EVN cho biết, giá nhiên liệu các tháng vừa qua của năm 2023 mặc dù có giảm so với năm 2022 nhưng vẫn ở mức cao so với giai đoạn 2020 - 2021. Các thông số đầu vào mặc dù đã giảm so với năm 2022 nhưng vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao so với các năm trước đây (bao gồm các thông số đầu vào cho các nhà máy điện sử dụng than nhập, than pha trộn, các nhà máy điện tuabin khí).
Cụ thể, giá than nhập khẩu dự kiến năm 2023 tăng 186% so với 2020 và 25% so với năm 2021; Than phan trộn của Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam dự kiến mức tăng từ 29,6 - 46% (tuỳ từng chủng loại than) so với giá than áp dụng năm 2021; Than pha trộn của Tổng Công ty Đông Bắc mức bình quân dự kiến tăng từ 40,6 - 49,8% so với giá than áp dụng năm 2021; Giá dầu thô Brent dự kiến tăng 86% so với giá dầu thô Brent bình quân năm 2020 và tăng 13% so với năm 2021.
Bên cạnh đó, hiện nay do khí Nam Côn Sơn suy giảm sản lượng mạnh nên các nhà máy nhiệt điện khí (Phú Mỹ 1, Phú Mỹ 2.1, Phú Mỹ 2.1 mở rộng, Phú Mỹ 4, Nhơn Trạch 1&2 và Bà Rịa) tiếp nhận nhiều khí từ các mỏ Hải Thạch - Mộc Tinh, Sao Vàng - Đại Nguyệt và khí Đại Hùng, Thiên Ưng có giá cao, đặc biệt khí Thiên Ưng, Sao Vàng - Đại Nguyệt có giá rất cao. Chưa kể, tỷ giá ngoại tệ cũng tăng mạnh, bình quân năm 2023 dự kiến tăng 4% so với năm 2021.
Hiện nay, trong cơ cấu giá thành sản xuất điện, giá thành khâu phát điện chiếm tỷ trọng tới 82,8% giá thành nên những biến động của giá thành khâu phát điện sẽ ảnh hưởng rất lớn đến giá thành sản xuất điện. Theo đại diện EVN, năm nay, do giá nhiên liệu tăng cao, làm cho giá thành các nguồn nhiệt điện than và tua bin khí tăng rất cao, trong khi các nhà máy nhiệt điện than và khí chiếm tỷ trọng sản lượng điện phát lên tới 55% tổng sản lượng điện phát toàn hệ thống.
Cũng theo EVN, do cơ cấu chi phí phát điện chiếm tỷ trọng lớn, cơ cấu sản lượng thay đổi theo hướng bất lợi. Cụ thể, các nguồn mua có giá rẻ giảm (thủy điện giảm khoảng 13,9 tỷ kWh so với kế hoạch), nguồn mua có giá đắt tăng (nhiệt điện than tăng khoảng 9,3 tỷ kWh, nhiệt điện dầu tăng khoảng 1,2 tỷ kWh và năng lượng tái tạo tăng 1,3 tỷ kWh), giá các loại nhiên liệu năm 2023 vẫn ở mức cao so với năm 2020 - 2021, dẫn tới chi phí sản xuất và mua điện vẫn tăng cao.
Ngoài ra, có nhiều nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp được đưa vào vận hành từ tháng 6/2023 (tổng số là 21 nhà máy với tổng công suất 1.201,42MW) nên sản lượng điện của các nhà máy điện năng lượng tái tạo trong phương án giá bán lẻ điện bình quân cập nhật quý III cũng tăng so với giá bán lẻ điện bình quân hiện hành.
Đáng chú ý, đại diện EVN cho biết, tuy giá than nhập tính toán trong phương thức vận hành tháng 10/2023 có giảm so với số liệu sử dụng để trong tính toán so với tháng 3/2023 nhưng việc phải tăng cường huy động các nguồn nhiệt điện có giá mua cao (để bù đắp sản lượng thiếu hụt của nguồn thủy điện do không đủ nước theo kế hoạch) dẫn đến chi phí sản xuất kinh doanh điện cập nhật quý III năm 2023 của EVN tiếp tục tăng cao.
Với một số yếu tố đầu vào cơ bản ảnh hưởng giá thành như ở trên cũng như các biện pháp tiết kiệm chi phí đã được thực hiện, thì giá thành sản xuất điện năm 2023 được ước tính khoảng 2.098 đồng/kWh, cao hơn giá bán lẻ điện bình quân khoảng 178 đồng/kWh.
Do đó, mặc dù giá bán lẻ điện đã được điều chỉnh tăng 3% từ ngày 4/5/2023, doanh thu của EVN năm 2023 tăng thêm khoảng 8.000 tỷ đồng nhưng điều này cũng chỉ giải quyết được một phần khó khăn về tài chính. EVN hiện vẫn phải tiếp tục đối mặt với rất nhiều khó khăn trong cân bằng tài chính.
Giá truyền tải điện giảm
Trong bối cảnh tình hình tài chính gặp nhiều khó khăn, trong các năm 2022 - 2023, EVN đã đề ra và quyết liệt thực hiện các giải pháp tiết kiệm, tiết giảm chi phí với kết quả thực hiện được tiết kiệm chi phí trong 9 tháng năm 2023 là khoảng hơn 4.300 tỷ đồng. Trong đó có một số biện pháp tiết kiệm chi phí điển hình đã được thực hiện như tiết kiệm tối thiểu 10% các chi phí thường xuyên theo kế hoạch định mức; Cắt giảm từ 20 - 30% chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định của tất cả các đơn vị thành viên của EVN...
Từ đó, giá thành khâu truyền tải, phân phối - bán lẻ và phụ trợ giảm dần qua các năm. Năm 2020, giá thành các khâu này là 392,9 đồng/kWh nhưng ước năm 2023 vào khoảng 347 đồng/kWh.
