Theo các đại biểu, việc xây dựng, ban hành Luật này nhằm thể chế hoá chủ trương của Đảng về tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; cải cách pháp luật, tư pháp, tăng cường hợp tác quốc tế.
Đồng thời, tiếp tục nội luật hoá cam kết trong các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; góp phần hoàn thiện pháp luật tương trợ tư pháp về dân sự, bảo đảm chuyên sâu; khắc phục bất cập, vướng mắc trong thực tiễn thi hành Luật Tương trợ tư pháp.
“Việc ban hành Luật Tương trợ tư pháp về dân sự là yêu cầu khách quan và cấp thiết, nhằm khắc phục khoảng trống pháp lý hiện nay, tạo nền tảng pháp lý đầy đủ, rõ ràng và hiệu quả cho hoạt động hợp tác tư pháp trong lĩnh vực dân sự. Đồng thời, góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, hội nhập quốc tế và bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng”, Đại biểu Nguyễn Thị Hà (Đoàn Bắc Ninh) nhấn mạnh.
Các đại biểu cũng đánh giá cao Cơ quan chủ trì soạn thảo đã quán triệt, thực hiện nghiêm túc chủ trương đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật. Các điều khoản trong dự thảo Luật cơ bản được thiết kế ngắn gọn, quy định những vấn đề khung, có tính nguyên tắc; đối với những nội dung có liên quan đến tố tụng tư pháp được quy định cụ thể để có cơ sở thực hiện, đồng bộ với các dự án Luật được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 và các luật có liên quan.
Về các nội dung cụ thể của dự thảo Luật, dự thảo Luật mở rộng thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp dân sự cho “Cơ quan, người có thẩm quyền khác theo quy định của pháp luật Việt Nam”.
Theo Đại biểu Nguyễn Thị Hà, việc mở rộng này nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn trong công tác phối hợp quốc tế, giúp đa dạng hóa chủ thể tham gia, từ đó có thể tăng cường khả năng xử lý các yêu cầu tương trợ tư pháp linh hoạt và kịp thời hơn.
Tuy nhiên, Đại biểu đề nghị tiến hành rà soát kỹ lưỡng, đánh giá tính khả thi cũng như sự phù hợp của quy định này với thực tiễn và các quy định pháp luật hiện hành nhằm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật, tránh chồng chéo và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các cơ quan chức năng trong việc thực hiện nhiệm vụ tương trợ tư pháp dân sự.
Các đại biểu cũng bày tỏ đánh giá cao việc dự thảo Luật đã quy định nhiều nội dung về ứng dụng công nghệ thông tin trong tương trợ tư pháp về dân sự, trong đó có quy định cho phép tiếp nhận yêu cầu tương trợ tư pháp qua môi trường điện tử.
Đánh giá đây là điểm mới và tích cực, phù hợp với xu hướng ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động tư pháp hiện nay, Đại biểu Sùng A Lềnh (Đoàn Lào Cai) đề nghị bổ sung một khoản quy định rõ hồ sơ, tài liệu điện tử tiếp nhận qua môi trường điện tử có giá trị pháp lý tương đương hồ sơ giấy nếu bảo đảm có chữ ký số hoặc xác thực điện tử theo quy định của pháp luật Việt Nam.
“Quy định này là cần thiết nhằm đảm bảo tính công nhận pháp lý thống nhất trong xử lý, tránh trường hợp cơ quan có thẩm quyền từ chối tiếp nhận hoặc trì hoãn xử lý do nghi ngờ về tính xác thực của tài liệu điện tử”, Đại biểu nhấn mạnh.
Đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn TP Hà Nội) cũng đánh giá cao quy định về hệ thống thông tin tương trợ tư pháp về dân sự tại Điều 12 của dự thảo Luật; cho rằng việc quy định về xây dựng và vận hành hệ thống thông tin tương trợ tư pháp về dân sự trên môi trường điện tử là rất tiến bộ, thể hiện sự minh bạch và thuận tiện trong quá trình thực hiện của luật mới, giúp lưu trữ hồ sơ, trao đổi thông tin nhanh chóng, an toàn.
Tuy nhiên, để quy định này có tính thực tiễn cao, Đại biểu đề nghị bổ sung tại dự thảo Luật hoặc thông tư hướng dẫn quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật tối thiểu (về bảo mật, an toàn thông tin, xác thực điện tử) để bảo vệ dữ liệu cá nhân, bí mật nghiệp vụ; quy định rõ cơ quan quản lý, vận hành và bảo trì hệ thống; bổ sung thời hạn và cách thức lưu trữ hồ sơ điện tử, thời hạn sao lưu và tiêu hủy dữ liệu quá hạn…
Dự thảo Luật cũng đã quy định về việc tiếp nhận yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của nước ngoài trên môi trường điện tử. Tán thành với nội dung này, Đại biểu Nguyễn Thị Lan đánh giá, dự thảo Luật đã thể hiện tinh thần hội nhập quốc tế và ứng dụng công nghệ thông tin.
Tuy nhiên, cần quy định thêm cách thức thông báo xác nhận đã nhận hồ sơ điện tử (như trả biên nhận điện tử kèm thời gian xử lý dự kiến); nêu rõ cơ sở pháp lý để hồ sơ điện tử có giá trị tương đương bản giấy (như yêu cầu ký số, chứng thực điện tử), tránh tranh chấp sau này...
Đồng thời, Đại biểu cũng đề nghị bổ sung cơ chế bảo mật và mã hóa hồ sơ trong quá trình trao đổi qua mạng, tránh lộ lọt thông tin.
Về quy định về việc thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự trên môi trường điện tử được quy định tại Điều 33 của dự thảo Luật, Đại biểu đề nghị quy định cụ thể hơn căn cứ áp dụng phương thức điện tử; bổ sung tiêu chí kỹ thuật tối thiểu, phương án bảo mật thông tin và chứng thực điện tử; quy định lộ trình, thời hạn để Chính phủ xây dựng và vận hành đầy đủ hệ thống điện tử.