pháp luật cũng như phối hợp với các Bộ/ngành để cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp, bà Nguyễn Minh Phương đánh giá như thế nào về những khó khăn, thách thức trong công cuộc cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật này, thưa bà? (danhhao...@gmail.com) 

Hiện nay, việc thực hiện một số các nhiệm vụ, giải pháp để cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật có một số khó khăn, thách thức sau:

- Việc xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch của nhiều bộ, ngành và địa phương còn chậm so với yêu cầu, một số bộ, ngành và địa phương không ban hành và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp theo nội dung hướng dẫn của Bộ Tư pháp; 

- Việc thực hiện chế độ báo cáo định kỳ hàng Quý chưa được thực hiện nghiêm túc, còn mang tính hình thức, đối phó, chất lượng báo cáo chưa cao, nội dung báo cáo còn chung chung, thiếu số liệu đánh giá;

- Nguồn lực về kinh phí và biên chế thực hiện công tác nâng xếp hạng chỉ số chi phí tuân thủ pháp luật còn thiếu, chưa đáp ứng yêu cầu triển khai công việc.

Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trên là do: 

- Một số lãnh đạo các Bộ, ngành, địa phương còn chưa hiểu rõ và thực sự quan tâm tới công tác cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp nên chưa chỉ đạo kịp thời các cơ quan, đơn vị trực thuộc triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao;

- Nhiệm vụ nâng xếp hạng chỉ số chi phí tuân thủ pháp luật là nhiệm vụ mới đối với Bộ Tư pháp và với tất cả các bộ ngành, địa  phương, có phạm vi thực hiện rộng, thời gian thực hiện gấp nên Bộ Tư pháp, các Bộ, ngành, địa phương còn bối rối, lúng túng trong việc thực hiện;

- Các bộ, ngành và địa phương gặp khó khăn trong việc bố trí nguồn lực về kinh phí thực hiện nhiệm vụ, do đây là nhiệm vụ mới phát sinh, chưa được dự toán trong kinh phí triển khai hoạt động của năm 2019; đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế tại các bộ, ngành, địa phương còn thiếu về số lượng, chưa được tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ dẫn đến lúng túng trong quá trình tham mưu, giúp Thủ trưởng cơ quan, đơn vị trong quá trình triển khai nhiệm vụ.

Đối với các bộ, ngành, địa phương, thời gian qua đã có những hoạt động gì triển khai hướng dẫn của Bộ Tư pháp, thưa bà? (nguyenhangsontra...@gmail.com) 

Các Bộ, ngành và địa phương đã thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Tư pháp, triển khai đồng bộ, toàn diện các nhiệm vụ, giải pháp để giảm chi phí tuân thủ pháp luật, nâng xếp hạng chỉ số B1 như: Thực hiện rà soát, đánh giá các quy định pháp luật liên quan đến chi phí tuân thủ pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành của Bộ, ngành và địa phương; thực hiện tiếp nhận, xử lý các phản ánh, kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp trực tiếp liên quan đến cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trong thực thi công vụ, xử lý nghiêm minh các hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực trong thi hành pháp luật; đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, nhất là trong các lĩnh vực phát sinh chi phí tuân thủ pháp luật và đều đã đạt được một số kết quả nhất định.

Tuy nhiên vì đây là lĩnh vực mới nên một số Bộ, ngành, địa phương còn khá lúng túng trong việc triển khai các nhiệm vụ, đồng thời chưa dành cho hoạt động này sự quan tâm đúng mức. Chúng tôi hi vọng trong thời gian tới các bộ, ngành, địa phương sẽ tiếp tục triển khai các nhiệm vụ được nêu trong tài liệu hướng dẫn của Bộ Tư pháp và có văn bản báo cáo gửi Bộ Tư pháp theo đúng thời hạn để chúng tôi tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ. 

