Mới đây, Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) đã tiếp nhận nữ bệnh nhân 27 tuổi (Thanh Xuân, Hà Nội) nhập viện do có các hành vi bất thường vì hút thuốc lá điện tử quá nhiều. Bệnh nhân không có tiền sử chấn thương sọ não, viêm não; không có tiền sử mắc bệnh lý nội khoa - thần kinh mạn tính; phát triển tâm thần vận động bình thường; gia đình nội, ngoại 3 đời không có ai mắc bệnh lý tâm thần.
Gia đình cho biết bệnh nhân bắt đầu sử dụng thuốc lá khoảng 8 năm nay. Ban đầu bệnh nhân chỉ sử dụng khi chơi cùng các bạn, do tò mò muốn trải nghiệm nên sử dụng thuốc lá điện tử với mức độ tăng dần: từ khoảng 3 - 4 ngày hết một ống tinh dầu, sau đó tăng lên khoảng 2 - 3 ngày. Hơn 1 năm trở lại đây, do có vấn đề về tâm lý, bệnh nhân căng thẳng và sử dụng thuốc lá điện tử thường xuyên hơn.
Thời điểm hiện tại, bệnh nhân sử dụng thuốc lá điện tử cả ngày, mỗi ngày dùng 2 - 3 ống tinh dầu. Người luôn trong trạng thái mơ màng, đờ đẫn, mệt mỏi, bỏ bữa, có hành vì không phù hợp, hay tự nhốt mình trong phòng, chỉ nằm hút thuốc lá điện tử, bỏ bê công việc. Gia đình thấy vậy nên đưa bệnh nhân đến Viện Sức khỏe tâm thần điều trị. Sau đợt điều trị hóa dược, bệnh nhân đã tỉnh, tiếp xúc được, cảm xúc hành vi phù hợp, tư duy phù hợp, hết cảm giác bồn chồn, bứt rứt, hết cảm giác thèm thuốc lá, ăn, ngủ tốt.
Trường hợp khác, một bạn trẻ ngoài 20 tuổi phải vào cấp cứu tại Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) trong tình trạng tê bì chân tay, rối loạn cảm giác, tổn thương tuỷ sống. Được biết, bệnh nhân đã có thâm niên hút bóng cười 3 năm, ban đầu chỉ hút 1 - 2 quả cho vui khi tụ tập bạn bè, lâu dần phải hút đến 30 - 50 quả mỗi lần. Tại bệnh viện, nhiều trường hợp tương tự, dù đã qua 2 tuần điều trị nhưng vẫn chưa thể ngồi dậy. Cũng theo các bác sĩ của Bệnh viện Bạch Mai, trong 5 năm trở lại đây, số lượng bệnh nhân điều trị tình trạng ngộ độc liên quan đến bóng cười ngày càng tăng, thậm chí ngày nào cũng có ca bệnh đang được điều trị tại bệnh viện.
Thuốc lá điện tử và bóng cười thuộc loại chất kích thích “thế hệ mới” được ưa chuộng vài năm trở lại đây. Để đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí, nhiều người trẻ đã sử dụng và thành “con nghiện” của các loại chất kích thích này ngay ở lứa tuổi học sinh. Dù có cơ chế hoạt động khác nhau nhưng đây đều là những thứ đã và đang gây ra nhiều hậu quả khôn lường cho sức khoẻ tâm thần người trẻ.
Theo Tiến sỹ, bác sỹ Lê Thị Thu Hà, Trưởng phòng Sử dụng chất và Y học hành vi, Viện Sức khỏe tâm thần, thuốc lá điện tử chủ yếu chứa nicotine và một số ít các chất khác trong buồng đệm chứa dịch (propylene glycol, glycerine, chất tạo hương vị, chất dẫn khác - chưa có nhiều nghiên cứu theo dõi dài hạn). Ngoài ra, thuốc lá điện tử còn bị pha các tinh dầu khác, như: cần sa, chất gây nghiện thế hệ mới. Để hạn chế lệ thuộc, người hút cần có các biện pháp điều trị tâm lý, thay đổi nhận thức, tránh tìm tới thuốc lá điện tử.
Việc lạm dụng, sử dụng không đúng mục đích khí N2O trong vui chơi, giải trí (sử dụng bóng cười) có thể gây ra các rối loạn như: cảm giác châm chích ở đầu các chi và đi lại loạng choạng, gây ra rối loạn khí sắc, rối loạn trí nhớ, rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng đến tim mạch, hạ huyết áp, thiếu máu lên não. Sử dụng bóng cười chứa khí N2O đặc biệt nguy hiểm khi dùng chung với một số ma tuý khác làm mất kiểm soát năng lực hành vi, gây mất an ninh trật tự và nguy hiểm cho xã hội.
Ngày 24/8 vừa qua, Bộ Y tế đã có cảnh báo trước thực tế lạm dụng, sử dụng không đúng mục đích khí N2O trong vui chơi, giải trí. Theo đó, tại Việt Nam, riêng đối với lĩnh vực thực phẩm, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 24/2019/TT-BYT ngày 30/8/2019 quy định về quản lý và sử dụng phụ gia thực phẩm, trong đó N2O là một phụ gia thực phẩm. Các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh phụ gia thực phẩm nói chung và khí N2O nói riêng phải thực hiện tự công bố sản phẩm tại cơ quan quản lý an toàn thực phẩm địa phương và phải bảo đảm yêu cầu đối với phụ gia thực phẩm.
Để bảo đảm sức khỏe, bảo đảm an ninh, an toàn cho xã hội, Bộ Y tế đề nghị các địa phương giám sát, quản lý chặt chẽ việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, sử dụng N2O đúng theo quy định của pháp luật; Xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng, sử dụng sai mục đích đối với khí N2O; Tăng cường công tác thông tin, giáo dục, truyền thông đến người dân, đặc biệt là đối tượng thanh, thiếu niên, học sinh, sinh viên về tác hại và hậu quả của việc lạm dụng sử dụng, sử dụng sai mục đích khí N2O. Các doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm quy định, nguyên tắc sử dụng phụ gia thực phẩm, không được lạm dụng, sử dụng sai mục đích; phải tuân thủ khai báo nhập khẩu, kinh doanh khí N2O làm phụ gia thực phẩm (bảo đảm truy xuất được người bán và người mua). Nếu tổ chức, cá nhân nào vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật
Cũng theo Bộ Y tế, để bảo đảm an toàn sức khoẻ tâm thần, người trẻ không nên sử dụng các loại chất kích thích “thế hệ mới”. Với học sinh, thanh, thiếu niên, vai trò của nhà trường và gia đình là rất quan trọng để giúp trẻ không sa đà vào các thú vui tổn hại sức khoẻ. Việc trang bị các kiến thức để các bạn trẻ hiểu về tác hại trực tiếp và gián tiếp của thuốc lá điện tử, bóng cười đối với cá nhân, gia đình và xã hội sẽ giúp giảm bớt tỷ lệ sử dụng nói chung.
