Chiều 1/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị trực tuyến với 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không khai báo, không theo quy định (IUU).
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), tình hình chống khai thác IUU sau 5 năm bị cảnh báo “thẻ vàng” đã có những chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, hiện nay vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế chậm khắc phục trên thực tế tại địa phương và đã được Đoàn Thanh tra của Ủy ban Châu Âu (EC) ghi nhận, đánh giá và khuyến nghị tại đợt thanh tra lần thứ 3.
Theo đó, EC ghi nhận và đánh giá cao quyết tâm chính trị của Việt Nam, đặc biệt là sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Tình hình chống khai thác IUU tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực hơn rất nhiều so với lần thanh tra thực tế lần thứ 2 vào năm 2019 như đã hoàn thiện khung pháp lý; công tác theo dõi, quản lý đội tàu, giám sát sản lượng lên bến; thực hiện xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác trong nước và nhập khẩu; công tác thực thi pháp luật, xử phạt vi phạm hành chính đã được cải thiện và đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận.
Tuy nhiên, cần rà soát, điều chỉnh một số quy định pháp lý. Đội tàu lớn so với lượng nguồn lợi. Tỷ lệ giám sát sản lượng lên bến còn thấp. Việc thực hiện xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác trong nước còn nhiều tồn tại; chưa kiểm soát được nguồn gốc sản phẩm thủy sản khai thác nhập khẩu từ nước ngoài vào Việt Nam bằng tàu container để xuất khẩu sang thị trường khác ngoài châu Âu dẫn tới rủi ro vi phạm IUU...
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính phê bình, đến nay đã qua 5 năm mà tình trạng khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định vẫn chưa được giải quyết triệt để. Thủ tướng đặt vấn đề cần kiểm điểm trách nhiệm của các cấp, các ngành, các địa phương, đồng thời cần sự vào cuộc tích cực của người dân, bởi “dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”.
Thủ tướng nhấn mạnh, chúng ta phải có giải pháp thấu đáo, thực hiện hiệu quả việc gỡ thẻ vàng IUU vì lợi ích quốc gia, lợi ích của người dân, vì hình ảnh của đất nước trên trường quốc tế, khẳng định Việt Nam là bạn tốt, đối tác tin cậy, thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực và trên thế giới.
Đối với sinh kế của người dân, Thủ tướng yêu cầu phải rà soát, phân loại để xem người dân ở đó làm gì thì phù hợp, cần đa dạng hóa sản phẩm, thị trường, chuỗi cung ứng, hướng vào chương trình xây dựng nông thôn mới, sản phẩm OCOP. “Phải lăn lộn với cơ sở, tỉnh phải xuống huyện, huyện xuống xã, xã xuống với nhân dân, lắng nghe ý kiến của nhân dân. Muốn dân đồng thuận thì phải tạo ý thức của người dân chấp hành pháp luật”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Yêu cầu rà soát tổng thể các nhóm giải pháp về kỹ thuật, công ăn việc làm, cơ cấu lại nợ vay, xử lý hành chính..., Thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ NN&PTNT và các bộ, ngành nếu phát hiện các vướng mắc của Nghị định, Thông tư thì đề nghị Chính phủ sửa, bảo đảm người dân tuân thủ nghiêm quy định của pháp luật.
Bộ Ngoại giao làm việc với các tổ chức quốc tế, các nước phải chia sẻ với Việt Nam, có những giải pháp cùng với Việt Nam giải quyết thỏa đáng, hợp lý. Bộ Khoa học và Công nghệ hướng dẫn cho người dân sản xuất, kinh doanh; quan tâm, xử lý các vấn đề về khoanh nợ, giãn nợ, cơ cấu nợ một cách cụ thể…
Về giải pháp lâu dài, Thủ tướng yêu cầu quy hoạch, đánh giá lại các vùng biển để nuôi trồng hải sản; phổ biến cho người dân về chủ quyền lãnh thổ; tạo sinh kế cho người dân, chuyển đổi nghề phù hợp, tinh thần chung là không bó tay trước khó khăn. Thủ tướng nhấn mạnh các cấp, các ngành phải làm với tất cả trách nhiệm, tránh hình thức, quan liêu, “không đánh trống bỏ dùi”.
Thủ tướng yêu cầu hàng tháng phải kiểm điểm xem việc này đã làm được đến đâu; chúng ta phải tự kiểm tra trước, tự đánh giá, tự lo cho mình trước. “Nếu chúng ta bị EC áp thẻ đỏ thì sẽ bị thiệt hại rất lớn”, Thủ tướng lưu ý.
Nguy cơ xảy ra tình trạng nguyên liệu thô trong nước và nước ngoài được trộn lẫn để chế biến, xuất khẩu vào thị trường EU. Đáng chú ý là tình trạng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn xảy ra, diễn biến phức tạp... EC khẳng định sẽ không gỡ cảnh báo thẻ vàng nếu không chấm dứt tình trạng này.