Có thể đánh đồng chi phí tuân thủ pháp luật với chi phí tuân thủ thủ tục hành chính không? (dieuthao...@gmail.com)

Không thể đánh đồng ở nghĩa chi phí tuân thủ pháp luật rộng hơn và lớn hơn. Chi phí thủ tục hành chính chỉ là một phần trong 5 loại chi phí thường được coi là chi phí tuân thủ pháp luật hay gánh nặng tuân thủ pháp luật đó là chi phí thủ tục hành chính, phí- lệ phí; chi phí cơ hội; chi phí phi chính thức và chi phí đầu tư mà doanh nghiệp phải bỏ ra để thay đổi các hoạt động sản xuất kinh doanh theo yêu cầu pháp luật.

Như vậy thì cải cách thủ tục hành chính chỉ giúp giảm 1 phần chi phí tuân thủ pháp luật. Chính vì vậy mà Nghị quyết 02 của Chính phủ đã đưa yêu cầu cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật là trọng tâm cải cách.

Để cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp, việc các cơ quan soạn thảo, thẩm tra nâng cao chất lượng quy định pháp luật hay việc các cơ quan thực thi (bộ, ngành, UBND, sở, huyện...) tổ chức thực thi pháp luật một cách hiệu quả là quan trọng hơn? (Đình Phong...@gmail.com).

Theo tôi thì khó có thể nói việc nào quan trọng hơn nếu như xét trên bình diện chung. Còn nếu xét ở bình diện cơ quan Trung ương thì rõ ràng việc nâng cao chất lượng soạn thảo, thẩm tra nhằm tạo ra những quy định pháp luật tốt là quan trọng hơn so với địa phương vì đây là cơ quan có nhiệm vụ chính là xây dựng và soạn thảo quy định pháp luật. 

Nếu xét trên bình diện địa phương thì cơ quan ở địa phương sẽ đóng vai trò quan trọng hơn trong việc tổ chức thực thi một cách có hiệu quả các quy định pháp luật. Vì hiện nay hầu hết việc tổ chức thực thi các quy định pháp luật thuộc nhiệm vụ và trách nhiệm của các cơ quan địa phương.

Tuy nhiên cả hai cơ quan này đều có vai trò rất quan trọng trong việc cắt giảm gánh nặng tuân thủ pháp luật. Cả hai đều phải hành động.

Từ góc độ nghiên cứu, bà Nguyễn Thị Minh Phương có thể cho biết, kinh nghiệm các nước trong khu vực và trên thế giới như thế nào trong việc đưa ra giải pháp cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp? (khanhhuyenbn...@gmail.com)

Ngay tại khu vực châu Á chúng ta cũng có thể tham khảo kinh nghiệm của một số quốc gia, ví dụ như Singapore, Malaysia...

Singapore là nước dẫn đầu về mức độ phát triển kinh tế trong khối ASEAN và được coi là quốc gia có môi trường pháp lý kinh doanh thân thiện nhất thế giới. Điểm số chi phí tuân thủ pháp luật của Singapore luôn ở mức cao nhất thế giới và của khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.

Hàng năm Singapore đều có những cái cách pháp luật và thủ tục hành chính để giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp nhằm thúc đẩy các hoạt động kinh doanh, như khởi sự doanh nghiệp, đơn giản hóa thủ tục cấp phép lao động, đăng ký tài sản, tiếp cận tín dụng, bảo đảm thực thi hợp đồng, giải quyết phá sản...Singapore luôn được biết đến là một quốc gia có thủ tục hành chính thuận tiện, phần lớn các thủ tục hành chính được điện tử hóa, thực hiện trực tuyến. Hệ thống giải quyết tranh chấp bằng Tòa án, trọng tài hay hòa giải đều áp dụng công nghệ tin học để giảm thiểu thời gian tham gia của các bên, nâng cao chất lượng giải quyết tranh chấp...

Tương tự Singapore, Malaysia cải cách rất nhiều thủ tục hành chính và văn bản pháp luật sau giai đoạn khủng hoảng tài chính Châu Á năm 2008. Malaysia có chủ trương phát triển một nền kinh tế với thành phần tư nhân làm chủ đạo.

