Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận về kinh nghiệm xây dựng các tổ chức, thể chế hỗ trợ phát triển thị trường đất nông nghiệp. Theo ông Hoàng Vũ Quang - Phó Viện trưởng Viện IPSARD, đất đai tại Việt Nam khá manh mún, phân tán khi có đến 63% hộ nông dân sở hữu diện tích đất nhỏ hơn 0,5ha, 26% có từ 0,5-2ha.
Ngoài ra, một số hộ nông dân có nhiều mảnh đất quy mô rất nhỏ, gây ra những bất cập trong sản xuất nông nghiệp, không khuyến khích được doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp.
Ông Quang cho rằng, theo kinh nghiệm của các nước, để thúc đẩy thị trường nông nghiệp phải có môi trường, hành lang pháp lý; Nhà nước có chính sách bổ trợ cho quá trình phát triển thị trường; hệ thống quản lý đất đai hiệu quả, minh bạch.
Ngoài ra, cần nâng thời hạn thuê đất công ích của xã từ 5 lên 20 năm để khuyến khích đầu tư sản xuất kinh doanh dài hạn; xem xét giảm thuế, phí liên quan đến chuyển nhượng đất nông nghiệp; đơn giản hóa thủ tục hành chính trong giao dịch đất nông nghiệp; xây dựng cơ chế giám sát việc tính giá trị đất đai và phân chia lợi tức theo luật định của doanh nghiệp đối với các hộ nông dân góp quyền sử dụng đất vào doanh nghiệp.
Theo ông Nguyễn Văn Tốn (Vụ Nông nghiệp - Nông thôn, Ban Kinh tế Trung ương), cả nước có nhiều mô hình tích tụ, tập trung đất đai. Bước đầu cho thấy có 4 loại mô hình tích tụ, tập trung ruộng đất để sản xuất nông nghiệp gồm: Tổ chức, hộ gia đình cá nhân nhận chuyển nhượng (mua) quyền sử dụng đất; thuê đất; góp đất; Nhà nước thu hồi đất.
Tuy nhiên, vẫn có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tập trung đất nông nghiệp ở Việt Nam. Ông Tốn cho rằng, nguyên nhân là nhận thức về tập trung ruộng đất còn chưa thống nhất; tổ chức thực hiện còn hạn chế; xây dựng, hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển các hình thức liên kết sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp còn chưa theo kịp tình hình.
Bên cạnh đó, thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp còn sơ khai, thiếu minh bạch, chưa hấp dẫn, thậm chí có xu hướng giảm; một số quy định của pháp luật còn chưa thúc đẩy thị trường quyền sử dụng đất nông nghiệp. Các hình thức tích tụ và tập trung ruộng đất còn ẩn chứa các yếu tố chưa bền vững…
