“Đơn giản mà nói”: Cách thiết kế một thông điệp hiệu quả, thu hút

Tại sao sự đơn giản là con át chủ bài?

Trong cuộc sống, hẳn bạn đã không ít lần cảm thấy mất kiên nhẫn vì phải lắng nghe một bài thuyết trình dài dòng hoặc chán nản khi phải xem một quảng cáo đầy chữ mà không thể hiểu nhà cung cấp muốn nói gì. Những lúc như thế, bạn thường làm gì?

Phần lớn mọi người sẽ chọn cách ngó lơ thông điệp đó. Theo ước tính, chúng ta tiếp nhận 11 triệu bit thông tin mỗi giây thông qua các giác quan, nhưng phần não bộ có ý thức chỉ có khả năng xử lý khoảng 0,0004% trong số đó. Chúng ta chỉ để ý đến những thông tin gắn liền với mục tiêu của mình, có thể giúp chúng ta tồn tại và phát triển, đồng thời vô thức lọc bỏ những thông tin không quan trọng. Trong thời đại ngồn ngộn thông tin như hiện nay, không có gì khó hiểu khi những thông điệp dài dòng, phức tạp thường bị bỏ qua ngay từ đầu.

Trong cuốn sách “Đơn giản mà nói”, Ben Guttmann chỉ ra: “Chúng ta cứ nghĩ loài người rất thông minh, nhưng rốt cuộc chúng ta lại không nhận thức được phần lớn thế giới xung quanh, không nhớ được phần lớn những cái mình có thể nhận thức, thậm chí không biết những thứ chúng ta cho là mình biết”.

Vì khả năng chú ý của con người là có giới hạn nên những thông điệp phức tạp khó lòng trụ lại trong bộ não của chúng ta, thậm chí nó còn khiến bộ não bối rối, áp lực và kém tập trung. Không chỉ vậy, những thiên kiến nhận thức như thiên kiến trải nghiệm sẵn có, thiên kiến trôi chảy, thiên kiến đồng dạng… có thể tác động đến quá trình truyền tải và tiếp nhận thông điệp của chúng ta. Lúc này, một thông điệp đơn giản sẽ nổi bật vì chúng dễ hiểu, dễ nhớ và dễ phản ứng.

Trong “Đơn giản mà nói”, Ben Guttmann đưa ra nhiều bằng chứng từ nhiều lĩnh vực khác nhau để cho thấy rằng chúng ta bẩm sinh đã có khuynh hướng thiên về những thứ dễ nhận biết và dễ xử lý. Khi tiếp xúc với một thông điệp hoặc khái niệm dễ tiếp thu, chúng ta có xu hướng nghĩ là nó đúng, từ đó có tin tưởng, thiên vị và lựa chọn nó. Đơn cử như thông điệp “1.000 bài hát trong túi của bạn” đã giúp Apple cách mạng hóa ngành công nghiệp âm nhạc với iPod. Hay như chiến dịch “Cứ làm đi” (Just Do It) của Nike, chỉ với ba từ đơn giản nhưng bao hàm trọn vẹn cảm hứng và tinh thần của thương hiệu, không chỉ truyền động lực mà còn gắn kết mạnh mẽ với cảm xúc người nhận. Ở đây, đơn giản là một nghệ thuật, là cách gạn lọc những gì cốt lõi nhất để thông điệp của bạn đi thẳng vào tâm trí người nhận.

Với sự kết hợp hài hòa giữa kiến thức lịch sử, lý thuyết tâm lý học và những câu chuyện thực tiễn, “Đơn giản mà nói” không chỉ giúp bạn nhận ra sức mạnh của sự đơn giản mà còn chỉ ra cách những thông điệp này tác động đến nhận thức của chúng ta. Xuyên suốt cuốn sách, Ben Guttmann cung cấp nhiều ví dụ thực tế về cách những bậc thầy giao tiếp hàng đầu thế giới vận dụng sự đơn giản vào cuộc sống của họ. Đó có thể là câu chuyện của Donald Trump và Alexandria Ocasio-Cortez trong chính trường Mỹ. Chuyện về chiến dịch chống hút thuốc Truth với nhiều thông điệp “thô nhưng thật” đã làm giảm tình trạng sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên, cứu sống hàng ngàn sinh mạng và tiết kiệm cả núi chi phí y tế công. Trong khi đó, rất nhiều chiến dịch khác, dù cũng xuất phát từ thiện ý, lại không thể thay đổi hành vi hút thuốc của người hút như Truth.