Malaysia sử dụng một công ty tư nhân chuyên trách rà soát các chi phí tuân thủ pháp luật không cần thiết tại các văn bản pháp luật. Việc rà soát các chi phí tuân thủ pháp luật không cần thiết đã tác động tích cực vào năng suất của nền kinh tế và được coi là một hoạt động then chốt trong kế hoạch nâng cao năng suất quốc gia.

Như vậy, một quy định pháp luật sẽ được đánh giá tác động trước khi soạn thảo. Sau khi quy định được ban hành thì tiếp tục được theo dõi việc thực thi để xác định xem quy định này có cần thiết cho doanh nghiệp, nền kinh tế hay không. Toàn bộ quá trình đánh giá tác động, soạn thảo hay theo dõi việc thi hành luôn luôn được tham vấn với các doanh nghiệp để giảm thiểu các chi phí tuân thủ pháp luật (bao gồm cả chi phí tài chính và chi phí thời gian).

Có nhận xét thẳng thắn rằng các thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh không cần thiết chưa thực sự được bãi bỏ hết, doanh nghiệp có phản ánh điều đó đến Viện của ông Hiếu không, thưa ông Hiếu? (lamdong...@gmail.com).

Tôi đồng ý với ý kiến của bạn. Viện chúng tôi thường xuyên nhận được các phản ánh của doanh nghiệp về các bất cập thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh. Hơn nữa, Viện cũng thường xuyên chủ động gặp gỡ, làm việc với cộng đồng doanh nghiệp, Hiệp hội doanh nghiệp để thu thập ý kiến về các khó khăn, bất cập liên quan đến thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh.  Tôi cũng chia sẻ với bạn rằng cắt giảm các điều kiện kinh doanh vẫn là một trong những trọng tâm cải cách của Chính phủ trong nhiều năm tiếp theo và Nghị quyết 02 năm 2020. Nhưng tôi cũng nhấn mạnh rằng, bãi bỏ điều kiện kinh doanh không cần thiết không phải là cắt giảm cơ học mà là sự thay đổi về tư duy, về phương thức, cách thức quản lý Nhà nước hướng đến các phương thức quản lý một cách có hiệu quả.

Thưa bà Minh Phương: Việc tiếp nhận, kịp thời xử lý các phản ánh, kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp, nhất là đối với các phản ánh, kiến nghị trực tiếp liên quan đến cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật trong năm 2019, theo ghi nhận của Bộ Tư pháp đã được các bộ, ngành, địa phương ưu tiên quan tâm chưa? (tranquan01...@gmail.com).

Thời gian qua, các bộ, ngành, địa phương đã thực hiện theo tài liệu hướng dẫn của Bộ Tư pháp, triển khai đồng bộ, toàn diện các nhiệm vụ, giải pháp để giảm chi phí tuân thủ pháp luật, nâng xếp hạng chỉ số B1. Trong đó, các bộ, ngành, địa phương đã thực hiện tiếp nhận, xử lý các phản ánh, kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp trực tiếp liên quan đến cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật. Tuy nhiên, vì đây là lĩnh vực mới nên một số bộ, ngành, địa phương còn khá lúng túng trong việc triển khai các nhiệm vụ. Đồng thời cũng chưa dành cho hoạt động này sự quan tâm đúng mức. 

Từ kết quả điều tra rất nhiều chỉ số đang thực hiện, theo ông Hiếu có thể rút ra kinh nghiệm nào trong triển khai chỉ số B1 không? (Văn Tiến...@gmail.com).

Thứ nhất là nhận thức đúng, sâu sắc về nội dung chỉ số B1 nói riêng và chỉ số môi trường kinh doanh khác nói chung là rất quan trọng chỉ khi chúng ta nhận thức được rõ được tầm quan trọng các nội dung (các chi phí gì, phát sinh ở đâu...) thì khi đó mới có thể thực hiện được cải cách có hiệu quả.

