Tham dự buổi Lễ, có ông Nguyễn Lam - Phó Trưởng Ban Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; ông Nông Quốc Thành - Phó Cục Trưởng Cục Di sản Văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch); Thiếu tướng Nguyễn Văn Tiền - Phó Tư lệnh Quân khu 9; ông Nguyễn Hồ Hải - Bí thư Tỉnh uỷ; bà Lê Thị Nhung - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch điều hành HĐND tỉnh; ông Nguyễn Minh Luân - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; ông Lê Văn Sử - Phó Chủ tịch UBND tỉnh; bà Võ Thị Ngọc Hân - Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh; ông Nguyễn Chí Nguyện - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu và đại diện lãnh đạo các Sở, Ban, Ngành tỉnh; lãnh đạo các huyện, thành phố Cà Mau...
Miền Bắc chi viện tại Bến Vàm Lũng hơn 4.400 tấn vũ khí, đạn dược
 |
Ông Nguyễn Minh Luân - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh và bà Lê Thị Nhung - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch điều hành HĐND tỉnh, nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đường Hồ Chí Minh trên biển (Bến Vàm Lũng). |
Sau Đồng khởi năm 1960, với sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cách mạng miền Nam, nhu cầu chi viện vũ khí cho chiến trường miền Nam ngày càng lớn, trong khi các tuyến vận tải trên bộ đang gặp rất nhiều khó khăn.
Ngày 23/10/1961, Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh quyết định thành lập Đoàn 759 (tiền thân của Lữ đoàn 125, Vùng 2 Hải quân ngày nay) với nhiệm vụ nghiên cứu mở tuyến vận tải quân sự chiến lược Bắc - Nam bằng đường biển, tổ chức đưa cán bộ, chiến sĩ và vũ khí chi viện cho cách mạng miền Nam.
Ngày 11/10/1962, chuyến tàu đầu tiên của “đoàn tàu không số”, mang phiên hiệu “Phương Đông 1” chở 30 tấn vũ khí từ bến Đồ Sơn (TP. Hải Phòng) mở đường vào Nam. Đến ngày 16/10/1962, tàu Phương Đông 1 do thuyền trưởng Lê Văn Một và chính trị viên Bông Văn Dĩa chỉ huy đã cập bến Vàm Lũng an toàn.
Tiếp theo đó, những con tàu: Phương Đông 2, Phương Đông 3, Phương Đông 4… vận chuyển hàng ngàn tấn vũ khí từ miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam. Riêng, Bến Vàm Lũng đã tiếp đón 68 chuyến tàu với hơn 4.400 tấn vũ khí, đạn dược.
Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân
 |
Đại tá Khưu Ngọc Bảy - nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 962, nguyên Phó Chủ tịch Hội truyền thống đường Hồ Chí Minh trên biển, phát biểu tại buổi Lễ. |
Phát biểu ôn lại truyền thống vẻ vang của Đường Hồ Chí Minh trên biển, Đại tá Khưu Ngọc Bảy - nguyên Trung đoàn trưởng Trung đoàn 962, nguyên Phó Chủ tịch Hội truyền thống đường Hồ Chí Minh trên biển nói: “Trong hoạt động của Đoàn 962, còn có một nhân tố trực tiếp đến nhiệm vụ của đoàn đó là Nhân dân, vì muốn mở bến phải di dân để xây căn cứ, và phải giữ bí mật nhiệm vụ của đơn vị đối với nhân dân nhưng lại cần sự chở che đùm bọc của Nhân dân và chính quyền địa phương"...
“Mỗi lần về lại Vàm Lũng nơi đây, chúng tôi luôn nhớ đến 2 người con ưu tú của quê hương Rạch Gốc, Tân Ân là Anh hùng Bông Văn Dĩa, có hai lần vượt biển ra Bắc và hai lần vào Nam (trong đó, một lần đi trinh sát; lần thứ hai là Chính trị viên Tàu Phương Đông 1 đã cập Bến Vàm Lũng đầu tiên). Anh hùng Nguyễn Văn Cứng (hay còn gọi là Bảy Cứng) - một trong thuyền trưởng giỏi của Lữ Đoàn 125, có 11 chuyến tàu của anh chở vũ khí cập bến của Đoàn 962, trong đó có 8 chuyến cập Bến Vàm Lũng của quê hương anh.
Đặc biệt, những người anh hùng này đã làm nổi bật lên sự gắn bó giữa con thuyền và bến. Nói lên một điều rằng trong thuyền có bến, trong bến có thuyền; thành công của bến, cũng là thành công của các con tàu không số”, Đại tá Khưu Ngọc Bảy chia sẻ.