Nhìn chung, cơ chế mặc định của con người là phớt lờ vì điều đó giúp chúng ta không bị quá tải trước ma trận thông tin đồ sộ. Nhưng khi là người mang thông điệp, không ai muốn bị mọi người phớt lờ hay quên đi. Vì lẽ đó, cuốn sách “Đơn giản mà nói” sẽ giúp bạn tận dụng sức mạnh của sự đơn giản để tăng hiệu quả trong việc giao tiếp và truyền tải thông điệp. Như tác giả đã nhìn nhận: "Ngọn giáo phải sắc bén mới xuyên qua được áo giáp kẻ thù, thông điệp phải sắc bén mới xuyên qua được màn sương hờ hững để được lắng nghe."

Năm nguyên tắc mà mọi thông điệp đơn giản đều có

Ngày nay, hầu như ai trong chúng ta cũng đều làm marketing theo cách này hay cách khác. Đó có thể là việc thuyết phục khách hàng tin vào sản phẩm của bạn, trình bày cho sếp một ý tưởng tuyệt vời, hoặc là khuyên bảo con cái làm việc nhà… Chúng ta luân phiên thay đổi giữa vai trò người truyền tải và người nhận thông điệp, hoặc có khi giữ một lúc hai vai. Khi ở vai trò của người truyền tải, chúng ta thường có xu hướng ôm đồm chi tiết và phức tạp hóa ý tưởng của mình. Thế nhưng, chính việc này đã khiến chúng ta dễ đi vào thất bại vì không thể truyền đạt thông tin một cách mạch lạc, thậm chí là gây hiểu lầm hoặc nhàm chán.

Vậy làm cách nào để xây dựng một thông điệp đơn giản mà hiệu quả?

Ở phần hai của “Đơn giản mà nói”, Ben Guttmann tập trung vào năm nguyên tắc giúp bạn tạo ra thông điệp đơn giản, bao gồm: hữu ích, tập trung, nổi bật, đồng cảm và tối giản. Năm nguyên tắc này là nền tảng cho phương pháp truyền đạt của Guttmann. Xuyên suốt cuốn sách, ông đưa ra nhiều hướng dẫn cũng như lời khuyên để giúp độc giả ứng dụng chúng vào thực tế: tập trung vào lợi ích thay vì đặc tính sản phẩm; sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, giàu hình ảnh; luyện tập cách loại bỏ thông tin không cần thiết…

Bên cạnh đó, đơn giản hóa dữ liệu cũng là một nội dung được Guttmann quan tâm. Điều này đặc biệt quan trọng khi mà việc đưa ra quyết định dựa vào dữ liệu trở nên ngày càng phổ biến hơn. Quá nhiều dữ liệu sẽ khiến người xem bối rối và không biết thông tin nào mới là cốt lõi. Do đó, Guttmann đưa ra nhiều lời khuyên hữu ích về cách trình bày dữ liệu một cách rõ ràng và hiệu quả, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thể hiện nội dung cốt lõi thông qua dữ liệu.

Dựa trên những bằng chứng mà Ben Guttmann cung cấp, có thể thấy việc đơn giản hóa không chỉ là một chiến lược giao tiếp mà còn là “kỹ năng sống còn” của nhiều cá nhân, doanh nghiệp. Nhưng để tạo ra một thông điệp đơn giản không phải là chuyện dễ dàng, nó đòi hỏi sự tinh tế, nỗ lực và thấu hiểu sâu sắc tâm lý người nhận. Như tác giả đã nhìn nhận: “Nền tảng của việc giao tiếp hiệu quả là những hiểu biết chung, là mặt bằng chung về ngôn ngữ, giá trị và trải nghiệm giữa người truyền tải và người nhận. Chỉ khi thật lòng đồng cảm với người nhận thông điệp, chúng ta mới có thể thật sự kết nối với họ”.

Với lối viết dễ hiểu và trực quan, cuốn sách của Ben Guttmann không chỉ làm rõ giá trị của sự đơn giản mà còn khuyến khích chúng ta áp dụng nó trong mọi khía cạnh của cuộc sống, từ việc giao tiếp, trả lời email đến chia sẻ ý tưởng trong cuộc họp hay thuyết phục khách hàng...