Thứ hai, phải xác định rằng sự thành công hay thất bại của một cải cách phải được đo bằng các tác động mà cải cách đó thực sự đã mang lại cho doanh nghiệp.

Cuối cùng, sự phiền hà và chi phí, thời gian, tiền bạc cho doanh nghiệp là thước đo quan trọng nhất. Vậy nếu chúng ta thiết kế và thực thi chương trình cải cách phải luôn trả lời câu hỏi là liệu làm như vậy chúng ta có giảm được sự phiền hà, chi phí thời gian, tiền bạc cho doanh nghiệp hay không?Nếu câu trả lời là không hoặc chưa thì cải cách đó có thể là có nhưng chưa thành công. Như vậy thì sẽ không được ghi nhận trong bảng xếp hạng. 

Việc cắt giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp vẫn tiếp tục đối mặt với những sức ép và khó khăn không hề nhỏ. Bộ Tư pháp đã, đang và sẽ có sự chuẩn bị và hành động như thế nào? (maianhtphcm...@gmail.com) 

Bộ Tư pháp cho rằng để có thể cắt giảm các chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp, các bộ, ngành cần đánh giá đúng, thực chất gánh nặng chi phí tuân thủ pháp luật mà các doanh nghiệp đã, đang và sẽ gặp phải trong quá trình thực hiện, chấp hành các quy định của pháp luật, qua đó tiếp tục khẩn trương thực hiện rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định không khả thi, cản trở điều kiện đầu tư kinh doanh, gây khó khăn, phiền hà cho doanh nghiệp.

Đặc biệt, các bộ, ngành cần kiểm soát chặt chẽ việc xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định về điều kiện đầu tư, kinh doanh, thủ tục hành chính trên tinh thần quán triệt và tuân thủ triệt để các yêu cầu, tiêu chí đặt ra trong các Nghị quyết của Chính phủ.

Với vai trò là cơ quan gác cổng của Chính phủ, Bộ Tư pháp cần nâng cao hơn nữa chất lượng thẩm định trong hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật, bảo đảm không có quy định mới chứa đựng các yêu cầu không hợp lý, cản trở điều kiện đầu tư kinh doanh của các doanh nghiệp, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ, khả thi, giảm thiểu chi phí tuân thủ pháp luật trong các văn bản quy phạm pháp luật được sửa đổi, bổ sung, ban hành mới.

Đặc biệt, phải tạo sự liên thông giữa hoạt động xây dựng, hoàn thiện pháp luật với hoạt động tổ chức thực thi pháp luật, theo đó, các bộ, ngành, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ được giao thường xuyên, kịp thời phối hợp chặt chẽ với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các hiệp hội doanh nghiệp rà soát, cập nhật để nắm bắt, tổng hợp các quy định của pháp luật có nội dung chưa rõ, khó hiểu, mâu thuẫn, chồng chéo hoặc thiếu khả thi, đồng thời, rà soát tổng hợp các quy định pháp luật không rõ ràng, thiếu tính minh bạch, khó tuân thủ, bất hợp lý để sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ theo thẩm quyền hoặc đề nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ…

Thưa ông Phan Đức Hiếu, Có ý kiến đề xuất nên chăng chọn một vài lĩnh vực để khoanh vùng báo cáo sâu hơn, kỹ càng hơn, giúp doanh nghiệp cảm nhận rõ ràng hơn về chi phí được giảm. Ông nghĩ sao về đề xuất này? (manhcuong... @gmail.com).

Tôi cũng đồng ý với ý kiến này. Trong thời gian tới, Bộ  Tư pháp với tư cách là cơ quan chịu trách nhiệm trong thực thi chỉ số này có thể thực hiện 1 nghiên cứu sâu về chi phí tuân thủ trong một lĩnh vực cụ thể để chỉ ra các chi phí 1 cách hiện hữu hơn, giúp các doanh nghiệp nhận thức được các gánh nặng chi phí và đôi khi doanh nghiệp cũng không cảm nhận được.

