Phòng chống tác hại của thuốc lá bằng âm nhạc
Lời kêu gọi được đưa ra tại Lễ phát động Cuộc thi sáng tác bài hát về phòng, chống tác hại của thuốc lá do Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) phối hợp với Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức sáng 19/12.
Phát biểu tại lễ phát động, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh, hút thuốc lá chủ động và thụ động là yếu tố nguy cơ đứng thứ hai gây tử vong và bệnh tật. Tại Việt Nam ước tính có hơn 84.500 ca tử vong do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá trực tiếp và 18.800 ca tử vong vì các bệnh gây ra do hút thuốc thụ động. Như vậy, có tới 103.300 người tử vong hàng năm do tác hại của thuốc lá gây ra.
Ngoài ra, sự xuất hiện tràn lan của thuốc lá mới, điển hình là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng trong khoảng thời gian gần đây tại Việt Nam đã gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là ở giới trẻ.
Không dừng lại ở đó, việc quảng cáo và thiếu kiểm soát trên mạng xã hội, các nền tảng trực tuyến khiến thuốc lá mới trở nên hấp dẫn với giới trẻ, khiến xu hướng sử dụng gia tăng. Điều này đã đặt ra những thách thức lớn với các cơ quan quản lý trong kiểm soát, quản lý và giáo dục cộng đồng về tác hại của thuốc lá, đòi hỏi những biện pháp mạnh mẽ để bảo vệ thế hệ trẻ trước mối nguy cơ này.
Đứng trước những thách thức đó, với sự nỗ lực không ngừng nghỉ của Bộ Y tế và sự hỗ trợ, đồng hành từ các tổ chức trong và ngoài nước, các cơ quan thông tấn báo chí, tại Kỳ họp thứ tám, Quốc hội khóa XV mới đây, Quốc hội đã thống nhất thông qua quy định cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, cùng các loại khí và chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người, bắt đầu thực hiện từ năm 2025. Quyết định này không chỉ nhằm bảo đảm sức khỏe cộng đồng mà còn góp phần duy trì trật tự, an toàn xã hội.
Đánh giá công tác truyền thông và các hoạt động văn hóa nghệ thuật, đặc biệt là âm nhạc đã góp phần không nhỏ giúp nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của thuốc lá, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhận định: “Âm nhạc có khả năng truyền tải thông điệp, cảm xúc và tạo sự thay đổi trong suy nghĩ, hành động của mỗi người. Năm 2005, Bộ Y tế cũng đã tổ chức cuộc vận động sáng tác ca khúc về phòng, chống tác hại thuốc lá, thu hút 300 bài dự thi. Các ca khúc này được sử dụng rộng rãi trong truyền thông thời gian qua, góp phần thay đổi nhận thức và hành vi cộng đồng.
Để đáp ứng mục tiêu truyền thông trong giai đoạn hiện nay, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá - Bộ Y tế tiếp tục phối hợp với Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức cuộc thi sáng tác các bài hát truyền tải mạnh mẽ thông điệp về “Cuộc sống không khói thuốc”.
Nói về ý nghĩa của Cuộc thi này, Thiếu tướng, Nhạc sĩ Nguyễn Đức Trịnh - Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam khẳng định: "Cuộc thi sáng tác bài hát về phòng, chống tác hại của thuốc lá không chỉ cổ vũ về tinh thần mà còn hướng đến sức khỏe cộng đồng. Mỗi nốt nhạc, mỗi tác phẩm sẽ đóng góp vào công cuộc phòng chống tác hại của thuốc lá. Thay mặt cho Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Bộ Y tế và Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá, tôi kêu gọi tất cả các nhạc sĩ, các hội viên của Hội hãy tham gia phòng chống tác hại của thuốc lá bằng những lời ca, nốt nhạc của mình để góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng".
Sáng tác bài hát kêu gọi người dân không hút thuốc
Theo TS.BS Hà Anh Đức - Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Cuộc thi sáng tác bài hát về phòng, chống tác hại của thuốc lá dành cho tất cả nhạc sĩ chuyên nghiệp và không chuyên nghiệp đang sinh sống và làm việc trên lãnh thổ Việt Nam, không hạn chế độ tuổi.
Thời gian tiếp nhận bài dự thi bắt đầu từ ngày 20/12/2024 đến hết ngày 20/4/2025. Thời gian xét giải từ 21/4/2025 - 10/5/2025, trao giải và công diễn các tác phẩm đạt giải vào tháng 5/2025.
"Cuộc thi nhằm tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, tác hại của hút thuốc thụ động. Kêu gọi mọi người không hút thuốc, bỏ thuốc để cùng nhau xây dựng môi trường sống trong lành không khói thuốc lá. Kêu gọi sự ủng hộ, tham gia của các nhạc sĩ cho công tác phòng, chống tác hại thuốc lá bảo vệ sức khoẻ cộng đồng.
"Các bài hát cần hướng đến nội dung cổ vũ, nâng cao ý thức của người không hút thuốc về việc lên tiếng nhắc nhở người hút thuốc không hút tại các địa điểm có quy định cấm; Kêu gọi bỏ thuốc, xây dựng cuộc sống văn minh, khỏe mạnh không khói thuốc; Phản ánh về các hoạt động, phong trào, tấm gương, mô hình tốt trong hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá. Các tác phẩm dự thi phải là ca khúc hoàn thiện giai điệu đẹp, dễ nghe, dễ hát, dễ phổ biến, giàu cảm xúc và tính thẩm mỹ âm nhạc, có sức lan tỏa cao, phù hợp với thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam. Lời ca bằng tiếng Việt, trong sáng, mang tính cộng đồng, nằm trong khuôn khổ cho phép của pháp luật và bám sát chủ đề sáng tác", TS.BS Hà Anh Đức nêu.
Ban Tổ chức cuộc thi lưu ý, tác phẩm dự thi phải là sáng tác mới, chưa tham gia bất kỳ cuộc thi nào, không sử dụng nhạc chế hay cải biên lời và không có sự tranh chấp về bản quyền tác phẩm, quyền tác giả. Ban Tổ chức sẽ không xét giải đối với tác phẩm sao chép, mô phỏng ý tưởng và giai điệu, lời ca của các tác giả khác trong và ngoài nước; các tác phẩm được sáng tác, dàn dựng, thể hiện bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI).