Tầm vóc lịch sử của đường Hồ Chí Minh trên biển
 |
Ông Nguyễn Hồ Hải - Bí thư Tỉnh ủy và bà Lê Thị Nhung - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch điều hành HĐND tỉnh, tặng quà cho các gia đình chính sách. |
Ông Nguyễn Minh Luân - Ủy viên BTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết: “Tầm vóc của Đường Hồ Chí Minh trên biển là hết sức lớn lao, đã phát huy tinh thần, sức mạnh dân tộc với một quyết tâm và ý chí sắt đá không gì lay chuyển nổi. Chính từ sự quyết tâm và ý chí kiên cường ấy, những chiến sỹ của các đoàn tàu không số đã có được những cách thức đi biển, cũng như cách thức vận chuyển vũ khí cực kỳ sáng tạo, công khai mà bí mật để có thể vận chuyển một cách an toàn, hiệu quả nhất.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đầy khó khăn, gian khổ ấy, các lực lượng, đặc biệt là Quân chủng Hải quân đã nắm chắc tình hình, chủ động xây dựng lực lượng, chuẩn bị phương tiện, huấn luyện chu đáo, kể cả các lực lượng hiệp đồng tác chiến, tạo điều kiện thuận lợi để công tác vận tải đảm bảo an toàn, bí mật, trong hoàn cảnh khắc nghiệt.
Từ bến cảng K15 (TP Hải Phòng) trong những năm chiến tranh ác liệt ấy, đã có 168 chuyến tàu đi, 60 đội tàu không số vận chuyển hàng chục ngàn tấn vũ khí chi viện cho chiến trường miền Nam. Đã có rất nhiều cán bộ chiến sỹ, những người con của đất nước đã mãi mãi nằm lại biển khơi vì sự an toàn tuyệt đối của tuyến đường. Chính cái tên “Tàu không số”, “Đoàn tàu không số” đã tạo nên sức mạnh biểu cảm sâu sắc, làm lay động trái tim của mỗi người dân yêu nước, niềm tự hào to lớn trong dòng chảy cách mạng của dân tộc ta.
Với tầm vóc lịch sử, sự đóng góp vĩ đại của Đường Hồ Chí Minh trên biển, ngày 26/11/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1473/QĐ-TTg xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt “Đường Hồ Chí Minh trên biển”, trong đó có Bến Vàm Lũng, tỉnh Cà Mau.".
Các chiến sĩ “Tàu không số” làm lễ truy điệu sống
 |
Hoạt cảnh cải lương “Vàm Lũng - khúc tráng ca bất tử”. |
Ông Ngô Trường Hận (SN 1956, ngụ Phường An Xuyên, thành phố Cà Mau) cho biết: “Năm 1972, tôi tham gia kháng chiến lúc 16 tuổi ở Đoàn 962, làm nhiệm vụ bảo vệ an toàn cho các chuyến tàu vào, ra bến bãi, tôi và các đồng đội đã trải qua những ngày thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu thuốc khi địch vây tứ phía, phải lót dạ bằng trái mắm, trái bần để sống sót qua ngày. Đặc biệt, nhờ sự đùm bọc, che chở của nhân dân Rạch Gốc mà tôi và các đồng đội được bảo vệ an toàn. Đó là tấm lòng sắt son, thủy chung, một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ của người dân nơi đây đã tạo nên một bến cảng vô cùng đặc biệt - bến cảng lòng dân”.
“Mỗi lần trước khi rời bến, các chiến sĩ trên “Tàu không số” làm lễ truy điệu sống, vì nếu chẳng may bị địch phát hiện, các chiến sĩ sẽ hủy tàu để giữ bí mật con đường vận chuyển này”, ông Hận chia sẻ.
Năm 1976, Đoàn 962 được phong tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng LLVTND; 8 đồng chí được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND; Năm 2011, có 4 bến bãi gồm: Cà Mau, Trà Vinh, Bến Tre, Bà Rịa được phong tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng lực LLVTND.
Đối với Lữ Đoàn 962 là đơn vị kế thừa truyền thống vẻ vang của Đoàn 962 trong kháng chiến chống Mỹ đã được Nhà nước phong danh hiệu Đơn vị Anh hùng LLVTND trong thời kỳ đổi mới vào năm 2020.
 |
Đại biểu thực hiện nghi thức dâng hoa tri ân các anh hùng liệt sĩ tại cửa biển Vàm Lũng. |
Trong khuôn khổ tổ chức Lễ đón nhận Bằng Di tích Quốc gia đặc biệt đường Hồ Chí Minh trên biển, tỉnh Cà Mau cũng tổ chức nghi thức dâng hoa tri ân các anh hùng liệt sĩ tại cửa biển Vàm Lũng và dâng hương tại tượng đài di tích Bến Vàm Lũng. Đồng thời tặng quà cho các hộ gia đình có công mở đường Hồ Chí Minh trên biển.
Ngoài ra, tỉnh Cà Mau cũng tổ chức bắn pháo hoa tạo sinh khí vui tươi trong Nhân dân, chào mừng kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam thống nhất đất nước và chào mừng sự kiện đón nhận bằng di tích Quốc gia đặc biệt đường Hồ Chí Minh trên biển, điểm Bến Vàm Lũng, tỉnh Cà Mau.
