14 năm, hơn 3,6 triệu học sinh, sinh viên được vay vốn
Theo báo cáo của Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) và Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), qua hơn 14 năm thực hiện Quyết định số 157/2007/QĐ-TTg (QĐ 157), kết quả thực hiện Chương trình tín dụng học sinh, sinh viên (HSSV) (Chương trình) thì tổng doanh số cho vay từ khi thực hiện đến ngày 31/12/2020 đạt 66.011 tỷ đồng.
Số HSSV được vay vốn là trên 3,6 triệu HSSV. Tỷ lệ HSSV có nhu cầu vay vốn từ 10 – 15% số lượng nhập trường hàng năm. Tổng số HSSV có việc làm sau khi ra trường, chiếm tỷ lệ 68%, mức thu nhập trung bình là 6.000.000 đồng/người/tháng.
Chương trình đã hỗ trợ trên 3,6 triệu HSSV được vay vốn để trang trải chi phí học tập, việc này có ý nghĩa cả về kinh tế, chính trị và xã hội, tạo được sự đồng thuận cao của các ngành, các cấp, của cộng đồng xã hội.
Tuy nhiên, NHCSXH và Bộ GD&ĐT cho biết, trong quá trình triển khai QĐ 157 vẫn còn một số tồn tại, vướng mắc. Cụ thể, về đối tượng vay vốn, tại thời điểm ban hành QĐ 157, pháp luật chỉ quy định về tiêu chí xác định hộ nghèo.
Đến nay, pháp luật đã có quy định cụ thể về tiêu chí xác định chuẩn hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ có mức sống trung bình. Vì vậy, quy định đối tượng vay vốn tại QĐ 157 cần được rà soát, điều chỉnh đảm bảo tính thống nhất của hệ thống chính sách pháp luật.
Về mức vốn cho vay và chi phí học tập của HSSV, theo quy định tại QĐ 157, mức cho vay tối đa do Thủ tướng Chính phủ quyết định từng thời kỳ, căn cứ vào sự thay đổi về chính sách học phí và giá cả sinh hoạt. Từ khi thực hiện cho vay, Thủ tướng Chính phủ đã điều chỉnh tăng mức cho vay 8 lần, từ 800.000đ/tháng/HSSV lên 2.500.000đ/tháng/HSSV (QĐ số 1656/QĐ-TTg ngày 19/11/2019 của Thủ tướng Chính phủ).
Các cơ quan này cho rằng, mức cho vay tối đa hiện hành mới chỉ đủ trang trải mức học phí của HSSV theo quy định tại Nghị định số 86/2015/NĐ-CP ngày 2/10/2015 quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập từ năm học 2015 - 2016 đến năm 2020 – 2021.
Hiện nay, Bộ GD&ĐT đang chủ trì trình Chính phủ ban hành quy định mới theo hướng tăng so với quy định hiện nay. Vì vậy, mức vay vốn tối đa cần được điều chỉnh phù hợp mức tăng học phí và chi phí học tập của HSSV.
Đề xuất tăng mức cho vay
Tại dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất thay đổi đối tượng được vay vốn bao gồm: HSSV mồ côi cả cha lẫn mẹ hoặc chỉ mồ côi cha hoặc mẹ nhưng người còn lại không có khả năng lao động; HSSV của hộ gia đình thuộc một trong các đối tượng: hộ nghèo theo quy định của pháp luật, hộ gia đình có mức thu nhập bình quân bằng 150% mức thu nhập của hộ nghèo; HSSV mà gia đình gặp khó khăn về tài chính do tai nạn, bệnh tật, thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh trong thời gian theo học.
Bên cạnh đó, căn cứ kiến nghị của Bộ GD&ĐT về nâng mức cho vay đối với HSSV hoặc các chương trình đào tạo đại trà trình độ đại học tại các cơ sở giáo dục công lập tự bảo đảm kinh phí chi thường xuyên và chi đầu tư áp dụng theo các khối ngành, chuyên ngành đào tạo theo hướng đáp ứng được 60% chi phí sinh hoạt của HSSV và kiến nghị của NHCSXH nâng mức cho vay tối đa lên 4.000.000 đồng/HSSV/tháng, Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định sửa đổi khoản 1 Điều 5 Quyết định 157, cụ thể: nâng mức cho vay tối đa từ 2.500.000 đồng/tháng/HSSV lên mức 4.000.000 đồng/tháng/HSSV.
Về lý do sửa đổi, Bộ Tài chính cho biết, theo đánh giá của Bộ GD&ĐT, trong điều kiện mức học phí hiện nay, mức cho vay hiện hành (2.500.000 đồng/tháng/HSSV) mới chỉ đáp ứng 49% học phí của nhóm ngành có học phí cao nhất và 38,5% nhu cầu chi phí học tập cho HSSV. Mức chi phí học tập của một HSSV là khoảng 6.500.000 đồng/tháng đến 9.500.000 đồng/tháng (tính với mức học phí cao nhất).
Còn NHCSXH cho biết, tại thời điểm ban hành QĐ 157, mức cho vay tối đa 01 HSSV là 800.000đ/tháng, đáp ứng khoảng 66% tổng chi phí học tập của HSSV. Tại thời điểm năm 2019, mức cho vay 2.500.000đ/HSSV/tháng đáp ứng khoảng 60% chi phí học tập; tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, mức cho vay hiện hành chỉ đáp ứng được 37% tổng chi phí học tập của HSSV do tình hình lạm phát và dự kiến tiếp tục tăng mức học phí tại các cơ sở đào tạo trong thời gian tới theo đề xuất của Bộ GD&ĐT, cộng với chi phí sinh hoạt tiếp tục gia tăng, mức cho vay hiện hành 2.500.000 đồng/tháng khó đảm bảo theo học của HSSV.
Qua đó, Bộ Tài chính thấy rằng, mức vay vốn tối đa cần được điều chỉnh để phù hợp với lộ trình tăng học phí, khả năng huy động vốn của NHCSXH, khả năng cấp bù chênh lệch lãi suất và phí quản lý của ngân sách nhà nước. Việc nâng mức vốn vay để hỗ trợ cho HSSV trang trải chi phí học tập qua đó góp phần ổn định đời sống, tư tưởng cho hộ gia đình và HSSV, nâng cao trình độ dân trí là cần thiết.
Do đó, Bộ Tài chính đã trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định nâng mức cho vay tối đa lên mức 4.000.000 đồng/tháng/HSSV (bằng 61% mức chi phí học tập tối thiểu và 42% mức chi phí học tập tối đa của HSSV).
