Ông Hoàng Văn Cường, Đại biểu Quốc hội khóa XIV, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học kinh tế Quốc dân đã có những chia sẻ với báo chí xung quanh câu chuyện này.
Ranh giới mong manh
Ông suy nghĩ thế nào khi năm nào cũng xảy ra tình trạng lạm thu, dù xã hội rất bức xúc, các cơ quan quản lý cũng đã có hình thức kỷ luật ?
- Tôi tin tất cả những người làm trong lĩnh vực giáo dục không ai muốn phải trực tiếp đi thu tiền, huy động đóng góp tiền của cha mẹ học sinh. Họ chỉ mong toàn tâm, toàn ý lo chuyên môn. Tuy nhiên, do đầu tư ngân sách hạn hẹp nên chúng ta có chủ trương xã hội hóa trong việc huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư. Nhưng ranh giới xã hội hóa cho đầu tư và lạm thu rất mỏng manh nên nếu không cẩn thận, chúng ta có thể bị lạm dụng hoặc làm một việc xã hội hóa nhưng lại thành lạm thu khiến xã hội lên án.
Vậy các đơn vị thu sai quy định cần xử lý người đứng đầu ra sao? Cũng như trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước để xảy ra lạm thu?
- Việc thu sai ở đây có thể xảy ra 3 trường hợp. Một là đúng nghĩa lạm thu, tức là thu những khoản thu không được phép thu, không có trong quy định dù có thể mục đích là tốt. Ví dụ khi một lớp học không có điều hòa nhà trường đứng ra cùng phụ huynh phân bổ cho mỗi học sinh phải đóng 1 khoản tiền nhất định để lắp điều hòa thì đó là thu sai. Nếu thu sai như thế, xử lý hành chính, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm hành chính với vi phạm quy định của ngành, đồng thời phải trả lại tiền cho phụ huynh học sinh.
Trường hợp khác thu có thể đúng theo quy định nhưng việc sử dụng đồng tiền thu ấy là không đúng theo quy định về mặt công khai, minh bạch thì đó là sai phạm về mặt tài chính, phải xử lý về mặt tài chính. Nếu trầm trọng hơn là dùng tiền đó vào mục đích tư lợi cá nhân thì phải xử lý nặng hơn.
Ban phụ huynh không được thu tiền tài trợ
Có ý kiến đề xuất cần chỉnh lý và ban hành lại điều lệ ban đại diện cha mẹ học sinh để tránh bị lợi dụng làm lá chắn, bình phong cho việc lạm thu; Cần có cơ chế quản lý minh bạch dân chủ kinh phí vận động xã hội hóa theo Luật Ngân sách, phải đưa về Chủ tịch UBND phường, xã thị trấn để quản lý điều hành theo đúng luật. Quan điểm của ông như thế nào về ý kiến này?
- Để tránh tình trạng hội cha mẹ học sinh trở thành vỏ bọc, tiếp tay cho nhà trường làm sai việc đó. Thông tư 16 đã nói rõ hội cha mẹ phải tham gia giám sát nhà trường trong việc huy động xã hội hóa, trong dự thảo Luật Giáo dục mới cũng nói về hội cha mẹ học sinh phải giám sát chứ không phải tiếp tay cho nhà trường làm việc sai. Quy định việc sử dụng tiền được đóng góp xã hội hóa đó, trong luật về ngân sách đã quy định rồi, mặc dù đây là tiền của các nhà hảo tâm đóng góp để làm xã hội hóa những vẫn phải tuân thủ mọi thứ minh bạch.
Theo ông, làm sao để tránh lạm thu khi xã hội hóa giáo dục?
- Rõ ràng với nguồn ngân sách nhà nước hạn chế và nhu cầu cao của người dân như hiện nay, thì đầu tư cho GD cần nhiều hơn. Con em chúng ta cần học ở những phòng học có chất lượng tốt, khang trang, có điều hòa, máy chiếu, radio để học ngoại ngữ, phải có phòng thí nghiệm, thư viện với đầu sách phong phú. Bếp ăn bán trú cũng phải hiện đại, khoa học đảm bảo vệ sinh và chất lượng thực phẩm cho các cháu.
Những yêu cầu này, ngân sách nhà nước không thể đáp ứng được hết. Luật Giáo dục quy định, Nhà nước sẽ lo các phần đảm bảo giáo dục cơ bản, và đào tạo tinh hoa. Còn dịch vụ GD chất lượng cao cần huy động sức mạnh từ xã hội. Tuy nhiên, ta cũng biết giữa xã hội hóa và lạm thu là ranh giới mong manh khó phân biệt, ta cần đưa ra tiêu chí. Xã hội hóa cần đảm bảo 3 yêu cầu: Đúng quy định, công khai, minh bạch. Nếu làm tốt 3 điều này thì sẽ không còn câu chuyện lạm thu.
Đối với phụ huynh, nhà trường, cơ quan quản lý cần phải thực hiện giải pháp gì, thưa ông?
- Bộ GĐ&ĐT vừa ban hành Thông tư số 16, quy định rõ nội dung của xã hội hóa là cái gì, khi xã hội hóa như thế nào, quy định rõ những gì không được lợi dụng xã hội hóa để ràng buộc dịch vụ,… Một trong những điểm theo tôi là sẽ tránh được khó xử cho các cô giáo khi Thông tư quy định: Việc tiếp nhận tài trợ thực hiện thông qua tổ tiếp nhận.
Các tổ chức, cá nhân khác như Ban đại diện cha mẹ học sinh, Hội học sinh, sinh viên… không được quản lý và sử dụng các khoản tài trợ cho cơ sở giáo dục. Như vậy sẽ tránh được tình trạng Ban đại diện phụ huynh thông đồng với nhà trường để lạm thu của các phụ huynh khác và chi sai mục đích.
Tuy nhiên, chúng ta phải tuyên truyền để nhà quản lý giáo dục, nhà trường phải nhận thức rõ muốn xã hội hóa chúng ta phải làm gì, làm như nào và khi nào được xã hội hóa. Chúng ta cũng cần thông tin tuyên truyền cho hội cha mẹ học sinh hiểu rất rõ về nội dung xã hội hóa và vai trò tham gia, giám sát trong công việc xã hội hóa đó để nâng cao nhận thức của xã hội, huy động được đóng góp xã hội cho phát triển giáo dục nhưng không xảy ra tình trạng lạm thu.
Xin cảm ơn ông!