Việc này giúp cho doanh nghiệp khi nhận thức rõ thì họ là một kênh thông tin sẽ giúp cho cơ quan cải cách biết các lĩnh vực nào cần ưu tiên cải cách; cần cắt giảm chi phí gì mà đang là gánh nặng cho doanh nghiệp; đồng thời cũng giúp cho việc đo lường chính xác các cải cách có thực sự cắt giảm được gánh nặng tuân thủ cho doanh nghiệp hay không. Rất cảm ơn đề xuất này của bạn.

Như bà Phương vừa nói, tôi đã hiểu thêm về các loại chi phí cần giảm để giảm chi phí tuân thủ và theo tôi chi phí không chính thức là loại chi phí rất đáng quan tâm. Bộ Tư pháp và đơn vị được giao chủ trì nhiệm vụ này là Cục của bà có thấy như thế không, doanh nghiệp đánh giá thế nào về loại chi phí này? (Minh Quang199...@gmail.com).

Chi phí tuân thủ pháp luật bao gồm chi phí hành chính, chi phí đầu tư để tuân thủ quy định, phí và lệ phí, chi phí rủi ro pháp lý (nếu có) và chi phí không chính thức.

Như vậy, chi phí không chính thức là một trong 5 loại chi phí làm phát sinh chi phí tuân thủ pháp luật. Chi phí không chính thức được hiểu là các khoản phải trả thêm hoặc “lót tay” liên quan đến việc xuất khẩu, nhập khẩu, sử dụng dịch vụ công cộng (Ví dụ: điện thoại, điện năng), trả thuế… hoặc để được nhận các hợp đồng, giấy phép trong lĩnh vực công hoặc để có các quyết định thuận lợi.

Tôi cho rằng chi phí không chính thức là 1 loại chi phí rất đáng quan tâm. Nếu ngăn chặn và đẩy lùi được các hành vi làm phát sinh chi phí không chính thức cho các doanh nghiệp thì sẽ không gây tốn kém cho các doanh nghiệp, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Theo đánh giá của VCCI năm 2018, chi phí không chính thức giảm nhưng vẫn ở mức cao, có 58% doanh nghiệp trong nước vẫn bị nhũng nhiễu, 54% doanh nghiệp vẫn phải trả chi phí không chính thức (chi phí bôi trơn).

Bà thấy việc đẩy lùi các hành vi làm phát sinh chi phí cho doanh nghiệp đã đạt yêu cầu đề ra chưa? (Quanganhqnam...@gmail.com).

Việc giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho các doanh nghiệp cần phải thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp từ xây dựng và hoàn thiện thể chế đến công tác tổ chức thi hành pháp luật, công tác này đòi hỏi sự vào cuộc của các ngành, các cấp. Thời gian qua, chúng ta đã tập trung vào công tác cải cách thể chế, nâng cao hiệu quả công tác tổ chức thi hành pháp luật, tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển, thể hiện ở việc: Chính phủ đã ban hành các Nghị quyết như Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 01/01/2019 về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2019 và định hướng đến năm 2021, Nghị quyết số 139/NQ-CP ngày 09/11/2018 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có các Chỉ thị để đẩy lùi các hành vi làm phát sinh chi phí cho doanh nghiệp, như Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 17/5/2017 về việc chấn chỉnh hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với doanh nghiệp, Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 22/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc.

Về phía các bộ, ngành, địa phương cũng đã nỗ lực trong việc cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc cắt giảm này vẫn chưa thực sự tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, vẫn còn nhiều quy định không rõ ràng, khó tiên liệu, tiềm ẩn rủi ro cho doanh nghiệp… Bên cạnh đó, công tác tổ chức thi hành pháp luật có nơi có lúc vẫn chưa đi vào thực chất. Do vậy, việc đẩy lùi các hành vi làm phát sinh chi phí cho doanh nghiệp vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra. 

