Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành thuế trong năm 2013 là chống chuyển giá. Đây là vấn đề không đơn giản, không chỉ ở Việt Nam (VN) nói riêng. Ông Nguyễn Quang Tiến, Vụ trưởng, Phó trưởng Ban cải cách và hiện đại hóa, Tổng cục Thuế, trao đổi xung quanh vấn đề này.
- Thời gian gần đây các cơ quan chức năng đã phát hiện một số doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) hoạt động tại VN có dấu hiệu chuyển giá. Nhận định của ông về vấn đề này?
- Qua đánh giá của các cơ quan chức năng, vấn đề lớn mà cơ quan thuế (CQT) đang phải đối mặt là tình trạng kê khai thua lỗ của các DN FDI ngày càng gia tăng.
 |
| Ông Nguyễn Quang Tiến, Vụ trưởng, Phó trưởng Ban cải cách và hiện đại hóa, Tổng cục Thuế |
Số liệu về việc thực hiện nghĩa vụ thuế của các DN FDI trong mấy năm gần đây có thể chứng minh rằng mức đóng góp của bộ phận DN này chưa tương xứng với mức vốn đầu tư. Tính đến ngày 20/12/2012, số DN FDI do ngành Thuế quản lý là hơn 11.110 đơn vị.
Tỷ trọng đóng góp trong tổng thu ngân sách nhà nước (NSNN) của các DN FDI các năm gần đây như sau: năm 2008 là 10,2%; năm 2009 là 11,5%; năm 2010 là 11,2%. Trong khi đó, khối DNNN, hiện nay khoảng 7.400 DN có tỷ lệ đóng góp cho NSNN tương ứng là 16,7%; 19%; 20%.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên một phần là do các DN FDI được áp dụng chính sách ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) khi mới đầu tư vào VN. Một số DN FDI sử dụng hình thức chuyển giá khi hết thời hạn ưu đãi đầu tư để trốn tránh nghĩa vụ thuế.
- DN FDI đầu tư tại VN thường dùng hình thức nào để chuyển giá, thưa ông?
- Kết quả điều tra, khảo sát cho thấy, các hành vi chuyển giá đã và đang được DN FDI thực hiện tại VN như: nâng khống giá trị hàng hóa, dịch vụ đầu vào; giảm giá trị đầu ra của hàng hóa, dịch vụ hoặc tạo ra tính đặc thù của sản phẩm hàng hóa hay đặc thù của giao dịch liên kết để tránh sự điều tra và so sánh của cơ quan chức năng.
Điểm chung nhất của các DN có dấu hiệu chuyển giá tại VN gần đây là khai lỗ liên tục trong nhiều năm nhưng vẫn mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD) và phát sinh giao dịch với DN liên kết tại nước ngoài với số lượng hoặc giá trị giao dịch lớn…
- Vướng mắt nhất trong việc chứng minh DN FDI chuyển giá ở VN hiện nay là gì, thưa ông ?
- Quản lý chuyển giá là lĩnh vực khó, đòi hỏi người thực hiện ngoài việc nắm vững nghiệp vụ chuyên môn cần kỹ năng và quyền lực để thực thi nhiệm vụ.
Đến nay, ngành Thuế chưa được trao quyền điều tra nên khó thực hiện quản lý hoạt động chuyển giá có hiệu quả. Ngoài ra, quy định về khung lợi nhuận hợp lý theo từng ngành kinh tế chưa được xây dựng nên DN khó có thể xác định chính sách giá một cách hợp lý.
Sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước (QLNN) trong công tác quản lý hoạt động chuyển giá của DN liên kết chưa chặt chẽ và hiệu quả. Đặc biệt, việc trao đổi và cung cấp thông tin giữa CQT VN và CQT các nước khác còn hạn chế bởi mục tiêu bảo vệ quyền đánh thuế của quốc gia mình.
Do vậy, khả năng tìm được thỏa thuận chung giữa CQT VN và các nước khác là rất thấp. Vì vậy, vấn đề tìm kiếm, xác định giá thị trường rất khó khăn. Trong khi đó, các nước đều đang có xu hướng thu hút đầu tư, việc nhượng bộ sẽ mất lợi thế cạnh tranh..
- Trước thực trạng này, ngành Thuế đã, đang và sẽ có giải pháp gì để ngăn chặn tình trạng chuyển giá?
- Tạo môi trường đầu tư lành mạnh, thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào VN là mục tiêu lâu dài của nước ta. Với những bài học rút ra từ giai đoạn trước, trong giai đoạn này, ngành thuế đã nghiên cứu, tìm giải pháp để quản lý, hạn chế đến mức tối đa việc DN lợi dụng chuyển giá để tránh thuế trong đó chú trọng đến vấn đề xây dựng cơ sở dữ liệu.
Ngành thuế sẽ bố trí kinh phí để mua dữ liệu từ tổ chức bên ngoài đặc biệt là nguồn dữ liệu liên quan đến công ty mẹ. Hiện nay, hệ thống thông tin dữ liệu về người nộp thuế đã tích hợp tương đối đầy đủ các thông tin về đăng ký thuế như: tên người nộp thuế, mã số thuế, địa chỉ, ngành nghề SXKD…
Tuy nhiên, Tổng cục Thuế đang nghiên cứu để bổ sung thêm các thông tin, xây dựng ứng dụng phục vụ cho việc phân tích rủi ro, thanh tra giá chuyển nhượng.
Ngoài ra, thời gian tới, ngành thuế sẽ tập trung thanh, kiểm tra giá chuyển nhượng đối với các tập đoàn có nhiều DN thành viên, ngành nghề có dấu hiệu rủi ro lớn về thuế. Trong đó, ngành chú trọng trọng thanh, kiểm tra các hệ thống phân phối nhập khẩu độc quyền hàng hóa, độc quyền bán hàng tại thị trường VN mà nguồn cung cấp nguyên liệu hoàn toàn từ công ty liên kết ở nước ngoài…
Vấn đề hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý thuế (QLT) đối với hoạt động chuyển giá cũng sẽ được chú trọng. Luật sửa đổi bổ sung Luật QLT được Quốc hội thông qua ngày 20/11/2012 đã bổ sung cơ chế thỏa thuận trước phương pháp xác định giá giữa CQT với DN để đảm bảo kiểm soát được hoạt động chuyển giá. Trong thời gian tới, Tổng cục Thuế chủ trì, nghiên cứu và dự thảo hướng dẫn thực hiện cơ chế này để sớm đưa vào thực hiện tại VN…
- Xin cám ơn ông!
Hải Yến (thực hiện)