Thưa bà Minh Phương, tôi thấy việc nâng hạng rất thành công rồi nhưng điểm số chỉ tăng 0,3 điểm so với năm 2018 thì có phải là đã thực sự cải thiện chưa? (thuhong...@gmail.com)

Việc xếp thứ hạng và điểm số về chỉ số B1 có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Điểm số có vai trò quan trọng trong việc quyết định tăng hoặc giảm thứ hạng. Năm 2019, chỉ số B1 tăng 0,3 điểm (3.4 trên thang điểm 7) cũng là một sự cải thiện vì chỉ số này tương ứng với thang điểm 39.8 trên thang điểm 100. Trong khi đó năm 2018, điểm số của chỉ số B1 của Việt Nam chỉ đạt là 3.1 trên thang điểm 7 tương ứng với số điểm là 34.6 trên thang điểm 100.

Tuy nhiên, với điểm số đạt được của năm 2019 như đã nêu trên thì chỉ số B1 của Việt Nam vẫn chưa đạt được điểm số trung bình theo đánh giá của Diễn đàn kinh tế thế giới (3.5 trên thang điểm 7) và mặc dù năm 2019 đã có sự cải thiện vượt bậc về xếp thứ hạng chỉ số B1 của Việt Nam so với Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 01/01/2019 của Chính phủ về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2019 và định hướng đến năm 2021 (theo Nghị quyết này thì Chính phủ đề ra từ năm 2019 đến năm 2021 thì chỉ số B1 tăng từ 5 đến 10 bậc và năm 2019 thì tăng ít nhất 2 bậc).

Tuy nhiên xếp thứ hạng này của Việt Nam vẫn nằm trong top các quốc gia có vị trí xếp thứ hạng thấp (79/141 quốc gia). Trong thời gian tới Việt Nam vẫn cần tiếp tục quan tâm, cải thiện chỉ số này.

Thưa ông Đức Hiếu, trong bối cảnh nước ta có hàng nghìn văn bản pháp luật, trong mỗi văn bản lại có rất nhiều quy định mà doanh nghiệp hoặc người dân phải tuân thủ. Việc giảm bớt chi phí tuân thủ pháp luật đòi hỏi phải có giải pháp tổng thể và sự vào cuộc cùng thực hiện của các bộ, ngành, địa phương. Ông bình luận gì về nhận định này? (doanhuongkhoa...@gmail.com).

Tôi hoàn toàn đồng ý với ý kiến của bạn. Việc nâng cao chất lượng quy định pháp luật không chỉ dừng lại quy định rõ ràng hơn, cụ thể hơn mà đòi hỏi quy định đó phải thực sự cần thiết, không chồng chéo hay xung đột với các quy định pháp luật khác. Sự cần thiết có nghĩa rằng quy định phải ít nhất có thể về số lượng, chỉ ban hành các quy định thực sự cần thiết và nếu lợi ích phải lớn hơn chi phí mà nó tạo ra. Ngoài ra, việc tổ chức thực thi có hiệu quả quy định pháp luật là yếu tố quan trọng trong việc tạo thêm hay cắt giảm gánh nặng tuân thủ pháp luật cho xã hội.

Như vậy, rõ ràng để làm được việc trên thì đòi hỏi sự tham gia của tất cả cơ quan, bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương, sự phối hợp giữa các cơ quan. Ví dụ như cùng là việc thanh tra doanh nghiệp nếu có nhiều cơ quan khác nhau tổ chức thanh tra từ các đoàn khác nhau sẽ tạo thêm tốn kém về thời gian, chi phí cho doanh nghiệp trong việc tiếp đón. Nhưng nếu các cơ quan đó kết hợp lại và tổ chức thành 1 đoàn thì có thể giảm rất nhiều phiền phức cho doanh nghiệp

11h30 cùng ngày, giao lưu trực tuyến kết thúc tốt đẹp. Trân trọng cảm ơn các vị khách mời và Quý độc giả đã tham gia chương trình.